Αλαλούμ στα ταμεία με τα όρια ηλικίας - Μπλόκαρε η έκδοση συντάξεων

Την Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου αναμένεται η 12μελής επιτροπή των σοφών να επιχειρήσει να συνθέσει το πόρισμα για τη νέα αρχιτεκτονική των συντάξεων με κορμό την πρόταση του Μιλτιάδη Νεκτάριου που προβλέπει άμεση ένταξη όλων των Tαμείων - κύριων και επικουρικών - στο ΙΚΑ, ενιαίες παροχές για τους ασφαλισμένους μετά το 1992 και ισχύ μεταβατικών διατάξεων για τους παλαιότερους.

«Αγκάθι» στο σχέδιο αποτελεί η εκπόνηση ειδικού προγράμματος εξεύρεσης συμπληρωματικών πόρων ύψους 15 δισ. ευρώ, προκειμένου το κράτος να εγγυηθεί τουλάχιστον τις σημερινές μειωμένες παροχές στις γενιές που είναι σήμερα άνω των 60 ετών κατά την περίοδο 2016-2050.

Την ίδια ώρα σύγχυση επικρατεί στη διεύθυνση ασφάλισης μισθωτών του υπουργείου Εργασίας η οποία έχει αναλάβει να εκδώσει τη φλέγουσα εγκύκλιο για την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Αιτία του κομφούζιου είναι οι δύο πίνακες που προβλέπουν με διαφορετικό βηματισμό τη σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας προκειμένου από το 2022 και μετά να μη συνταξιοδοτείται κανείς πριν από τη συμπλήρωση των 67, ή των 62 με 40 χρόνια ασφάλισης (ν.4336/2015).

Πρόθεση του υπουργείου είναι οι περισσότερες κατηγορίες ασφαλισμένων να συνταξιοδοτηθούν βάσει των σεναρίων που καταρτίστηκαν από την ανεξάρτητη ελληνική αρχή και αποτελεί τη light εκδοχή της αύξησης των ορίων ηλικίας. Προς το παρόν, σίγουρο θεωρείται ότι με ηπιότερο βηματισμό αύξησης των ορίων θα αντιμετωπιστούν οι ασφαλισμένοι με ασφαλιστικό βίο 30-40 έτη. Όλοι οι υπόλοιποι που συμπληρώνουν 15 έως 30 έτη ασφάλισης θα συνταξιοδοτηθούν βάσει της πρότασης Καρόνε (σκληρός διαπραγματευτής της ΕΕ) το 2010 που προβλέπει βιαστικότερο βηματισμό αύξησης των ορίων ηλικίας έως ότου ο ασφαλισμένος φθάσει στην ηλικία των 67 ετών. Οι διαφορές ανάμεσα στους δύο πίνακες, σύμφωνα με ειδικούς στην ασφάλιση, δημιουργούν ασάφεια δικαίου και δεν μπορούν να λυθούν ούτε με υπουργική απόφαση πόσο μάλλον με μία εγκύκλιο γενικού περιεχομένου.

Αναφέρουμε ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα: Ασφαλισμένος που είχε το δικαίωμα να συνταξιοδοτηθεί το 2015 σε ηλικία 53 ετών, με την ελληνική πρόταση θα βγει στη σύνταξη στα 55,9 ενώ με τον πίνακα 2 στα 56,5.

-Ασφαλισμένος που είχε το δικαίωμα να αποχωρήσει το 2016, σε ηλικία 59 ετών, με την ελληνική πρόταση θα συνταξιοδοτηθεί στα 59,8 ενώ με την πρόταση Καρόνε στα 61.

- Ασφαλισμένος που έβγαινε στη σύνταξη στα 62, το 2022, με τοην ελληνική πρόταση δεν θα υποστεί καμία επιβάρυνση, ενώ με την πρόταση Καρόνε για να συνταξιοδοτηθεί θα υποχρεωθεί να συμπληρώσει το όριο των 67 ετών. 

Από το αλαλούμ δεν γλιτώνουν ούτε όσοι έχουν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης έως τις 30/6/2015 και τυπικά δεν θίγονται από τις αλλαγές οι οποίες προβλέπουν από τις 14 Αυγούστου υποχρεωτική παραμονή στην εργασία έως και 17 χρόνια επιπλέον.

Για παράδειγμα, ασφαλισμένη του ΙΚΑ  που θεμελίωσε δικαίωμα πριν από τον Ιούλιο με 5.500 ένσημα και ανήλικο, μπορεί να βγει με μειωμένη σύνταξη στα 50 φέτος και με πλήρη στα 55 το 2020. Ωστόσο, σύμφωνα με την πρόταση Καρόνε, όσοι έβγαιναν το 2020 με πλήρη σύνταξη στα 55, θα επιβαρυνθούν με 9 χρόνια δουλειάς επιπλέον και θα συνταξιοδοτηθούν στα 64. Θα επιβαρυνθεί και η συγκεκριμένη ασφαλισμένη αν δεν προλάβει να αποχωρήσει εγκαίρως από την εργασία της; Ανάλογες ασάφειες που έχουν σχέση με την πλήρη συνταξιοδότηση, την εφαρμογή του ποσοστού μείωσης για την πρόωρη σύνταξη γήρατος (επιπλέον πέναλτι 10% μέχρι τη συμπλήρωση του νέου ορίου ηλικίας για πλήρη σύνταξη) και το νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων είναι αναγκαίο να διευκρινιστούν σύμφωνα με τις επισημάνσεις των νομικών, προκειμένου να «ξεπαγώσει» η έκδοση των συντάξεων.

Προς το παρόν το ΙΚΑ και τα ειδικά ταμεία υποχρεώνουν τους ασφαλισμένους που υπέβαλαν φέτος αίτηση για συνταξιοδότηση να υπογράψουν υπεύθυνη δήλωση η οποία αναφέρει ότι αν προκύψουν διαφορές στο ποσό της οριστικής σύνταξης μετά την έκδοση των εγκυκλίων, οι ασφαλισμένοι θα επιστρέψουν εντόκως τη διαφορά. Από την 1/1/2015 έως το τέλος Αυγούστου το ΙΚΑ είχε εκδώσει 34.190 νέες κύριες συντάξεις και 24.000 επικουρικές.

Ωστόσο μετά τις 14 Αυγούστου που ψηφίστηκε το μνημόνιο η διεκπεραίωση νέων αιτήσεων έχει μπλοκάρει παρά τις επίσημες διαβεβαιώσεις του ΙΚΑ ότι οι συντάξεις απονέμονται κανονικά. Περιφερειακά τμήματα που διακρίνονται για την ταχύτητα τους στην απονομή συντάξεων, έχουν εκδώσει από τον Αύγουστο μόνο 2-3 προσωρινές συντάξεις  με το σκεπτικό ότι μετά την έκδοση των εγκυκλίων αν προκύπτουν διαφορές έστω και ένα ευρώ, θα υποχρεωθούν να υπολογίσουν από την αρχή τις συντάξεις ακόμα και αν έχει εκδοθεί η οριστική απόφαση.

Αμέσως μετά τις εκλογές αναμένεται επίσης να εκδοθούν εγκύκλιοι που θα προβλέπουν: 
- Την εναρμόνιση των εισφορών και των κανονισμών με το επικουρικό του ΙΚΑ των 11 ταμείων επικουρικής ασφάλισης που εντάχθηκαν στο ΕΤΕΑ.
- Το νέο καθεστώς που θα διέπει τις επικουρικές συντάξεις  των ένστολων μετά την ένταξη του ΤΕΑΠΑΣΑ στο ενιαίο επικουρικό (ξεχωριστή εγκύκλιος του τομέα Προστασίας του Πολίτη) 
- Τη χορήγηση μόνο του οργανικού ποσού σύνταξης για όσους συνταξιοδοτηθούν με τα κατώτατα όρια  (393 ευρώ) από την 1η Ιουλίου 2015 και μετά έως τη συμπλήρωση του 67ου έτους.