ΦΠΑ 23% στην Παιδεία: 'Ολα τα σενάρια που συζητά η κυβέρνηση με την τρόικα

Κίτρινη κάρτα βγάζει η τρόικα στην κυβέρνηση για την επιβολή του ΦΠΑ 23% στην ιδιωτική εκπαίδευση και της ζητά να καταργήσει το μέτρο, πετώντας της όμως ταυτόχρονα το μπαλάκι για να πει τι εντέλει θέλει να κάνει σχετικά με αυτό το καυτό ζήτημα, αλλά και πού θα βρει άλλα ισοδύναμα μέτρα που θα αποδώσουν 168 εκατ. ευρώ προκειμένου να το αντικαταστήσει.

Την ίδια στιγμή, και παρά τις προεκλογικές δεσμεύσεις ότι σχεδιάζει την κατάργηση του μέτρου, η κυβέρνηση δείχνει να αντιστέκεται στις προτροπές των θεσμών.
 
Σύμφωνα με διασταυρωμένες πηγές, στο οικονομικό επιτελείο κινούνται ακόμα με γνώμονα την πλήρη εφαρμογή του μέτρου, όπως ψηφίστηκε πριν από τις εκλογές, είτε γιατί δεν θέλουν να μπουν στη φθοροποιό διαδικασία να ψάχνουν να βρουν κάποιον άλλο νέο φόρο να επιβάλουν, είτε επειδή -για ιδεολογικοπολιτικούς λόγους- ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να στοχοποιεί την ιδιωτική πρωτοβουλία και τα «παχυλά» πορτοφόλια όσων στέλνουν τα παιδιά τους στα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Στη μέση βρίσκονται φυσικά και πάλι οι γονείς και τα παιδιά που, ενώ έχει ξεκινήσει πλέον η σχολική χρονιά, κινδυνεύουν τελικά να πληρώσουν φέτος ΦΠΑ 23% για τις σπουδές τους σε φροντιστήρια, ιδιωτικά σχολεία, κολέγια και πανεπιστήμια, ζώντας με τον φόβο να αναγκαστούν να τις διακόψουν ή να ψάχνουν να αλλάξουν σχολή μέσα στις γιορτές!

Κακή αρχή για παζάρια

Το θέμα είχε προκαλέσει σάλο προεκλογικά, αλλά η νέα κυβέρνηση το βρήκε μπροστά της αμέσως δύο 24ωρα μετά τον σχηματισμό της, αποδεικνύοντας ότι η επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου, όπως υποσχέθηκε, συναντά πολλά εμπόδια, ή δεν μπορεί να υπάρξει καν! Με το «καλημέρα» της επανέναρξης των συνομιλιών με τα κλιμάκια των ελεγκτών για την προετοιμασία της αξιολόγησης, οι εκπρόσωποι των θεσμών ζήτησαν από την κυβέρνηση να αποσύρει όχι μόνο όλα τα γνωστά φορολογικά μέτρα που μονομερώς είχε θεσπίσει το περασμένο επτάμηνο (π.χ. 100 δόσεις, κατάργηση των τεκμηρίων για κάποιους φορολογουμένους κ.λπ.) αλλά και τον ΦΠΑ στην ιδιωτική εκπαίδευση. Αν και στην παρούσα φάση δεν ασκούν μεγάλη πίεση από την αρχή, οι θεσμοί έδειξαν ότι δεν συμφωνούν με την επιβολή του μέτρου και ότι θα επανέλθουν δριμύτεροι τις προσεχείς ημέρες - και πάντως πριν από τις 16 Οκτωβρίου οπότε λήγει η προσωρινή αναστολή εφαρμογής του μέτρου, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει και να αξιολογηθεί ως ένα από τα βασικά προαπαιτούμενα της συμφωνίας της 12ης Αυγούστου.

Πλήρης ανατροπή

Μετά την εξέλιξη αυτή, πάντως, η κυβέρνηση καλείται να πάρει άμεσα ξεκάθαρη θέση στο όλο ζήτημα. Η κυρίαρχη άποψη στους κόλπους της, τουλάχιστον την επομένη των εκλογών, προέβλεπε «πλήρη εφαρμογή» του μέτρου, δηλαδή διατήρηση ΦΠΑ 23% χωρίς εκπτώσεις και εξαιρέσεις σε ιδιωτικά σχολεία και φροντιστήρια. Τώρα ίσως αυτό αλλάζει, αφού θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν της τη στάση των θεσμών που ζητούν «πλήρη κατάργηση». Οι άλλες εναλλακτικές που μένουν στο τραπέζι είναι ουσιαστικά τρεις:

α) Η κυβέρνηση να εφαρμόσει το μέτρο κατά το ήμισυ προκειμένου να ικανοποιήσει την τρόικα, εξαιρώντας μεν τα φροντιστήρια από τον ΦΠΑ, αλλά διατηρώντας τον στα σχολεία.

Ηδη από τον Ιούλιο η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα είχε κάνει... σεμινάριο στην τρόικα (επειδή σε χώρες όπως η Γερμανία ή η Φινλανδία δεν κατανοούν τους λόγους ύπαρξης της παραπαιδείας) σχετικά με το τι σημαίνει στην Ελλάδα ο όρος «frontistirio» και γιατί καταφεύγουν μαζικά σε αυτό τα λαϊκά νοικοκυριά που δεν μπορούν να παρέχουν στα παιδιά τους τη στήριξη που χρειάζονται αν και φοιτούν στο δημόσιο σχολείο.

Το σκεπτικό για εξαίρεση των φροντιστηρίων είναι ότι η δαπάνη σε αυτά (και άρα και ο ΦΠΑ που θα εισπράττει το κράτος) είναι μικρότερη απ’ ό,τι στα πανάκριβα κολέγια και τα ιδιωτικά σχολεία, οπότε θα απαιτηθούν και λιγότερα ισοδύναμα μέτρα που θα επιβαρύνουν τους πολίτες. Αντιθέτως, η υπαναχώρηση να φορολογηθούν μόνο τα φροντιστήρια (όπως συμφωνήθηκε τον Ιούλιο) θα δημιουργούσε ακόμα μεγαλύτερο πολιτικό πρόβλημα στην αριστερή κυβέρνηση, φέρνοντας και πολύ λιγότερα έσοδα. Σε όλα αυτά φυσικά υπάρχει και ισχυρός αντίλογος όπως ότι ιδιωτικά σχολεία υπάρχουν και σε λαϊκά προάστια ή στην επαρχία, ότι τα ωράρια του δημόσιου δεν εξυπηρετούν οικογένειες με δύο εργαζόμενους γονείς, ότι με την αύξηση 23% ενισχύονται η διάκριση και ο αποκλεισμός των παιδιών των μικρομεσαίων από ευκαιρίες μάθησης, ή ότι οι υπηρεσίες που ενσωματώνουν μπορεί να συμφέρουν αντί να στέλνει κάποιος το παιδί του σε δημόσιο σχολείο και φροντιστήριο κ.λπ. Την τρόικα, πάντως, τη συγκινούν πολύ περισσότερο ο κίνδυνος στρέβλωσης του ανταγωνισμού, τυχόν απώλειες στην είσπραξη των φόρων, αλλά και όσα προβλέπει η κοινοτική οδηγία για τη φορολογία στην εκπαίδευση γενικά σε όλη την Ευρώπη.

β) Να επιμείνει να διατηρήσει τον ΦΠΑ και σε φροντιστήρια και στα σχολεία, μειώνοντάς τον από 23% σε 6,5% ή 13%, ώστε να μπορούν τελικά την επιβάρυνση να την απορροφήσουν οι επιχειρήσεις χωρίς να ματώσουν οι οικογένειες των σπουδαστών. Και σε αυτήν την περίπτωση, πάντως, αν τυχόν τη δεχόταν η τρόικα, ανακύπτει ανάγκη επιβολής πρόσθετων μέτρων της τάξεως των 80-100 εκατ. ευρώ.

γ) Να αναστείλει -ξανά- την εφαρμογή του μέτρου, ενδεχομένως για έναν (ή και για μισό!) χρόνο μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση. Σε αυτή την περίπτωση τα νοικοκυριά και πάλι δεν θα μπορούν να υπολογίσουν τι έχουν να πληρώσουν -έστω και αν η επιβάρυνση μειωθεί στο μισό- ενώ θα απαιτούνταν και άλλα ισοδύναμα μέτρα.

Πρώτα από όλα οι εκλογές...

Στο οικονομικό επιτελείο ζητούν να μάθουν όμως και γιατί άλλαξε ξαφνικά άποψη μέσα σε έναν μήνα η τρόικα σχετικά με το θέμα της φορολογίας στην εκπαίδευση, υπονοώντας ίσως ότι οι θεσμικοί παράγοντες του κλάδου προσέγγισαν και έπεισαν εκ των υστέρων τις Βρυξέλλες για το πρόβλημα που δημιουργεί το μέτρο στις επιχειρήσεις και τα ελληνικά νοικοκυριά.

Θυμίζουν μάλιστα ότι στις 16 Ιουλίου η τρόικα είχε δεχτεί στα προαπαιτούμενα που ψήφισε τότε η Βουλή την επιβολή ΦΠΑ 23% στα φροντιστήρια (ενώ πριν απαλλάσσονταν πλήρως). Αμέσως μετά η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα πρότεινε (και έγινε δεκτό με τα νέα προαπαιτούμενα που ψηφίστηκαν στις 14 Αυγούστου) να επεκταθεί το μέτρο και στα ιδιωτικά σχολεία (από 0% σε 23% ΦΠΑ), για να μην ισχύσει η αύξηση του ΦΠΑ στο μοσχάρι (από 13% σε 23%) που προβλεπόταν στα πρώτα προαπαιτούμενα του Ιουλίου.

Και εκεί που φαινόταν πως κάπου εκεί θα τέλειωνε η υπόθεση και η πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ προκήρυξε εκλογές με τα δεδομένα του τρίτου μνημονίου, η συζήτηση άναψε ξανά μέσα στη σύντομη προεκλογική περίοδο. Αρχικά φάνηκαν τα προβλήματα στις εγγραφές των σχολείων και των φροντιστηρίων, αφού χιλιάδες νοικοκυριά έγραψαν μαζικά τα παιδιά τους στο δημόσιο - με αποτέλεσμα να μην επαρκούν οι καθηγητές και οι υποδομές για να τα υποδεχτούν. Αμεσα η υπηρεσιακή κυβέρνηση έσπευσε να καλύψει το πρόβλημα, αναστέλλοντας την εφαρμογή του μέτρου για μετά τις εκλογές - έως τις 16 Οκτωβρίου.

Ταυτόχρονα η Κομισιόν άδειασε την κυβέρνηση Τσίπρα διαμηνύοντας ότι δεν ήταν οι θεσμοί αυτοί που ζήτησαν από την κυβέρνηση να επιβάλει ΦΠΑ 23% στην ιδιωτική εκπαίδευση. Μία μέρα πριν, όμως, δόθηκε στη δημοσιότητα το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, στη σελίδα 35 του οποίου το κυβερνών κόμμα πανηγύριζε ότι, μεταξύ άλλων, «η επιβολή ΦΠΑ στα ιδιωτικά σχολεία» ήταν δική του επιλογή για το μνημόνιο επειδή πρόκειται για «μέτρα που επιβαρύνουν σχεδόν αποκλειστικά τα υψηλά εισοδήματα». Η φράση αυτή πάντως για τον ΦΠΑ στην εκπαίδευση τελικώς απαλείφθηκε από το τελικό κείμενο και ο ΣΥΡΙΖΑ πέρασε στην αντεπίθεση αφού με ανακοίνωση που εξέδωσε:

1 Διέψευδε την Κομισιόν λέγοντας ότι «η αύξηση του ΦΠΑ στην ιδιωτική εκπαίδευση προέκυψε μετά από επίμονο αίτημα των θεσμών».

2 Οικειοποιούνταν τη θέση ότι δεν το ζήτησε η Κομισιόν για να πιέσει την υπηρεσιακή κυβέρνηση να αναστείλει το μέτρο και να «ξεπλύνει» την προηγούμενη κυβέρνηση - νομιμοποιώντας όμως την υπηρεσιακή κυβέρνηση να ενεργεί με βάση τις επιθυμίες των θεσμών.

3 Δεσμεύτηκε ότι «σε κάθε περίπτωση η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα θα καταργήσει το εν λόγω μέτρο» αφήνοντας ελπίδες για όσα θα συμβούν μετά τις εκλογές, αλλά και μετά την απομάκρυνση εκ του ταμείου των φροντιστηρίων και των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων.