Τα δίνουν όλα για... ολίγον από ρύθμιση χρέους

Ολοταχώς, σαν εκείνον τον μοιραίο συρμό στην οσκαρική ταινία του Αντρέι Κοντσαλόφσκι «Το τρένο της μεγάλης φυγής», προς μια νέα μνημονιακή συμφωνία (την 4η από το 2010) με τους δανειστές, που θα δεσμεύει τη χώρα για τα επόμενα πολλά χρόνια, βαδίζει η ελληνική κυβέρνηση, με αντάλλαγμα μια ουσιαστική ρύθμιση για τη βιώσιμη δια-χείριση -και όχι κούρεμα ή πραγματική ελάφρυνση- του χρέους.

Η κυβέρνηση μπαίνει σε έναν ακόμη μνημονιακό χορό -μετά την πρώτη επώδυνη υποχώρησή της τον Ιούλιο του 2015- έχοντας ως... πρωθιέρεια την 31χρονη υπουργό Εργασίας Εφη Αχτσιόγλου, η οποία καλείται να κάνει όλες τις παραχωρήσεις που απαιτούν οι δανειστές από την ελληνική πλευρά στο μέτωπο των εργασιακών σχέσεων αλλά και των συντάξεων, εφόσον κρίνουν αναγκαίες τις περαιτέρω μειώσεις προκειμένου να κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση. 

Στόχος άλλωστε του πρόσφατου ανασχηματισμού ήταν ακριβώς η συγκρότηση μιας ομάδας διαπραγμάτευσης που θα επιτύγχανε το έγκαιρο κλείσιμο αυτής της αξιολόγησης ώστε η συμφωνία για το χρέος να τεθεί στο τραπέζι του Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου: η κυρία Αχτσιόγλου, ως νέο και άφθαρτο πρόσωπο στη θέση του κοινωνικά αποδοκιμασμένου Γιώργου Κατρούγκαλου, για να επωμιστεί το βάρος των παραχωρήσεων στα Εργασιακά και το Συνταξιοδοτικό, και ο «αποφασισμένος για όλα» Γιώργος Σταθάκης στη θέση του απρόθυμου Πάνου Σκουρλέτη για να ολοκληρώσει τις συμφωνίες για τις ιδιωτικοποιήσεις, ιδίως αυτή της ΔΕΗ. 

Επικίνδυνες παγίδες

Οι διαπραγματεύσεις που ξεκινούν και πάλι αύριο με την έλευση των εκπροσώπων των θεσμών, κρύβουν επικίνδυνες παγίδες για την ελληνική πλευρά, που ως φαίνεται δεν βρίσκει καμία οδό διαφυγής, καθώς έχει αποδεχθεί την ανάγκη για μια πολιτική συμφωνία μέχρι το Eurogroup. Οι δανειστές φαίνεται να βρίσκουν μια ενιαία γραμμή και να συμβιβάζονται μεταξύ τους σε ένα σημείο ισορροπίας που πιέζει ακόμη περισσότερο την Αθήνα, αφού στο τραπέζι μπαίνουν αξιώσεις για νέες περικοπές συντάξεων και εισπρακτικά μέτρα. Δείχνουν δε ανυποχώρητοι για τους ευέλικτους μισθούς, τις επιχειρησιακές συμβάσεις, ακόμη και για την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς.

Η Αθήνα θέλει οπωσδήποτε λήξη της εκκρεμότητας το συντομότερο δυνατό ώστε να  διαμορφώσει έναν καθαρό οδικό χάρτη για την ελληνική οικονομία: ρύθμιση του χρέους, ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ στις αρχές του 2017, επίτευξη αναπτυξιακών ρυθμών, έξοδο στις αγορές το καλοκαίρι του επόμενου χρόνου, με εμφανή αποτελέσματα στην ενίσχυση της απασχόλησης. Εχει δε καταλήξει στην εκτίμηση ότι χωρίς συμφωνία για το χρέος αυτή η πορεία είναι εξαρχής ναρκοθετημένη, άρα αδιέξοδη.

Ωστόσο, με το Μέγαρο Μαξίμου να θέτει ως πρώτη προτεραιότητα μια «προχωρημένη» συμφωνία για το χρέος στις 5 Δεκεμβρίου, οι δανειστές έχουν πλέον ανοιχτό πεδίο βολής στις επικείμενες διαπραγματεύσεις.
 
Τον τόνο έδωσε ήδη ο κ. Τζέρι Ράις, εκπρόσωπος του ΔΝΤ, το οποίο εμφανίζεται έτοιμο να μπει ξανά στο ελληνικό πρόγραμμα, παρότι εδώ και κάποιον καιρό τηρούσε άκρως επιφυλακτική στάση λόγω της αβεβαιότητας και των διαφωνιών μεταξύ των δανειστών για τη βιωσιμότητα του χρέους. «Τα μέτρα για την ελάφρυνση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας μπορεί να είναι συνδεδεμένα και υπό την αίρεση της επίτευξης συγκεκριμένων στόχων», επισήμανε ο κ. Ράις περιγράφοντας, με αχνά προς το παρόν χρώματα, την προοπτική του 4ου μνημονίου. Ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος παραδέχθηκε τη δυναμική επιστροφή του ΔΝΤ στα πράγματα δίνοντας μια πιο ήπια ερμηνεία: «Το ΔΝΤ και η ελληνική κυβέρνηση θέλουν έναν καθαρό διάδρομο για το πώς θα πορευτεί η Ελλάδα και πώς θα βγει από το πρόγραμμα το 2018», δήλωσε, αφήνοντας, όμως, στον αέρα τα ενδεχόμενα σχετικά με το καθεστώς που θα ισχύσει αμέσως μετά από αυτό το χρονικό όριο. 

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος παραδέχθηκε ότι «πιθανόν να προκύψει συμφωνία αν το ΔΝΤ αποδεχθεί να συμμετέχει με χρηματοδότηση στο ελληνικό πρόγραμμα», υποστηρίζοντας ότι «δεν υπάρχει πρόθεση για τη λήψη νέων μέτρων ή νέων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων» και δεν πρόκειται για μνημόνιο. «Η πάγια πρακτική καθ’ όλη τη διάρκεια των προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση υπογράφει ξεχωριστές συμφωνίες με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και το ΔΝΤ. Ποτέ δεν θεωρήθηκαν αυτές οι δύο ξεχωριστές συμφωνίες ως διαδοχικά μνημόνια», ήταν η καινοφανής θεωρία του κυβερνητικού εκπροσώπου.

Ο κ. Τζανακόπουλος αρνήθηκε μάλιστα ότι η εκτίμηση του ΔΝΤ πως ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% για το 2018 δεν είναι εφικτός με τα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί και ότι οδηγεί στη λήψη επιπλέον μέτρων. «Από τη στιγμή που η Eurostat επιβεβαιώνει συγκεκριμένο ύψος πρωτογενών πλεονασμάτων και θεωρεί ότι τα μέτρα επιτυγχάνουν τους στόχους τους δεν υπάρχει κανένα θέμα για τη λήψη επιπλέον μέτρων. Ούτε στον τομέα των δημοσιονομικών, ούτε στον τομέα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων», διαβεβαίωσε.

Βιάζονται για συμφωνία

Η κυβέρνηση αρνείται, για πολιτικούς και επικοινωνιακούς λόγους, ότι οποιαδήποτε συμφωνία για το χρέος θα περιλαμβάνει και ένα 4ο μνημόνιο και βασίζεται στις εκτιμήσεις των ευρωπαϊκών θεσμών για εκτίναξη της ανάπτυξης εντός του 2017 και επίτευξη των στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα την επόμενη χρονιά. Ευελπιστεί ότι η τωρινή ρύθμιση του χρέους για τα βραχυπρόθεσμα μέτρα, αλλά και ο προσδιορισμός για τα μεσοπρόθεσμα θα φέρει σε λογικά επίπεδα και την απαίτηση των δανειστών για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018. Και είτε αυτό, όπως πιστεύουν στην κυβέρνηση, θα επιτευχθεί από την έκρηξη των επενδύσεων και το αναπτυξιακό ελατήριο, είτε θα συμφωνηθεί μείωσή του με βάση τα νέα δεδομένα για το χρέος. 

Ωστόσο η συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα θεωρείται από δύσκολο έως απίθανο να είναι αναίμακτη. Αλλωστε αυτή η συμμετοχή και οι ασφαλιστικές δικλίδες που θα προβλεφθούν, ώστε οποιαδήποτε παρέμβαση στο χρέος να έχει ως προϋπόθεση την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων ή ακόμη και δημοσιονομικών μέτρων, είναι πιθανόν το κλειδί για να συγκατανεύσει και το Βερολίνο σε μια συμφωνία στις 5 Δεκεμβρίου. 

Με τις προσδοκίες για την επίσκεψη Ομπάμα στην Αθήνα την Τρίτη να έχουν ψαλιδιστεί μετά την ήττα των Δημοκρατικών στις αμερικανικές εκλογές, το μόνο που απομένει είναι να δοθούν χειροπιαστές εγγυήσεις στη γερμανική ηγεσία ότι η όποια συμφωνία για το χρέος δεν θα οδηγήσει σε πλαδαρότητα το ελληνικό πρόγραμμα προσαρμογής, ούτε θα χαλαρώσει την επιτροπεία από τους δανειστές.   



Ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ, Τζέρι Ράις,  με τις δηλώσεις του έδειξε ότι το Ταμείο εμφανίζεται έτοιμο να μπει ξανά στο ελληνικό πρόγραμμα, παρότι εδώ και καιρό τηρούσε άκρως επιφυλακτική στάση

Η εκπρόσωπος του ΔΝΤ Ντέλια Βελκουλέσκου εμφανίζεται αμετακίνητη στις θέσεις της ασκώντας ασφυκτικό πρέσινγκ στην νέα υπουργό Εργασίας Εφη Αχτσιόγλου

Καλείται να τα δώσει όλα η υπουργός Αχτσιόγλου  

Δρομολογούνται «τάχιστα, χωρίς άσκοπες καθυστερήσεις» η 2η αξιολόγηση και η παράδοση στα εργασιακά -Οι δανειστές επιμένουν σε «ευέλικτους» μισθούς και κατάργηση της προσωπικής διαφοράς για τους συνταξιούχους

Η «νέα εποχή» Αχτσιόγλου φαίνεται ότι θα παραμείνει θέμα επικοινωνίας και όχι ουσίας. Σε μια περίοδο όπου η ηλικία της 31χρονης υπουργού Εργασίας αποτελεί θέμα για το σύνολο των ελληνικών ΜΜΕ, οι πιέσεις που ασκούν οι δανειστές και η διάθεση συμβιβασμού από την πλευρά της νέας ηγεσίας του υπουργείου καταδεικνύουν το αδιέξοδο κι αυτό που ήδη έχει αρχίσει να ψιθυρίζεται στην οδό Σταδίου, όπου βρίσκεται και το γραφείο της νεαρής πολιτικού: ότι δηλαδή «όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν». 

Ειδικότερα, μετά το μεγάλο τσεκούρι στις επικουρικές, τώρα απειλούνται με νέες περικοπές και οι κύριες συντάξεις. Οι θεσμοί επιστρέφουν στην Αθήνα τις επόμενες ημέρες με άγριες διαθέσεις (τουλάχιστον το ΔΝΤ) και ζητούν να μην ισχύσει η προσωπική διαφορά. Το κουαρτέτο ζήτησε να καταργηθούν προνοιακά επιδόματα για να χρηματοδοτηθεί το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης και σε αυτό η κυβέρνηση αντέταξε τον εξορθολογισμό τους. Ομως οι θεσμοί δεν αποδέχονται ότι με το μέτρο αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της έλλειψης των κονδυλίων ύψους 280 εκατ. ευρώ που απαιτούνται ακόμα για να βρεθούν τα 760 εκατ. που θα κοστίσει το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης. Γι’ αυτό επανέρχονται στην πρότασή τους, που είχε διατυπωθεί αλλά είχε απορριφθεί από τον κ. Γιώργο Κατρούγκαλο, για περικοπή της προσωπικής διαφοράς που θα παίρνουν οι παλιοί συνταξιούχοι όταν υπάρχει απόκλιση ανάμεσα στη σύνταξη που έπαιρναν και σε εκείνη που θα προκύψει από τον επανυπολογισμό της με το νέο σύστημα. 

Αν και η Ε.Ε. από τη δική της πλευρά διαμηνύει ότι δεν θα ασκηθούν περαιτέρω πιέσεις για περικοπές συντάξεων, οι φόβοι παραμένουν ως προς τις πάγια αρνητικές διαθέσεις του ΔΝΤ που επιδιώκει τη σύνδεση νέων μέτρων με κάποια θετική εξέλιξη ως προς το χρέος. Κύκλοι μάλιστα μιλούν ακόμα και για κίνδυνο μείωσης των κύριων συντάξεων κατά 20%, γεγονός που θα φέρει σε πολύ δύσκολη θέση τη νέα και φιλόδοξη υπουργό. Διπλωματική πηγή από τις Βρυξέλλες, πάντως, αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» ότι «στόχος είναι να υπάρξει συμφωνία και να μην πιεστεί η ελληνική κυβέρνηση», ενώ υπογραμμίζεται ότι ο επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί έχει δώσει από την πλευρά της Κομισιόν εντολή να δοθεί λύση και για τον λόγο αυτό πριν από το επόμενο Eurogroup (μία εβδομάδα πριν) θα έρθει στην Ελλάδα. 

Την ίδια στιγμή, ευελιξία στην απασχόληση και στους μισθούς καθώς και άμεση εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου, που έχει τεχνηέντως καθυστερήσει, απαιτούν οι δανειστές, ασκώντας ασφυκτικό πρέσινγκ στη νέα υπουργό Εργασίας Εφη Αχτσιόγλου. Η έκδοση των νέων ψαλιδισμένων κύριων συντάξεων έχει κολλήσει από τον Μάιο στον μαθηματικό τύπο βάσει του οποίου θα υπολογίζεται ο μέσος μηνιαίος μισθός, με αποτέλεσμα να μην έχει απονεμηθεί καμία σύνταξη εδώ και πέντε μήνες. Πρωτοφανής αργοπορία μάλιστα παρατηρείται ακόμα και στην έκδοση προσωρινών συντάξεων, με αποτέλεσμα οι δικαιούχοι να αντιμετωπίζουν πλέον πρόβλημα επιβίωσης. Οι δανειστές στις πρόσφατες συναντήσεις τους με στελέχη του υπουργείου Εργασίας έδειξαν να ανυπομονούν για το ύψος της εξοικονόμησης δαπανών που θα επιφέρει ο νόμος Κατρούγκαλου και ζήτησαν χρονοδιάγραμμα για να ξεμπλοκαριστεί η έκδοση των εκκρεμών συντάξεων προκειμένου ο νέος ΕΦΚΑ να ξεκινήσει με μηδενικές υποχρεώσεις.

Το οικονομικό επιτελείο, παρά τις πιέσεις, παίζει... καθυστερήσεις με στόχο να διατηρήσει σε υψηλά επίπεδα το πρωτογενές πλεόνασμα και σε χαμηλά επίπεδα τη συνταξιοδοτική δαπάνη. Οι κύριες συντάξεις που βρίσκονται σήμερα στον πάγο φτάνουν τις 190.000, ενώ αν συνυπολογιστούν οι εκκρεμείς επικουρικές και τα εφάπαξ, ο αριθμός των αιτημάτων που δεν έχουν ικανοποιηθεί εδώ και 2-3 χρόνια ανέρχεται σε 330.000. Αυτό σημαίνει ότι θα έπρεπε να εκταμιευτούν από τα ασφαλιστικά ταμεία περίπου 4 δισ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένων των αναδρομικών), εκτοξεύοντας στα ύψη τη συνταξιοδοτική δαπάνη. 

Η νέα υπουργός Εργασίας έχει παραχωρήσει εν λευκώ το χαρτοφυλάκιο των ασφαλιστικών ταμείων στον υφυπουργό Κοινωνικών Ασφαλίσεων Τάσο Πετρόπουλο, ο οποίος μαζί με τον γενικό γραμματέα Νίκο Φράγκο καλούνται να επισπεύσουν έως το τέλος του χρόνου την έκδοση 20 εγκυκλίων που αφορούν:

A Τον υπολογισμό των νέων κύριων συντάξεων και των νέων συντάξεων χηρείας.

B Τη μείωση της δαπάνης για το ΕΚΑΣ κατά 439 εκατ. ευρώ - το ποσό που πρέπει να εξοικονομηθεί το 2017 είναι σχεδόν διπλάσιο από το φετινό. Για να περιοριστούν οι αντιδράσεις των χαμηλοσυνταξιούχων η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι η περικοπή της δαπάνης θα προέλθει από τη μείωση του ύψους του επιδόματος και όχι από τη «σφαγή» των δικαιούχων. Αυτό σημαίνει ότι η περικοπή των ποσών θα φτάσει έως και 40%. Επιπλέον, η απόφαση θα πρέπει να εφαρμοστεί από την 1/1/2017 ώστε να μη συσσωρεύονται αναδρομικές οφειλές. 

Γ Τον επανυπολογισμό των κύριων συντάξεων. Το νέο χρονοδιάγραμμα που συμφωνήθηκε υπό την πίεση των δανειστών προβλέπει το πρώτο τρίμηνο του 2017 να έχει επανυπολογιστεί το 30% των κύριων συντάξεων.

Δ Το νέο σύστημα καταβολής εισφορών με βάση το καθαρό φορολογητέο εισόδημα για ελεύθερους επαγγελματίες, επιστήμονες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες. 

Ε Την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος για τον νέο οργανισμό του ΕΦΚΑ. Στελέχη της ασφάλισης ομολογούν ότι συναντούν ανυπέρβλητες δυσκολίες, αλλά και αντιδράσεις, από τους διευθυντές που θα χάσουν θέσεις και επιδόματα και εκφράζουν φόβους ότι ο ΕΦΚΑ στην αρχή του χρόνου θα είναι έτοιμος στα χαρτιά και όχι επί της ουσίας.

Ευελιξία σε μισθούς και απολύσεις

«Εύκολες» απολύσεις και μεγαλύτερη ευελιξία στις μορφές απασχόλησης, στο ωράριο και τους μισθούς προβλέπει το μοντέλο εργασίας που θέλουν να επιβάλουν οι δανειστές με την υποστήριξη και των εργοδοτικών φορέων. Πρώτος ο ΣΕΒ, μέσω του εβδομαδιαίου δελτίου του για την ελληνική οικονομία, άνοιξε μέτωπο με τη ΓΣΕΕ και το υπουργείο Εργασίας, επιμένοντας ότι μόνο με την ευέλικτη αγορά εργασίας μπορεί να βγει η οικονομία από την κρίση. Το οικονομικό επιτελείο δεν αποκλείει οι δανειστές με την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων αυτή την εβδομάδα να θέσουν νέες αξιώσεις με κύριο συστατικό την ευελιξία, καθώς τα κείμενά τους που έχουν ήδη αποσταλεί στο Eurogroup βρίθουν από αναφορές για άρση όλων των περιορισμών και κινητικότητα των εργαζόμενων. Η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας έχει με τη σειρά της αποστείλει στους δανειστές κείμενο θέσεων, ρίχνοντας μεγαλύτερο βάρος σε επιμέρους θέματα όπου διαφαίνεται συμφωνία, όπως είναι η χορήγηση μερικής κρατικής επιδότησης μειωμένου ωραρίου στους εργαζομένους με τη σύμφωνη γνώμη του σωματείου τους προκειμένου η επιχείρηση να μην προχωρήσει σε ομαδικές απολύσεις.Ωστόσο, αγεφύρωτες παραμένουν οι διαφορές των δύο πλευρών σε ακανθώδη θέματα, όπως οι ομαδικές απολύσεις, ο κατώτατος, οι κλαδικοί μισθοί, αλλά και η προκήρυξη της απεργίας. 

Συλλογικές συμβάσεις: Η νέα υπουργός Εργασίας, όπως επεσήμανε και στην ομιλία της κατά την τελετή παράδοσης - παραλαβής, διατηρεί «ζεστό» το θέμα της επιστροφής των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων με τη στήριξη των ευρωπαϊκών οργάνων. Πάντως στις διαπραγματεύσεις του Οκτωβρίου οι θεσμοί απέρριψαν τις συλλογικές συμβάσεις, τις οποίες χαρακτήρισαν «κορπορατισμό και στρεβλή τακτική του παρελθόντος». Αντίθετα επέμειναν στην υπερίσχυση των επιχειρησιακών συμβάσεων, οι οποίες θα έχουν τη δυνατότητα απόκλισης από τις όποιες κλαδικές. Αυτό μεταφράζεται ως ευελιξία για περαιτέρω μείωση των μισθών (wage flexibility) σε επίπεδο επιχείρησης ανάλογα με τις αντοχές και τις ανάγκες της. Σύμφωνα με πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, η δυνατότητα μισθολογικής απόκλισης θα δοθεί κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις προκειμένου να διατηρηθούν ζωντανές.

Ομαδικές απολύσεις: Οι ομαδικές απολύσεις δεν αποτελούν πλέον κόκκινη γραμμή καθώς την κατεύθυνση θα δώσει η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την ΑΓΕΤ, η οποία ζήτησε την κατάργηση του υπουργικού βέτο για την έγκριση του αιτήματος για ομαδικές απολύσεις. Το υπουργείο Εργασίας θα τονίσει ότι είναι υποχρεωμένο να εφαρμόσει τη δικαστική απόφαση, η οποία αναμένεται να είναι καταδικαστική, προσδοκώντας να κερδίσει έδαφος σε άλλα ακανθώδη θέματα. Αλλωστε και ο ΣΕΒ πήρε ανοιχτά θέση υπέρ της απελευθέρωσης των ομαδικών απολύσεων ενισχύοντας τις απόψεις των δανειστών. Μάλιστα η ΕΣΕΕ έθεσε ανοιχτά θέμα αύξησης του ποσοστού απολύσεων από 5% σε 10% μηνιαίως σε εναρμόνιση με τη σχετική κοινοτική νομοθεσία, το οποίο δεν συμπεριλαμβανόταν στην ατζέντα της διαπραγμάτευσης.

Συνδικαλιστικός νόμος: Η κυβέρνηση θα δεχτεί την άρση προστασίας των συνδικαλιστών σε περίπτωση ποινικού αδικήματος, ενώ για τα υπόλοιπα θέματα θα προτάξει το πόρισμα των εμπειρογνωμόνων, το οποίο κρίνει ότι δεν απαιτούνται αλλαγές καθώς η Ελλάδα βρίσκεται στον μέσο όρο των χωρών της Ευρώπης. Παράλληλα η ελληνική πλευρά θα ζητήσει άρση της γραφειοκρατίας ώστε να συστήνονται πιο εύκολα σωματεία στις επιχειρήσεις και να περιοριστεί ο αριθμός των ενώσεων προσώπων.