Ποιες παροχές θα φορολογούνται τελικά

Καινούργια δεδομένα και νέα ήθη στην αγορά δημιουργεί η πρόθεση της κυβέρνησης να μεταθέσει στους μισθωτούς τα φορολογικά βάρη για τις δαπάνες που εκπίπτουν οι επιχειρήσεις, στο πλαίσιο παροχών προς τους εργαζόμενούς τους.

Μπροστά στις αντιδράσεις που προκάλεσε η απόφαση του οικονομικού επιτελείου να προχωρήσει (και αναδρομικά από 1.1.2014) στην εφαρμογή των διατάξεων που ψηφίστηκαν πέρυσι και εξειδίκευσε πρακτικά η εγκύκλιος της Γενικής Γραμματέως Δημοσίων Εσόδων κυρία Κατερίνα Σαββαΐδου, η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών και ο υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Μαυραγάνης δηλώνουν ότι το μέτρο θα εφαρμοστεί κανονικά, αν και ανοίγουν «παράθυρο» για ενδεχόμενο διορθωτικών κινήσεων (με νεότερη εγκύκλιο ή νόμο αν χρειαστεί) σε περίπτωση που φανεί πως το «μάρμαρο» θα πληρώσουν και πάλι οι χαμηλόμισθοι και όχι τα «γκόντεν μπόις» της αγοράς που αποκρύπτουν εισοδήματα.

«Αποκαλυπτήρια» τον Ιανουάριο

Από τη μισθοδοσία του ερχόμενου Ιανουαρίου όμως θα φανεί ποιες επιχειρήσεις θα περικόψουν τον μισθό των εργαζομένων τους, λόγω και της παρακράτησης φόρου που θα διενεργούν για τις παροχές που τους δίνουν. Με την εγκύκλιο Σαββαΐδου ανατίθεται στα λογιστήριά τους το καθήκον να κρίνουν και να υπολογίζουν, με τα κριτήρια που θέτει ο νόμος 4172/2013 (νέος Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος), αν η παροχή εταιρικού τηλεφώνου, αυτοκινήτου, κατοικίας, κουπονιών κ.ά. πρέπει να φορολογείται σαν να ήτανε κανονικός μισθός. Τότε θα αποκαλυφθεί αν γίνεται σωστή εφαρμογή του μέτρου και αν αυτό επιτυγχάνει το στόχο του που είναι η  διεύρυνση της φορολογικής βάσης και η αποκάλυψη κρυφών εισοδημάτων των υψηλά αμειβόμενων στελεχών της αγοράς.

Στην πράξη, άμεσα θα πληγούν εργαζόμενοι και συνταξιούχοι μεγάλων ΔΕΚΟ (ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ κλπ) που, με βάση και εισήγηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους την οποία έκανε δεκτή ο κύριος Μαυραγάνης από τον Σεπτέμβριο του 2012 ήδη, προβλέπεται να πληρώνουν φόρο σαν εισόδημα και για το «φθηνό» ρεύμα ή το μειωμένο τιμολόγιο ύδρευσης που απολαμβάνουν.

Στο υπουργείο Οικονομικών υποστηρίζουν ότι δε φορολογούνται και δεκάδες άλλες παροχές, εφόσον προβλέπονται από συλλογικές επιχειρησιακές συμβάσεις (πχ βρεφονηπιακοί σταθμοί για τα παιδιά εργαζομένων κλπ). Το μέτρο όμως εφαρμόζεται σε περιόδους όπου οι επιχειρησιακές συμβάσεις καταργούνται και αντικαθίστανται όλο και περισσότερο από ατομικές.

Το μεγάλο «παζάρι»

Στην πράξη, το μέτρο οδηγεί μαζικά πλέον τους υπαλλήλους και τα στελέχη εταιριών σε … επαναδιαπραγμάτευση και νέου τύπου «παζάρια» με τους εργοδότες τους και τα λογιστήρια των επιχειρήσεων όπου εργάζονται, για τις παροχές που λαμβάνουν. Στόχος τους θα είναι να αποσπάσουν το πολυπόθητο «συγχωροχάρτι» από τον εργοδότη τους, μία βεβαίωση δηλαδή από το λογιστήριο που να δείχνει πως ό,τι εισέπραξαν αφορά σε δαπάνες για τις ανάγκες της επιχείρησης, ώστε να περισώσουν τις τρέχουσες αποδοχές τους από παρακράτηση φόρου, αλλά και για να μη  βρεθούν «ανοικτοί» σε ενδεχόμενο φορολογικό έλεγχο στο μέλλον, αν και όποτε τους προκύψει -και με βάθος έως μία δεκαετία πίσω!

Προφανώςκ, όμως, όπως και σε πολλά άλλα ζητήματα, άλλα περιθώρια διαπραγμάτευσης έχουν τα «ισχυρά» στελέχη μιας επιχείρησης και άλλα τα χαμηλόβαθμα (πχ πλανόδιοι πωλητές κλπ) έστω και αν προσπαθούν απλώς να πείσουν για το «δίκιο» τους τα γραφεία προσωπικού και τα λογιστήρια του εργοδότη τους. Για παράδειγμα, μια συνηθισμένη απάντηση που συχνά δίνουν επιχειρήσεις σε υπαλλήλους τους είναι πχ «ας μην τηλεφωνούσες από το κινητό και ας έμενες στο γραφείο να κάνεις τηλέφωνα από το σταθερό».

Ακόμα και η χορήγηση της ειδικής βεβαίωσης ίσως δεν φαντάζει πάντα αυτονόητη, ειδικά σε εποχές κρίσης όπου πολλές επιχειρήσεις παρανομούν και δεν χορηγούν καν τις βεβαιώσεις μισθοδοσίας (ή παρακράτησης φόρου 20% στα μπλοκάκια) που επιβάλλει ο νόμος, επειδή αυτές δεν έχουν αποδώσει τον φόρο που παρακράτησαν από τον εργαζόμενο στη διάρκεια της χρονιάς στο δημόσιο.

Η φορολόγηση των παροχών σε είδος είναι παλαιά και «πονεμένη» υπόθεση. Στο υπουργείο Οικονομικών λένε πως με τους κανόνες  που θέτει η εγκύκλιος Σαββαΐδου ξεκαθαρίζει το τοπίο και παίρνει τέλος «η ασάφεια νόμου που προκαλούσε αγωνία σε μισθωτούς και επιχειρήσεις» για τη φορολόγησή τους.

Πρακτικά όμως, επιμερίζεται πλέον και στους μισθωτούς η φορολογική επιβάρυνση της επιχείρησης για τις δαπάνες για παροχές σε είδος. Μέχρι σήμερα οι περισσότερες επιχειρήσεις (πλην των μεγάλων ή πολυεθνικών που τηρούν αναλυτικά εξοδολόγια) περνούσαν στα έξοδά τους τις δαπάνες για παροχές σε είδος (κινητά, κουπόνια, αυτοκίνητα, τέλη κυκλοφορίας κλπ) χωρίς να εξετάζουν αν αυτές γίνονταν και για προσωπική χρήση του υπαλλήλου τους. Αν γινόταν ένας φορολογικός έλεγχος, η εταιρία πλήρωνε φόρο για τις λογιστικές διαφορές.

Αυτό όμως τώρα αλλάζει και η δαπάνη θα προστίθεται στο φορολογητέο εισόδημα του υπαλλήλου, εφόσον υπερβαίνει τα 300 ευρώ ή και άλλους όρους που θέτει η εγκύκλιος Σαββαΐδου. Για παράδειγμα, μπαίνει κανόνας με βάση τον οποίο προσμετράται μόνο η υπέρβαση του παγίου του προγράμματος χρήσεως του κινητού και όχι ολόκληρος ο λογαριασμός του κάθε μήνα. Έτσι όμως θα μπορεί να γλιτώνει φόρο η εταιρία και θα τον πληρώνει ο μισθωτός.

Τι δε φορολογείται

Με αφορμή πάντως το σάλο που ξέσπασε για το ζήτημα της «φορολόγησης παροχών σε είδος» ο υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Μαυραγάνης δήλωσε ότι «Πολλοί προσπάθησαν να πουν ότι φορολογούμε εν γένει τις παροχές σε είδος. Η εγκύκλιος που εκδόθηκε από την Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων αφορά την εξαίρεση πολλών κατηγοριών παροχών σε είδος που μέχρι σήμερα θεωρούνταν παροχές και φορολογούνταν. Συνεπώς αποσαφηνίζεται το πλαίσιο των παροχών σε είδος και της φορολόγησής τους για να μην υπάρχουν προβλήματα στους φορολογικούς ελέγχους όπου τα προβλήματα αυτά ήταν αρκετά, ταλαιπωρούσαν τις επιχειρήσεις και δημιουργούσαν τεράστια ασάφεια ακόμη και στους φορολογούμενους μισθωτούς. Συνεπώς ξεκαθαρίζεται το επιχειρηματικό περιβάλλον».

Παράλληλα το υπουργείο Οικονομικών επισημαίνει τα εξής:

Με την εγκύκλιο διευκρινίζεται η εφαρμογή του άρθρου 13 Ν. 4172/2013 - δεν πρόκειται για νέα νομοθεσία. Οι παροχές σε είδος φορολογούνταν και με το προϊσχύον καθεστώς του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος από το 1994.

Για τους χαμηλόμισθους δεν τίθεται θέμα φορολογικής επιβάρυνσης, αφού οι παροχές αυτές προορίζονται κατά κανόνα για τα υψηλόβαθμα στελέχη που έχουν και μεγαλύτερη φοροδοτική ικανότητα.

ΔΕΝ φορολογούνται παροχές σε είδος, οι οποίες δίνονται σε όλο το εργατοϋπαλληλικό προσωπικό μίας επιχείρησης σύμφωνα με επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας, δεδομένου ότι οι συμφωνημένες αυτές παροχές καλύπτουν τις εργασιακές ανάγκες των εργαζομένων της επιχείρησης.

ΕΙΔΙΚΑ σε όλες τις περιπτώσεις συμβάσεων εργασίας (ατομικές, συλλογικές κλπ) δεν έχουν την έννοια της παροχής και άρα:

Δεν φορολογούνται οι κάθε είδους παροχές προς τους εργαζόμενους για την ασφάλεια και υγιεινή στο χώρο εργασίας
Δεν φορολογείται η παροχή τροφής στο χώρο εργασίας
Δεν φορολογείται η χορήγηση γάλακτος
Δεν φορολογείται η φύλαξη των παιδιών στο χώρο εργασίας
Δεν φορολογείται η μεταφορά των εργαζομένων στο χώρο εργασίας τους με μεταφορικά μέσα (λεωφορεία, mini-bus) με δαπάνες της επιχείρησης
Δεν φορολογείται η παροχή στολής εργασίας στους εργαζόμενους
Δεν θεωρείται εισόδημα και δεν φορολογείται η αξία των διατακτικών μέχρι έξι ευρώ καθημερινά (οι διατακτικές εξαργυρώνονται σε σουπερμάρκετ κλπ καταστήματα)
Δεν φορολογούνται ΓΕΝΙΚΩΣ οι ΠΑΡΟΧΕΣ που δίνονται για την εκτέλεση της εργασίας
Δεν φορολογείται η χορήγηση θέσης στάθμευσης
Δεν φορολογούνται οι παροχές που δίνονται για την κάλυψη δαπανών ή την αποκατάσταση ζημιών του εργαζόμενου στο πλαίσιο της εργασιακής του σχέσης
Δεν φορολογείται η συμμετοχή σε επιστημονικά συνέδρια ή σεμινάρια ή κάθε είδους εκπαιδευτικά προγράμματα που συνδέονται με την απόκτηση γνώσης ή εμπειρίας σχετικής με την εργασία του υπαλλήλου
Δεν φορολογούνται οι συνδρομές σε επαγγελματικά περιοδικά και επιμελητήρια για τους υπαλλήλους της επιχείρησης
Δεν φορολογούνται οι υποτροφίες που δίνονται από τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια για τη φοίτηση σε αυτά, ακόμα και αν υπότροφοι είναι τα τέκνα των υπαλλήλων των εκπαιδευτηρίων.
ΔΕΝ φορολογείται η χρήση εταιρικών πιστωτικών καρτών για τις ανάγκες της επιχείρησης, όπως για παράδειγμα την κάλυψη δαπανών σε επαγγελματικό ταξίδι
Δεν φορολογείται η παροχή οικίας σε υπηρετούντες στο Δημόσιο και τους φορείς του Δημοσίου, δεδομένου ότι  μετακίνησή τους είναι εκ του νόμου υποχρεωτική
Δεν φορολογείται η παροχή οικίας στους εργαζόμενους σε περίπτωση πρόσκαιρης εκτός έδρας μετακίνησής τους σε υποκατάστημα, εργοτάξιο  ή άλλη εγκατάσταση του εργοδότη
Δεν φορολογούνται ανεξάρτητα από την αξία της παροχής, ακόμα και αν αυτή υπερβαίνει τα 300 ευρώ

ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ

Φορολογούνται μόνο αυτοκίνητα που παρέχονται στα υψηλόβαθμα στελέχη  (status cars)
*(αφορά τη φορολόγηση του 30% της απόσβεσης ή του μισθώματος)
Δεν φορολογούνται τα αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν οι πωλητές, τεχνικοί κλπ εργαζόμενοι των οποίων η εργασία απαιτεί συχνή μετακίνηση
Δεν φορολογούνται τα αυτοκίνητα δοκιμών (test-drive)
Δεν φορολογούνται τα αυτοκίνητα των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων για τη μετακίνηση των πελατών τους
Δεν φορολογούνται τα αυτοκίνητα μεταφοράς προσωπικού (mini-bus)
Δεν φορολογούνται τα αυτοκίνητα πίστας των αεροδρομίων
Δεν φορολογούνται τα αυτοκίνητα μεταφοράς προσωπικού ή υψηλών προσώπων των επιχειρήσεων διαχείρισης των αεροδρομίων

Σε καμία περίπτωση δε θεωρείται παροχή η δαπάνη των καυσίμων και συντήρησης των αυτοκινήτων (π.χ. διόδια, βενζίνη, ΚΤΕΟ, service, parking, αλλαγή ελαστικών κλπ

ΚΙΝΗΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ

Δε φορολογείται το ποσό του παγίου σύνδεσης κινητής τηλεφωνίας ανεξάρτητα από τον αριθμό συνδέσεων που έχει δοθεί σε κάθε έναν εργαζόμενο.
Δε φορολογείται ούτε το υπερβάλλον ποσό του παγίου, εφόσον αφορά επαγγελματικούς σκοπούς με μία απλή βεβαίωση του εργοδότη
Δε φορολογείται η παροχή συσκευών Η/Υ, tablets, κινητών και λοιπού εξοπλισμού για ένα τέτοιο εργαλείο ανά είδος. Δηλαδή, αν η επιχείρηση χορηγεί σε εργαζόμενό της έναν φορητό υπολογιστή, μία συσκευή τηλεφωνάς και ένα tablet, η παροχή των τριών αυτών εργαλείων εργασίας δεν αποτελεί εισόδημα.
Δε φορολογείται η δαπάνη πρόσβασης στο διαδίκτυο μέσω των πιο πάνω συσκευών

ΔΑΝΕΙΑ

Δε φορολογείται η διαφορά επιτοκίου των δανείων παντός είδους (τραπεζικά που χορηγούν οι τράπεζες στο προσωπικό τους, δάνεια με έγγραφη ή μη συμφωνία που δίνουν οι εργοδότες στους υπαλλήλους τους καθώς και προκαταβολές ανεξαρτήτως ποσού) που έχουν δοθεί μέχρι 31/12/2013. Αυτό ισχύει ασχέτως του ποσού του δανείου ή του χρόνου αποπληρωμής του.

Όλα τα ανωτέρω δε φορολογούνται γιατί δε θεωρούνται παροχές.

Σε ό,τι αφορά στις παροχές, δε φορολογούνται παροχές ως 300 ευρώ ετησίως ανά εργαζόμενο, ακόμα και αν η συνολική αξία της παροχής υπερβαίνει τα 300 ευρώ. Δηλαδή, ακόμα και σε όσα στελέχη εταιριών η αξία της παροχής υπερβαίνει τα 300 ευρώ,  το όριο των 300 ευρώ λειτουργεί ως αφορολόγητο όριο και θα φορολογηθεί μόνο για το υπερβάλλον

ΕΞΑΙΡΕΣΗ: φορολογούνται μόνον τα αυτοκίνητα σε υψηλόβαθμα στελέχη, με 30% της απόσβεσης ή του μισθώματος (και όχι αυτά που παραχωρούνται για επαγγελματική χρήση), η διαφορά επιτοκίου των δανείων, τα stock options και η παραχώρηση κατοικίας ακόμα και αν είναι κάτω από 300 ευρώ ετησίως.