Είναι λαθρεμπορία η χρήση πετρελαίου θέρμανσης για ζεστό νερό;

Η χρήση πετρελαίου θέρμανσης αντί πετρελαίου κίνησης από διαχειριστές πολυκατοικιών, ιδρυμάτων, νοσοκομείων, για άλλη χρήση εκτός αυτής του καλοριφέρ, όπως είναι για ζεστό νερό μέσω Boiler, στοιχειοθετεί το αδίκημα της λαθρεμπορίας καυσίμων; Στο ερώτημα αυτό καλείται να απαντήσει η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, μετά από παραπομπή του όλου ζητήματος, λόγω διαφοράς μιας ψήφου (3-2) από το Ζ΄ Ποινικό Τμήμα του Ανωτάτου Δικαστηρίου.

Τους αρεοπαγίτες τους απασχόλησε περίπτωση υπεύθυνης γηροκομείου της Θεσσαλονίκης η οποία από το Μάιο 2007 έως τον Ιούλιο του 2011 χρησιμοποιούσε πετρέλαιο θέρμανσης (αντί κίνησης) για τη λειτουργία του Boiler προκειμένου να έχει το γηροκομείο ζεστό νερό για να πλένονται οι ηλικιωμένοι, να πλένονται τα ενδύματα των ατόμων της τρίτης ηλικίας, τα σκεύη των μαγειρίων, κ.λπ. Μάλιστα, η υπεύθυνη του γηροκομείου είχε συνδέσει τις δύο δεξαμενές καυσίμων (θέρμανσης και κίνησης) με σωλήνα, έτσι ώστε να μην μπορούν να ελεγχθούν οι ποσότητες από τους δύο τύπους πετρελαίου που καταναλώνονται, όπως αναφέρεται στην δικαστική απόφαση.

Αναγκαίο είναι να διευκρινιστεί ότι ως καύσιμα θέρμανσης «θεωρούνται τα προοριζόμενα να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά και μόνο για τη λειτουργία κεντρικών συστημάτων θέρμανσης (καλοριφέρ) ή άλλων μέσων για τη θέρμανση ανθρώπων στους χώρους κατοικίας, διαμονής ή εργασίας τους». Ως καύσιμο κινητήρων θεωρούνται «τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται σε μηχανές ή συσκευές, στις οποίες η χημική ενέργεια του καυσίμου, μέσω της καύσης, μετατρέπεται σε θερμική ενέργεια και εν συνεχεία σε κινητική ενέργεια».

Σύμφωνα με το Τριμελές Εφετείο Θεσσαλονίκης η υπεύθυνη του γηροκομείου διέπραξε το πλημμέλημα της κατ΄ εξακολούθησης λαθρεμπορίας, καθώς παράνομα χρησιμοποίησε και για ίδιον όφελος «πετρέλαιο  θέρμανσης για άλλη εκτός από θέρμανση χρήση,  με σκοπό να στερήσει το Δημόσιο από τους εισπρακτέους δασμούς, τέλη και φόρους, οι δε δασμοί και φόροι που στερήθηκε το δημόσιο υπερβαίνουν το ποσό τις 30.000 ευρώ» (ανέρχεται στο ποσό των 66.798  ευρώ).

Ειδικότερα, σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση η υπεύθυνη του γηροκομείου «χρησιμοποίησε συνολικά 166.213 λίτρα πετρελαίου θέρμανσης αντί πετρελαίου κίνησης, εκτός από τη θέρμανση των χώρων του οίκου ευγηρίας και για άλλες χρήσεις, όπως τη θέρμανση νερού μέσω εγκατεστημένου boiler». Όπως σημειώνεται στη δικαστική απόφαση, η επίμαχη υπεύθυνη του γηροκομείου «γνώριζε την υποχρέωση της να καταναλώνει μόνο πετρέλαιο κίνησης εφόσον το χρησιμοποιούσε και για άλλες χρήσεις πέραν της θέρμανσης χώρου, γι’ αυτό μάλιστα το λόγο στο κτήριο της επιχείρησης είχαν εξ υπαρχής (από την κατασκευή του βάσει των σχετικών μελετών) τοποθετηθεί δύο διαφορετικές δεξαμενές, οι οποίες όμως ενώθηκαν στη συνέχεια ακριβώς για να τροφοδοτούνται μόνο με πετρέλαιο θέρμανσης προς καταστρατήγηση των σχετικών διατάξεων». Μάλιστα, επισημαίνεται στη δικαστική απόφαση, ότι η υπεύθυνη του γηροκομείου, «προέβαινε σε αγορά ικανών ποσοτήτων πετρελαίου θέρμανσης ακόμη και κατά το μήνα Απρίλιο, προκειμένου να καταναλώνει απ’ αυτό για τη θέρμανση  του νερού και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, κατά τους οποίους δεν διατίθεται πετρέλαιο θέρμανσης».

Κατόπιν αυτών, η υπεύθυνη του γηροκομείου άσκησε αναίρεση στον Άρειο Πάγο κατά της καταδικαστικής εφετειακής απόφασης, κάτι όμως που δίχασε τους αρεοπαγίτες. Η πλειοψηφία (3 αρεοπαγίτες) του Ζ΄ Ποινικού Τμήματος του Ανωτάτου Δικαστηρίου αποφάνθηκε ότι το Εφετείο Θεσσαλονίκης εσφαλμένα ερμήνευσε τις διατάξεις της τελωνιακής νομοθεσίας (Τελωνειακό Κώδικα) περί λαθρεμπορίας και κήρυξε ένοχη την υπεύθυνη του γηροκομείου για λαθρεμπορία κατ’ εξακολούθηση, γιατί, για «τη λειτουργία του ατμολέβητα (boiler), χρησιμοποίησε πετρέλαιο θέρμανσης αντί πετρελαίου κινήσεως, που δασμολογείται κανονικά».

Παράλληλα, η πλειοψηφία υπογραμμίζει στην υπ΄ αριθμ. 582/2015 απόφαση του Αρείου Πάγου, ότι νόμιμα χρησιμοποιήθηκε το πετρέλαιο θέρμανσης για τη χρήση ζεστού νερού.
Αναλυτικότερα, η πλειοψηφία υπογραμμίζει ότι το Εφετείο «εσφαλμένα ερμήνευσε και εφάρμοσε τις  ουσιαστικές ποινικές διατάξεις του νόμου 2960/2001 περί λαθρεμπορίας, διότι   το φερόμενο ως λαθρεμπορικό πετρέλαιο θέρμανσης, χρησιμοποιήθηκε νόμιμα για τη λειτουργία του κεντρικού συστήματος θέρμανσης ύδατος για τα καλοριφέρ, μέσω του οποίου και νόμιμα, μη δυνάμενο να διαχωρισθεί τεχνικά, μπορεί να τροφοδοτηθεί ενέργεια και πάλιν δια του ιδίου αυτού κεντρικού καυστήρα για θέρμανση ύδατος, μέσω boiler, όπως συνηθίζεται σε όλα τα πολυόροφα κτίρια της χώρας και δε στοιχειοθετείται ως εκ τούτου λαθρεμπορία».

Τελικά, η πλειοψηφία εισηγήθηκε να γίνει δεκτή η αίτηση της υπευθύνου του γηροκομείου και να αναιρεθεί η εφετειακή απόφαση (δηλαδή αθώωση της υπευθύνου). Αντίθετα, η μειοψηφία (δύο μέλη του δικαστηρίου) υποστήριξαν ότι πρέπει να απορριφθεί η αίτηση αναίρεσης κατά της εφετειακής απόφασης, καθώς η υπεύθυνη του γηροκομείου «για να λειτουργήσει ατμολέβητα, τύπου  boiler, που χρησίμευε για θέρμανση νερού για χρήσεις άλλες και όχι για θέρμανση, εν γνώσει της χρησιμοποίησε για κίνηση του καυστήρα πετρέλαιο θέρμανσης συνολικά 166.213 λίτρα, αντί πετρελαίου κίνησης που όφειλε να χρησιμοποιήσει, στερώντας έτσι το Δημόσιο από τους αναλογούντες φόρους και δασμούς αξίας 66.798,96 ευρώ».

Μπλοκάρισμα δικαστηρίων

Δικηγόροι σχολιάζοντας στο protothema.gr την επίμαχη απόφαση του Ζ’  Τμήματος του Αρείου Πάγου, τόνιζαν ότι σε περίπτωση που η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου ταχθεί με την άποψη της μειοψηφίας του εν λόγω Τμήματος, δηλαδή, ότι διαπράττεται το αδίκημα της λαθρεμπορίας σε περίπτωση χρήσης πετρελαίου θέρμανσης για τη λειτουργία του boiler προκειμένου να υπάρχει στα κτήρια ζεστό νερό, θα μπλοκάρουν όλα τα δικαστήρια της χώρας, καθώς οι κατηγορούμενοι θα είναι δεκάδες εκατοντάδες. Και αυτό γιατί είναι τεράστιος ο αριθμός των πολυκατοικιών, ιδρυμάτων και άλλων πολυώροφων κτηρίων που χρησιμοποιούν το πετρέλαιο θέρμανσης για την παροχή ζεστού νερού και τους 12 μήνες του χρόνου.

Εξάλλου, σε ελάχιστες έως και μηδενικές πολυκατοικίες πανελλαδικά υπάρχει η πρόβλεψη και η εγκατάσταση δύο δεξαμενών πετρελαίου, η μια για πετρέλαιο θέρμανσης και η άλλη για πετρέλαιο κίνησης.

Ούτε όμως, τα πολεοδομικά γραφεία κατά τη χορήγηση των οικοδομικών αδειών επέβαλαν ή προέβλεψαν στις πολυκατοικίες και τα άλλα πολυώροφα και μη κτήρια, χώρους για την κατασκευή δύο δεξαμενών πετρελαίου διαφορετικού τύπου.

Μάλιστα, δεν παρέλειψαν οι δικηγόροι να επισημάνουν ότι όσοι υποστηρίζουν τη διάπραξη του αδικήματος της λαθρεμπορίας στις περιπτώσεις χρήσης πετρελαίου θέρμανσης προκειμένου να υπάρχει ζεστό νερό στις πολυκατοικίες, κ.λπ., είναι απόμακροι από την πραγματικότητα και δεν μπορούν να εκτιμήσουν την ταλαιπωρία που θα προκαλέσουν στους διαχειριστές πολυκατοικιών, υπευθύνους ιδρυμάτων, κ.λπ., αλλά και το φόρτο δικογραφιών που θα δεχθούν τα δικαστήρια της χώρας.