Ιδιωτικά Νοσοκομεία : Διπλασίασαν μέσα σε 8 χρόνια τα μερίδια αγοράς
Δαπανούμε ως χώρα το 9,5% του ΑΕΠ ( 2007) για συνολικές δαπάνες υγείας, αλλά το μεγαλύτερο μέρος κατευθύνεται στα κερδοφόρα ιδιωτικά νοσοκομεία, τα οποία μέσα σε 8 χρόνια έχουν αυξήσει το μερίδιο αγοράς τους σε 27%, έναντι 13% του 2000.
Σύμφωνα με μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, τα ιδιωτικά νοσοκομεία επωφελούνται από τις δυσλειτουργίες των δημόσιων νοσοκομείων και εμφανίζουν τρία χαρακτηριστικά στοιχεία : Δυναμική επέκταση, κερδοφορία και προοπτική επέκτασης στο εξωτερικό.
Δαπανούμε ως χώρα το 9,5% του ΑΕΠ ( 2007) για συνολικές δαπάνες υγείας, αλλά το μεγαλύτερο μέρος κατευθύνεται στα κερδοφόρα ιδιωτικά νοσοκομεία, τα οποία μέσα σε 8 χρόνια έχουν αυξήσει το μερίδιο αγοράς τους σε 27%, έναντι 13% του 2000.
Σύμφωνα με μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, τα ιδιωτικά νοσοκομεία επωφελούνται από τις δυσλειτουργίες των δημόσιων νοσοκομείων και εμφανίζουν τρία χαρακτηριστικά στοιχεία : Δυναμική επέκταση, κερδοφορία και προοπτική επέκτασης στο εξωτερικό.
Ο κλάδος των υπηρεσιών ιδιωτικής υγείας στην Ελλάδα παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, η οποία αντανακλάται στη συνεχή και δυναμική αύξηση των συνολικών δαπανών υγείας ως ποσοστό του ΑΕΠ (από 6½ το 1990 σε 9½ το 2007), ξεπερνώντας το αντίστοιχο μερίδιο για τις χώρες του ΟΟΣΑ κατά ½ ποσοστιαία μονάδα.
Παράλληλα, τα ιδιωτικά νοσοκομεία κερδίζουν μερίδιο αγοράς έναντι των δημοσίων (27% το 2008 από 13% το 2000), κυρίως λόγω των δυσλειτουργιών στις υπηρεσίες δημόσιας υγείας.
Λόγω της ανελαστικής ζήτησης, ο κλάδος είναι πιο κερδοφόρος από τους περισσότερους κλάδους δραστηριότητας στην Ελλάδα – με τα περιθώριο κέρδους του σε επίπεδο παρόμοιο με το διεθνή μέσο όρο του κλάδου. Τέλος, οι μεγάλοι παίκτες έχουν δημιουργήσει ομίλους, μέσω των οποίων επεκτείνονται στη ΝΑ Ευρώπη και την Τουρκία και έτσι ενισχύουν την κερδοφορία τους.
Στη μελέτη μας, αρχικά εξετάζεται η ανοδική πορεία της αγοράς ιδιωτικών νοσοκομειακών υπηρεσιών και οι πυλώνες κερδοφορίας του κλάδου, και στη συνέχεια, εκτιμάται η χρηματοοικονομική εικόνα των ιδιωτικών νοσοκομείων τα επόμενα έτη βάσει των ευκαιριών επέκτασης αλλά και των κινδύνων που ελλοχεύουν.
Πρώτος πυλώνας ανάπτυξης: Η ισχυρή ανάπτυξη των δαπανών υγείας
Ένας βασικός παράγοντας δυναμικής των ιδιωτικών νοσοκομείων στην Ελλάδα είναι η ανοδική πορεία του κλάδου υγείας. Συγκεκριμένα, οι δαπάνες για υπηρεσίες υγείας έχουν αυξηθεί 4,5% κ.μ.ο. ετησίως σε πραγματικούς όρους τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Σημειώνουμε ότι το ποσοστό δαπανών υγείας στο ΑΕΠ είναι σχετικά υψηλό για το επίπεδο του κατά κεφαλήν εισοδήματος στην Ελλάδα.
Κρίσιμος παράγοντας είναι το αυξημένο ποσοστό της ιδιωτικής δαπάνης που προσεγγίζει το 47% (έναντι 27% κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ). Οι δαπάνες νοσοκομειακής περίθαλψης αποτελούν ένα σταθερό ποσοστό των δαπανών υγείας τα τελευταία χρόνια (της τάξης του 35-40% - ποσοστό παρόμοιο με των χωρών του ΟΟΣΑ).
Οι κύριοι παράγοντες που ωθούν τη ζήτηση για υπηρεσίες υγείας στην Ελλάδα είναι οι ακόλουθοι:
Ø Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ διεθνώς έχει έντονη θετική συσχέτιση με τη ζήτηση υπηρεσιών υγείας (με συντελεστή συσχέτισης της τάξης του 85%). Υπενθυμίζουμε ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ έχει αυξηθεί κατά 75% στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία (σε σχέση με 48% για τις χώρες του ΟΟΣΑ), και ότι ακόμα υπολείπεται από το μέσο όρο των χωρών της ευρωζώνης κατά 13%.
Ø Τα τελευταία 20 χρόνια, οι Έλληνες έχουν προσθέσει πάνω από 3 έτη στο προσδόκιμο της ζωής τους. Συνεπώς, ο πληθυσμός άνω των 65 ετών έχει αυξηθεί από 1,4 εκατ. το 1991 σε 2,1 εκατ. το 2008 και αναμένεται να προσεγγίσει τα 3,5-4,0 εκατ. ως το 2050 (32,5% του συνολικού πληθυσμού έναντι 29,9% για τις χώρες του ΟΟΣΑ κ.μ.ο.).
Ø Το ποσοστό των τακτικών καπνιστών στο σύνολο του ενήλικου πληθυσμού προσεγγίζει το 40% (έναντι 24% για τις χώρες του ΟΟΣΑ κ.μ.ο.), ενώ το 58% των ενηλίκων θεωρούνται υπέρβαροι ή παχύσαρκοι (έναντι 49% για τις χώρες του ΟΟΣΑ κ.μ.ο.).
Ø Η τεχνολογική πρόοδος στον τομέα της ιατρικής αυξάνει τις δυνατότητες διάγνωσης και αντιμετώπισης ασθενειών, με αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού εξετάσεων και θεραπειών και συνεπώς των δαπανών υγείας.
Ø Οι υγειονομικοί οργανισμοί και το ιατρικό προσωπικό έχουν πλεονεκτική πληροφόρηση για τις πραγματικές ανάγκες των ασθενών, την σκοπιμότητα κάθε επέμβασης καθώς και την ποιότητα των υπηρεσιών. Ως κύρια αιτία της τεχνητής ζήτησης διαφαίνεται το γεγονός ότι το πλήθος των ιατρών στην Ελλάδα αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς και είναι σημαντικά υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των ιατρών ανά 1.000 κατοίκους έχει αυξηθεί από 1,6 το 1970 σε 5 το 2007 (έναντι 3,1 στις χώρες του ΟΟΣΑ).
Επιχειρώντας να ποσοτικοποιήσουμε τις παραπάνω επιδράσεις στη ζήτηση, εκτιμήσαμε ένα υπόδειγμα προσδιορισμού των δαπανών υγείας για την Ελλάδα για την περίοδο 1980-2008, με ερμηνευτικές μεταβλητές το κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα σε πραγματικούς όρους, το επίπεδο υγείας του πληθυσμού (ως σταθμισμένος δείκτης των παραμέτρων γήρανσης, παχυσαρκίας και καπνίσματος) και το λόγο του αριθμού ιατρών ως προς το συνολικό πληθυσμό (ως ένδειξη τεχνητής ζήτησης). Το εμπειρικό μας υπόδειγμα ερμηνεύει σε μεγάλο βαθμό την πορεία της ζήτησης του κλάδου (δείτε πίνακα).
Βάσει των προβλέψεών μας για (i) πτώση του κατά κεφαλήν διαθέσιμου εισοδήματος σε πραγματικούς όρους κατά -1,2% ετησίως τη διετία 2009-2010 (λόγω της παρούσας αρνητικής συγκυρίας) και άνοδο 1,5-2% τη διετία 2011-2012,
(ii) συνέχιση των μεσοπρόθεσμων τάσεων επιδείνωσης του επιπέδου υγείας (με το μέσο ετήσιο ρυθμό δεκαετίας της τάξης του 2%) και
(iii) άνοδο του αριθμού ιατρών (με μέσο ετήσιο ρυθμό δεκαετίας της τάξης του 3%), αναμένουμε οι δαπάνες υγείας σε πραγματικούς όρους να παραμείνουν σχεδόν στάσιμες τη διετία 2009-2010 και να αυξηθούν κατά 2-2,5% ετησίως τη διετία 2011-2012.
Δεύτερος πυλώνας ανάπτυξης: Τα ιδιωτικά νοσοκομεία κερδίζουν μερίδιο αγοράς έναντι των δημοσίων
Ο κλάδος της ιδιωτικής υγείας στην Ελλάδα έχει ευνοηθεί από τα προβλήματα των υπηρεσιών δημόσιας υγείας, με αποτέλεσμα το μερίδιο αγοράς των ιδιωτικών νοσοκομείων να καλύπτει το 27% των συνολικών εσόδων του κλάδου το 2008 (από 13% το 2000). Παράλληλα, ο ιδιωτικός τομέας παροχής νοσοκομειακών υπηρεσιών εστιάζει σε niche αγορές και επιλέγει κυρίως «προσοδοφόρες» χειρουργικές περιπτώσεις σύντομης νοσηλείας.
Συγκεκριμένα, η στρατηγική ανάπτυξης των ιδιωτικών νοσοκομείων στηρίζεται σε τρία ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα έναντι των δημοσίων:
Ø υψηλού επιπέδου υπηρεσίες φροντίδας
Ø μικροί χρόνοι αναμονής
Ø μηχανήματα σύγχρονης τεχνολογίας
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 90% των ιδιωτικών επενδύσεων στοχεύουν στην ιατρική τεχνολογία, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο ΕΣΥ (το οποίο εστιάζει στην κατασκευή υποδομών) δεν ξεπερνά το 30%. Συγκεκριμένα, τα ιδιωτικά εστιάζουν τις επενδύσεις τους σε μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας που σχετίζονται με συχνές και προσοδοφόρες θεραπείες (όπως εγχειρίσεις καρδιάς, ορθοπεδικές ή ογκολογικές).
Υπό αυτές τις συνθήκες, το μερίδιο των ιδιωτικών νοσοκομείων σε σχέση με το σύνολο εκτιμάμε ότι θα συνεχίσει να ανεβαίνει με ρυθμούς τουλάχιστον αντίστοιχους της τελευταίας δεκαετίας (σε 31% το 2012 από 27% το 2008).
Τα ιδιωτικά νοσοκομεία (κυρίως τα μαιευτήρια) είναι ένας από τους πιο κερδοφόρους κλάδους της ελληνικής οικονομίας
Ενώ ο κλάδος στις αρχές της δεκαετίας του ’80 χαρακτηριζόταν από μικρές ιδιωτικές κλινικές οι οποίες ανήκαν σε ιατρούς, σήμερα πρωταγωνιστούν μεγάλα επιχειρηματικά σχήματα. Δύο κυρίως είναι οι παράγοντες που δρουν ενισχυτικά στην διατήρηση της ολιγοπωλιακής δομής του κλάδου:
Ø Τα εμπόδια εισόδου στον κλάδο είναι σημαντικά, κυρίως λόγω:
(i) του μεγάλου κόστους αρχικής επένδυσης (το υψηλό σταθερό κόστος δημιουργεί σημαντικές οικονομίες κλίμακας και προσδίδει συγκριτικό πλεονέκτημα στους πρωτοεισερχόμενους στην αγορά (first mover advantage))
(ii) της χαμηλής διαθεσιμότητας μεγάλων και εύκολα προσβάσιμων χώρων για την δημιουργία νέων νοσοκομειακών μονάδων (π.χ. κοντά σε κεντρικές οδικές αρτηρίες), καθώς και
(iii) των υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών που απαιτούνται για την αδειοδότηση νέων ιδιωτικών κλινικών.
Ø Καθώς οι ασθενείς συνήθως επιλέγουν πρώτα ιατρό και στη συνέχεια κατευθύνονται στο νοσοκομείο που συνεργάζεται, η δημιουργία ζήτησης για τις υπηρεσίες του νοσοκομείου απορρέει από την προσέλκυση γνωστών και ικανών ιατρών. Υπό αυτό το πρίσμα, η προσωπική σχέση των ασθενών με τους ιατρούς τους, σε συνδυασμό με την κοινή πρακτική της συνεργασίας γνωστών ιατρών με συγκεκριμένα ιδιωτικά νοσοκομεία, λειτουργεί ως ανάχωμα για τις ανταγωνιστικές πιέσεις στον κλάδο. Η κατάσταση αυτή είναι εντονότερη στα μαιευτήρια, καθώς η σχέση των γυναικών με τον γυναικολόγο-μαιευτήρα τους είναι εξαιρετικά ισχυρή.
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr