Συνταγματική η έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης, αντισυνταγματικός ο τρόπος υπολογισμού της

Συνταγματική μεν και σύμφωνη με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) κρίθηκε η έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης στα φυσικά πρόσωπα και το τέλος επιτηδεύματος που επιβλήθηκε το 2011 με το νόμο 3986/2011 και σχετική υπουργική απόφαση, ωστόοσ, είναι αντισυνταγματικός ο τρόπος υπολογισμού της.

Αυτό έκρινε η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας με τις υπ' αριθμ. 2563/2015 αποφάσεις της, όπως αποκάλυψε στις 4 Οκτωβρίου 2015 ο Κωστής Πλάντζος, στο «Πρώτο ΘΕΜΑ».

Παρ' όλα αυτά, σε ορισμένες πρωινές τηλεοπτικές εκπομπές όχι μόνο ανακαλύπτοντας την πυρίτιδα, αναφέρονται στην «άγνωστη» μέχρι τώρα απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, αλλά βλέπουν και σκοτεινούς προθέσεις που η επίμαχη απόφαση δεν γνωστοποιήθηκε. Να σημειωθεί ότι οι αποφάσεις του ΣτΕ είναι δύο και όχι μία.

Άλλα πάλι έντυπα μέσα, τάχαμ τάχαμ, αποκαλύπτουν με πηχυαίους τίτλους τις επίμαχες αποφάσεις του ΣτΕ, οικειοποιούμενοι στην ουσία το πρωτογενές αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του ΘΕΜΑτος για την έκτακτη εισφορά που χρονικά, έτσι ή αλλιώς έχει προηγηθεί.

Πέρα όμως από το κυνήγι των μαγισσών ορισμένων τηλεοπτικών εκπομπών, αλλά και άλλων, η Ολομέλεια του ΣτΕ με τις εν λόγω αποφάσεις της (δημοσιεύεται το πλήρες κείμενο των αποφάσεων) απέρριψε ως αβάσιμους όλους τους ισχυρισμούς  της γενικής γραμματέως Δημοσίων Εσόδων του υπουργείου Οικονομικών Κατερίνας Σαββαϊδου -είχε προσφύγει στο ΣτΕ το 2011 με την ιδιότητα του φορολογουμένου πολίτη, αλλά και του δικηγόρου- και του διατελέσαντος για δύο μήνες γενικού γραμματέα αντεγκληματικής πολιτικής του υπουργείου Δικαιοσύνης και δικηγόρου Άγγελου Τσιγκρή.

Πάντως, πρέπει να επισημανθεί ότι στην απόφαση του ΣτΕ που αφορά την προσφυγή της κυρίας Σαββαϊδου η Ολομέλεια του ΣτΕ αφήνει ένα μεγάλο παράθυρο ανοικτό, υπογραμμίζοντας ότι ναι μεν η επιβολή της επίμαχης εισφοράς το 2011 ήταν ανεκτή από τους κανόνες της  ΕΣΔΑ, άλλα εάν συνεχιστεί και σε επόμενα έτη δεν θα έχει την ίδια δικαστική αντιμετώπιση.

Αναλυτικότερα, τόσο η κυρία Σαββαϊδου όσο και ο κ. Τσιγκρής, ζητούσαν από το ΣτΕ να ακυρωθεί ως αντισυνταγματική και αντίθετη στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) η υπ' αριθμ. ΠΟΛ.1167/2.8.2011 απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών, που αφορά τη «διαδικασία για την βεβαίωση και είσπραξη της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στα φυσικά πρόσωπα, της έκτακτης εισφοράς σε αντικειμενικές δαπάνες και του τέλους επιτηδεύματος, που προβλέπονται με τις διατάξεις των άρθρων 29, 30 και 31, αντίστοιχα, του νόμου 3986/2011».  

Με τις δύο αποφάσεις τους οι σύμβουλοι Επικρατείας έκριναν ότι είναι αντισυνταγματικός ο τρόπος υπολογισμού της επίμαχης έκτακτης εισφοράς.

Συγκεκριμένα, η Ολομέλεια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου έκρινε ότι το άρθρο 29 του  3986/2011, που ορίζει ότι «το ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα επί του οποίου υπολογίζεται το ύψος της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης λαμβάνεται υπόψη πριν από τις μειώσεις του άρθρου 19 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, κατά το μέρος που αναφέρεται στις μειώσεις του άρθρου 19 παράγραφος 2 εδάφιο  ζ΄ (ανάλωση κεφαλαίου προηγουμένων ετών), αντίκεινται στο άρθρο 4 παράγραφος 5 του Συντάγματος, όπως και η αντίστοιχη πρόβλεψη του άρθρου 1 εδάφιο 6 της επίμαχης αποφάσεως, η οποία επαναλαμβάνει τη ρύθμιση αυτή και η οποία πρέπει να ακυρωθεί».

Έτσι, η Ολομέλεια έκρινε ότι πρέπει να ακυρωθούν οι διατάξεις του άρθρου 1 εδάφιο 6 της   επίμαχης υπουργικής απόφασης του 2011, «που ορίζουν ότι το ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα επί του οποίου υπολογίζεται το ύψος της επίδικης εισφοράς λαμβάνεται υπόψη πριν από τις μειώσεις του άρθρου 19 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, κατά το μέρος που αναφέρεται στις μειώσεις του άρθρο 19 παράγραφος 2 εδάφιο ζ΄ (ανάλωση κεφαλαίου προηγουμένων ετών), ρύθμιση, η οποία είναι ανίσχυρη και μη εφαρμοστέα ως αντισυνταγματική».

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το άρθρο 19 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος το ποσό του φόρου μειώνεται κατά 10% επί των ποσών δωρεών προς  φορείς, εφόσον τα ποσά των δωρεών κατατίθενται σε ειδικούς λογαριασμούς Τραπεζών που λειτουργούν νόμιμα σε κράτος - μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αντίθετα, η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε ότι η έκτακτη εισφορά δεν προσκρούει σε καμία συνταγματική διάταξη, όπως υποστηρίζεται από την κυρία Σαββαϊδου και τον κ. Τσιγκρή και απέρριψε ως αβάσιμους τους ισχυρισμούς τους.

Συγκεκριμένα, έκριναν οι  σύμβουλοι Επικρατείας ότι δεν είναι αντίθετη στα άρθρα 4 (περί ισότητας), 78 (νομιμότητα φόρου και φορολογικές επιβαρύνσεις) και 20 (δικαίωμα παροχής προσωρινής δικαστικής προστασίας)   του Συντάγματος. Ακόμη, κρίθηκε ότι  δεν προσκρούει σε καμία διάταξη της ΕΣΔΑ.

Χαρακτηριστικά, μεταξύ των άλλων,  η Ολομέλεια του ΣτΕ, υπογραμμίζει ότι κατά τις επιταγές των άρθρων 4 και 78 του Συντάγματος, «ο φόρος δεν αποκλείεται να βαρύνει ορισμένο μόνο κύκλο προσώπων ή πραγμάτων, εφόσον πλήττει ορισμένη φορολογητέα ύλη, η οποία, κατ’ αυτό τον τρόπο, επιτρέπει την επιβάρυνση του συγκεκριμένου αυτού κύκλου φορολογουμένων βάσει γενικών και αντικειμενικών κριτηρίων που τελούν σε συνάφεια με το ρυθμιζόμενο θέμα».

Σε άλλο σημείο της μιας εκ των δύο αποφάσεων του ΣτΕ -της υπ΄ αριθμ. 2564/2015 επί της προσφυγής της κυρίας Σαββαϊδου- οι σύμβουλοι Επικρατείας, αφήνουν μια μικρή ελπίδα στους φορολογουμένους για το μέλλον.

Και αυτό γιατί απέρριψαν μεν ως αβάσιμο τον ισχυρισμό ότι  η έκτακτη εισφορά είναι αντίθετη στην ΕΣΔΑ, με το σκεπτικό, μεταξύ των άλλων, ότι η υποχρέωση που γεννάται από την επιβολή της επίμαχης εισφοράς «η οποία δικαιολογείται από λόγους δημοσίου συμφέροντος που ανάγονται στην αντιμετώπιση της δεινής οικονομικής κρίσης της χώρας, δεν οδηγεί, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, στη δημιουργία υπέρμετρου βάρους, ικανού να κλονίσει την περιουσιακή κατάσταση των υπόχρεων ή να εξαντλήσει την αξία των περιουσιακών στοιχείων επί της αντικειμενικής δαπάνης των οποίων επιβάλλεται, ώστε να αναιρείται κατά τρόπο προφανή η σχέση αναλογικότητας που επιβάλλεται να υπάρχει, σύμφωνα με την ανωτέρω διάταξη, ανάμεσα στους επιδιωκόμενους με την προσβαλλόμενη ρύθμιση σκοπούς και το επιβαλλόμενο με αυτήν βάρος».

Αλλά, συνεχίζουν οι σύμβουλοι Επικρατείας, δεν είναι αντίθετη στον ΕΣΔΑ «ιδίως, ενόψει του ύψους του ποσοστού της εισφοράς (5%) που δεν υπερβαίνει καταδήλως τα κατά την κοινή αντίληψη εύλογα όρια και λαμβανομένου επικουρικώς υπόψιν και του γεγονότος ότι αυτή επιβάλλεται μόνο για ένα οικονομικό έτος (2011)».

Με άλλα λόγια, το ΣτΕ εκφράζει τη  μειλίχια σκέψη ότι εάν συνεχιστεί η επιβολή του πλέον του έτους εκείνου που αρχικά επιβλήθηκε (2011), θα έχει άλλη άποψη.

Ελεγκτικό Συνέδριο

Υπενθυμίζεται, ότι πριν την έκδοση των δύο επίμαχων αποφάσεων της Ολομέλειας του ΣτΕ, η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου με ισχυρότατη  πλειοψηφία (25 υπέρ  έναντι 9 κατά) είχε κρίνει ήδη αντισυνταγματική την εισφορά αλληλεγγύης των συνταξιούχων του δημοσίου τομέα.

Ακόμα. η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δημοσιονομικού Δικαστηρίου, έχει κρίνει με οριακή πλειοψηφία (15 υπέρ έναντι 12 κατά), ότι η απόφασή της δεν θα έχει αναδρομική ισχύ για όσους δεν προσέφυγαν στην Δικαιοσύνη και θα ισχύει από την ημέρα δημοσίευσης της δικαστικής απόφασης.

Απόφαση για την έκτακτη εισφορά 1
Απόφαση για την έκτακτη εισφορά 2