Πιέζει το ΔΝΤ για νέα μέτρα - Παραμένει η έκτακτη εισφορά

Τη συγκρότηση της νέας κυβέρνησης και την πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου ανέμενε τελικώς το ΔΝΤ για να δώσει στη δημοσιότητητα τον δικό του «οδικό χάρτη» για την οικονομία.

Εμφανώς θορυβημένο για τη στροφή πολιτικής που επιχειρεί η κυβέρνηση, ο κύριος Τόμσεν και η ομάδα του τονίζουν, επί λέξει, ότι:

- μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή είναι αναγκαία για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους.

- το πρωτογενές πλεόνασμα θα πρέπει να διατηρηθεί σε πάνω από 4% του ΑΕΠ για πολλά χρόνια στο μέλλον.

- οι υποσχέσεις των πολιτικών ηγετών για «κοινωνικά οφέλη»  και «όχι νέα μέτρα» δείχνουν ότι η πολιτική δέσμευση για τη στρατηγική του χρέους θα δοκιμαστεί σοβαρά.

- η στρατηγική αυτή δεν αφήνει περιθώρια για τυχόν αξιοσημείωτες αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις μέχρι τις εθνικές εκλογές του 2016.

- για να επιτευχθεί η αναγκαία πρόσθετη δημοσιονομική προσαρμογή χωρίς περαιτέρω περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, οι οποίες παραμένουν σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με το ΑΕΠ, είναι δυνατό μόνο με δραματική βελτίωση στην αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα.

Επί της ουσίας:

- η έκθεση του ΔΝΤ συνοδεύεται και από την επιστολή που υπογράφουν οι κύριοι Σαμαράς, Στουρνάρας και Προβόπουλος (αν και η μία τουλάχιστον «υπογραφή» δεν θα έχει πλέον ρόλο στα πράγματα). Εκεί η κυβέρνηση αναλαμβάνει τη δέσμευση ότι θα λάβει και κάθε άλλο αναγκαίο επιπρόσθετο μέτρο, αν απαιτηθεί. Το φραστικό της επιστολής επαναλαμβάνεται μεν στερεότυπα κάθε φορά που ζητά την εκταμίευση δόσεως η χώρα (ανά τρεις ή έξι μήνες) αλλά στο υπουργείο Οικονομικών επιμένουν (με ανακοίνωση που εξέδωσε) ότι ούτε αυτή τη φορά θα χρειαστούν νέα πρόσθετα μέτρα.

- για την περίοδο από το δεύτερο εξάμηνο του 2014 έως και το τέλος του 2017 πρέπει να εφαρμοστούν δημοσιονομικά μέτρα, που ξεκινούν από 3 δισ. και θα μπορεί να φτάσουν και στα 8,8 δισ. ευρώ.

- μόνο για το δεύτερο εξάμηνο του 2014 προβλέπεται να εφαρμοστούν ή να επιλεγούν νέα δημοσιονομικά μέτρα ύψους έως 1,3 δισ. ευρώ, μεταξύ των οποίων:

α) νέο σύστημα παρακράτησης φόρου εισοδήματος επί μισθών και συντάξεων (pay-as-you-earn)  με το οποίο θα γίνεται προείσπραξη του φόρου που αναλογεί στα συνολικά εισοδήματα του φορολογουμένου. Το σύστημα αυτό θα ισχύσει από 1-1-2015 το αργότερο και προβλέπει τον υπολογισμό της μηνιαίας παρακράτησης φόρου εισοδήματος με ενιαίο τρόπο για το άθροισμα μισθών ή κύριων και επικουρικών συντάξεων, βάσει της ισχύουσας φορολογικής κλίμακας για μισθωτούς και συνταξιούχους. Με το σύστημα οι κρατήσεις φόρου επί των κύριων και των επικουρικών συντάξεων θα αυξηθούν σημαντικά, μειώνοντας αντίστοιχα τα καθαρά ποσά που λαμβάνουν οι συνταξιούχοι ανά μήνα.

β) μείωση των ανωτάτων ορίων δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού κατά 320 εκατ. ευρώ και τη λήψη άλλων διαρθρωτικών μέτρων ύψους περίπου 220 εκατομμυρίων, όπως η μείωση των ανώτατων ορίων δαπανών των κονδυλίων εκτός προϋπολογισμού (100 εκατ. ευρώ) και η περικοπή δαπανών για στρατιωτικές προμήθειες κατά περίπου 50 εκατ. ευρώ.

γ) μείωση των περιθωρίων αποσβέσεων για τις ελληνικές επιχειρήσεις και φορολόγηση των ατομικών επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών με 26% στο σύνολο του καθαρού – πραγματικού ή τεκμαρτού – εισοδήματός τους, από το πρώτο ευρώ. Το μέτρο εκτιμάται ότι θα αποδώσει επιπλέον έσοδα ύψους τουλάχιστον 350 εκατ. ευρώ.

Η δέσμευση για πρόσθετα μέτρα έως 8,8 δισ. ευρώ αποσκοπεί να «κλείσει» τα δημοσιονομικά κενά της περιόδου 2015-2017. Το ΔΝΤ εκτιμά το δημοσιονομικό κενό του 2015 στο επίπεδο του 1,8-2 δισ. ευρώ (1% του ΑΕΠ) και το δημοσιονομικό κενό του 2016 στα 3,7 δισ. ευρώ. Επιπλέον 1,8 δισ. ευρώ εκτιμάται ότι θα είναι το δημοσιονομικό κενό του 2017. Δηλαδή, αν δεν ληφθούν μέτρα ύψους 2 δισ. το 2015, το ΔΝΤ εκτιμά πως η «τρύπα» θα φτάσει στην τριετία 2015-2017 στα 7,5 δισ. ευρώ. Μαζί με τα μέτρα ύψους 1,3 δισ. ευρώ για το δεύτερο εξάμηνο του 2014, τότε το συνολικό ποσό των νέων δημοσιονομικών μέτρων της περιόδου από το δεύτερο εξάμηνο του 2014 έως το τέλος του 2017 φθάνει τα 8,8 δισ. ευρώ.  

Παράταση της έκτακτης εισφοράς

Ήδη, όπως προκύπτει από τα όσα αναφέρει το ΔΝΤ, η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να παρατείνει την εφαρμογή της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης και κατά τα έτη από το 2015 και μετά. Το κείμενο του Μνημονίου Οικονομικών και Χρηματοπιστωτικών Πολιτικών (ΜΟΧΠ), το οποίο συνοδεύει την έκθεση του ΔΝΤ προβλέπει ότι  «έχουμε την πρόθεση να κλείσουμε το δημοσιονομικό κενό με την επέκταση δημοσιονομικών μέτρων που λήγουν. Σύμφωνα με τις τρέχουσες προβλέψεις, πιστεύουμε ότι θα είναι αναγκαίο να επεκταθεί η επιβολή εισφοράς αλληλεγγύης».

Στο οικονομικό επιτελείο υποστηρίζουν πάντως ότι η πρόβλεψη αυτή θα απαλειφθεί τον Οκτώβριο ή Νοέμβριο, κατά την κατάρτιση του νέου προϋπολογισμού, όταν διαπιστωθεί πως το δημοσιονομικό κενό του 2015 θα είναι τελικά πολύ μικρότερο, όπως εκτιμούν ήδη οι ίδιοι.

Για το λόγο αυτό μάλιστα, τέθηκε και η πρόβλεψη πως αν επιτευχθεί υπέρβαση της πρόβλεψης για τα έσοδα του φετινού προϋπολογισμού, θα εξετάσουν σε διαβούλευση με την Τρόικα το ενδεχόμενο μείωσης των υψηλών φορολογικών συντελεστών με ταυτόχρονη εφαρμογή μέτρων για την περαιτέρω διεύρυνση της φορολογικής βάσης.

Παράλληλα σχεδιάζονται:

1.  Νέες ρυθμίσεις στη φορολογία εισοδήματος: Θα νομοθετηθούν τον προσεχή Σεπτέμβριο περαιτέρω αλλαγές στη φορολογία εισοδήματος που θα αποσκοπούν στην απλοποίηση της νομοθεσίας και τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Στο πλαίσιο αυτό:

α) Θα επανεξεταστούν οι εναπομείνασες απαλλαγές από τη φορολογία εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένων και των εξαιρέσεων που θεσπίστηκαν στο φόρο υπεραξίας ακινήτων (για τα ακίνητα που έχουν στην κατοχή τους οι πωλητές πριν από το 1994, για τα πρώτα 25.000 ευρώ της προκύπτουσας υπεραξίας κ.λπ.)

β) Θα εξεταστεί ο επανασχεδιασμός της νομοθεσίας για την επιβολή της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης. Αυτή τη στιγμή, η εισφορά επιβάλλεται με συντελεστές κλιμακούμενους από 1%-4%  σε όσους φορολογούμενους εμφανίζουν ατομικό – πραγματικό ή τεκμαρτό – ετήσιο εισόδημα μεγαλύτερο των 12.000 ευρώ. Θα εξεταστούν αλλαγές τόσο στο αφορολόγητο όριο των 12.000 ευρώ όσο και στους συντελεστές.

γ) Θα τροποποιηθεί εκ νέου με σκοπό να βελτιωθεί η νομοθεσία για τη φορολόγηση της υπεραξίας των μετοχών.

3) Περικοπές στις απαλλαγές από τον νέο φόρο ακινήτων. Οι απαλλαγές και οι εξαιρέσεις από τον Ενιαίο Φόρο Ακινήντων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.) θα επανεξεταστούν το φθινόπωρο και όσες θεωρηθούν αναποτελεσματικές ή άδικες θα καταργηθούν από την 1η-1-2015.

4) Ανατροπές στο νομοθετικό καθεστώς του ΦΠΑ. Από την 1η-1-2015 θα τεθούν σε ισχύ νέες ρυθμίσεις που θα αλλάζουν ριζικά το ισχύον σήμερα στη χώρα μας καθεστώς ΦΠΑ. Η κυβέρνηση δεσμεύθηκε να προχωρήσει στη μεταρρύθμιση του ΦΠΑ με στόχο την απλοποίηση της υφιστάμενης νομοθεσίας και στο πλαίσιο αυτό θα υποχρεωθεί να προχωρήσει στην κατάργηση όλων των εξαιρέσεων και των απαλλαγών καταργώντας όλους τους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ! Στο στόχαστρο θα μπουν οι χαμηλότεροι κατά 30% συντελεστές ΦΠΑ που ισχύουν στα νησιά του Αιγαίου, καθώς επίσης και οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ 13%, για τα τρόφιμα, τις υπηρεσίες μεταφορών, την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, την παροχή ύδρευσης τις επισκευές παλαιών κατοικιών και 6,5% για τα φάρμακα, τα βιβλία και τον τουρισμό!

Όπως επισημαίνει, χαρακτηριστικά, το ΔΝΤ, «το Ελληνικό σύστημα του ΦΠΑ είναι γεμάτο με προνομιακούς συντελεστές και εξαιρέσεις που στρεβλώνουν τις καταναλωτικές επιλογές και δεν παρέχουν στοχευμένες ενισχύσεις», γεγονός το οποίο «αντικατοπτρίζει ένα αρκετά μεγάλο κενό πολιτικής». Στην έκθεση αναφέρατι πως οι αρχές «δεσμεύτηκαν για τη μεταρρύθμιση της πολιτικής για τον ΦΠΑ και τη διοίκηση».

5) Νέες επαχθείς ρυθμίσεις στο ασφαλιστικό. Οι Ελληνικές αρχές δεσμεύτηκαν να επανεξετάσουν την αναγκαιότητα για περαιτέρω μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, με στόχο να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα και να αυξήσουν την αναλογιστική ισορροπία. Το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι οι σταδιακές περικοπές από το 2010 μέχρι σήμερα, οι οποίες στόχευαν στις υψηλότερες συντάξεις, βοήθησαν στο να συγκρατηθεί η μακροπρόθεσμη αύξηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης.

Όμως, όπως επισημαίνει το ΔΝΤ, μια σειρά από «προβλήματα», παραμένουν άλυτα:

- Σε περίπου 17 % του ΑΕΠ, οι δαπάνες για συντάξεις είναι μεταξύ των υψηλότερων στην ΕΕ, που απαιτούν πολύ μεγάλες κρατικές επιδοτήσεις. - Η σύνδεση μεταξύ των εισφορών και των παροχών των ατόμων είναι αδύναμη, με αποτέλεσμα μειωμένα κίνητρα συνεισφοράς.

- Το συνταξιοδοτικό σύστημα είναι κατακερματισμένο με νομοθετικές ρυθμίσεις που προβλέπουν την καταβολή διαφορετικών και ποικίλων εισφορών, ιδιαίτερα στο Ταμείο των αυτοαπασχολουμένων.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι ελληνικές αρχές δεσμεύτηκαν να αντιμετωπίσουν όλες αυτές τις ανησυχίες τους επόμενους μήνες.

6) Αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο για τις απεργιακές κινητοποιήσεις των εργαζομένων. Το ΔΝΤ επισημαίνει ότι «οι κανόνες για τις απεργίες από τα συνδικάτα έχουν παραμείνει αναλλοίωτοι για πάνω από τρεις δεκαετίες στην Ελλάδα και η χώρα μας είναι μια ακραία περίπτωση στην ΕΕ που απαγορεύει ανταπεργία, ακόμη και ως αμυντικό εργαλείο για τους εργοδότες κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων της εργασίας». Ο διεθνής οργανισμός προαναγγέλλει ότι «οι κανόνες για τις πράξεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων θα επανεξεταστούν κατά τους επόμενους μήνες και θα έλθουν σε ευθυγράμμιση σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου», αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι θα επιβληθεί και στη χώρα μας το δικαίωμα της ανταπεργίας των εργοδοτών, το περίφημο «lock out».

7) Κατάργηση των τριετιών ωρίμανσης των μισθών του ιδιωτικού τομέα από το 2017 αλλά και εξέταση της πιθανότητας πρωιμότερης κατάργησής τους. Το ΔΝΤ επισημαίνει ότι: «Ο νόμιμος κατώτατος μισθός αποτελείται από ένα βασικό μισθό και από τα επιδόματα ωρίμανσης που έχουν προστεθεί και κυμαίνονται από 10% για εργαζόμενους με 3 χρόνια προϋπηρεσίας έως 30% για εργαζόμενοι με 9 ή περισσότερα χρόνια εμπειρίας. Αυτό φέρνει ουσιαστικά τον κατώτατο μισθό για τους εργαζόμενους με τουλάχιστον 9 χρόνια εμπειρίας σε ένα επίπεδο που είναι υψηλότερο από ό,τι για τους περισσότερους από τους συνομηλίκους τους στην Ελλάδα». Στη συνέχεια το ΔΝΤ αποκαλύπτει ότι ήδη «αυτά τα επιδόματα ωρίμανσης, δεν θα είναι μέρος του ελάχιστου νόμιμου μισθού από το 2017»! Προσθέτει δε ότι «το ισχύον σύστημα είναι ιδιαίτερα προβληματικό για τους λιγότερο μορφωμένους, μακροχρόνια ανέργους με προηγούμενη εργασιακή εμπειρία» και ζητά την «πλήρη αφαίρεση των εν λόγω επιδομάτων ωρίμανσης τουλάχιστον για τους μακροχρόνια ανέργους», θεωρώντας ότι το μέτρο αυτό «θα μειώσει τις στρεβλώσεις». Θυμίζει δε ότι η κυβέρνηση ψήφισε νόμο με το οποίο προβλέπεται ότι τα επιδόματα ωρίμανσης μειώνονται κατά 50% για τους υπαλλήλους που προσλαμβάνονται ενώ προηγουμένως ήταν μακροχρόνια άνεργοι.

8) Νέες αλλαγές στο μισθολόγιο του Δημοσίου και εκχώρηση δραστηριοτήτων του κράτους στον ιδιωτικό τομέα. Οι Ελληνικές αρχές έχουν δεσμευτεί να καθορίσουν το κατάλληλο μέγεθος των μισθολογικών δαπανών και της απασχόλησης στο δημόσιο τομέα, μέσω της εφαρμογής ενός νέου μισθολογίου που θα προβλέπει την «αποσυμπίεση» της κατανομής των μισθών κατά έναν δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο, ώστε οι εργαζόμενοι υψηλής ειδίκευσης και υψηλής απόδοσης να αμείβονται καλύτερα, με υψηλότερους μισθούς, ενώ οι χαμηλής εξειδίκευσης και περιορισμένων προσόντων εργαζόμενοι να λαμβάνουν χαμηλότερους μισθούς από αυτούς που δικαιούνται σήμερα!

Επιπλέον, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να αναθέσει ορισμένες δραστηριότητες δημοσίων υπηρεσιών στον ιδιωτικό τομέα, με χαμηλότερο κόστος!

9) Κατάργηση φόρων και τελών υπέρ τρίτων που χρηματοδοτούν συντάξεις. Εντός του καλοκαιριού θα πρέπει να καταρτιστεί νέος κατάλογος με χρεώσεις-φόρους υπέρ τρίτων που θα καταργηθούν από την 1η-1-2015. Αρχικά θα καταργηθούν πόροι που εισπράττονται και χρηματοδοτούν επικουρικές συντάξεις και στη συνέχεια θα εξαλειφθούν και τέλη που χρηματοδοτούν κύριες συντάξεις.