Πώς η εφορία θα υπολογίζει τις ασφαλιστικές εισφορές των αυταπασχολουμένων

Όμηροι της εφορίας γίνονται πλέον εκατοντάδες χιλιάδες αυταπασχολούμενοι και αμειβόμενοι με «μπλοκάκι» αφού από την 1η Ιανουαρίου και εξής καλούνται να πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές  με βάση εισοδήματα του παρελθόντος που δεν υπάρχουν πια, ή και για εισοδήματα που ποτέ δεν είχαν ή ούτε και θα έχουν.

Κυριολεκτικά «στο παρά ένα» πριν τελειώσει η χρονιά (καθώς κανείς στην αγορά δεν θα ήξερε τι θα πληρώνει από 1.1.2017 με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου) ο αναπληρωτής υπουργός Εργασίας κύριος Τάσος Πετρόπουλος υπέγραψε τελικά εχθές την πρώτη απόφαση που καθορίζει τουλάχιστον σε ποια βάση θα υπολογίζονται οι νέες ασφαλιστικές εισφορές.

Την βάση υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών θα καθορίζει «κατά βούληση» η εφορία, με ελάχιστο ποσό εισφορών στα 158 ευρώ και ανώτατο στα 1580 ευρώ ανά μήνα, για κύρια σύνταξη και Υγεία (με εισφορές 20%+6,95% αντίστοιχα). Αν όμως προκύψει φορολογική διαφορά (μετά από έλεγχο ή εκπρόθεσμη δήλωση κλπ) εκτός από πρόσθετοι φόρους θα προκύπτουν πλέον και πρόσθετες ασφαλιστικές εισφορές.

Αν και αναμένονται και άλλες εγκύκλιοι και αποφάσεις, άπό το 2017 οι αυταπασχολούμενοι και αμειβόμενοι με μπλοκάκια θα αρχίσουν να πληρώνουν εισφορές με βάση τα το εκκαθαριστικά που εκδόθηκαν το 2016 (για τα εισοδήματα του 2016) αλλά στην διάρκεια της χρονιάς αυτές θα αλλάξουν με βάση τα νέα εκκαθαριστικά που θα εκδοθούν για τα εισοδήματα του 2016.

Επειδή θα προκύψουν διαφορές στο εισόδημα –καθώς τα εισοδήματα μειώνονται σταθερά πια- αυτές θα εκκαθαριστούν και θα επιστραφούν από το Κράτος τον μήνα Δεκέμβριο, δηλαδή του χρόνου τέτοιο καιρό.

Από τον νέο τρόπο υπολογισμού δεν εξαιρούνται πλέον ούτε οι μισθωτοί με μπλοκάκια, ούτε καν όσοι υποαμείβονται με «τίτλους κτήσης» (ή «απόδειξη επαγγελματικής δαπάνης» όπως ήταν γνωστοί παλαιότερα).

Μεταξύ άλλων η απόφαση Πετρόπουλου ξεκαθαρίζει ότι:

1ον)   η εφορία θα καθορίζει τις ασφαλιστικές εισφορές

- Από 1.1.2017 και εξής, η βάση υπολογισμού των πάσης φύσεως ασφαλιστικών εισφορών (σσ: των αυταπασχολουμένων ή αμειβομένων με μπλοκάκια) καθορίζεται με βάση το καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα από την άσκηση της δραστηριότητας κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος.
-  Ως καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα εννοείται, εν προκειμένω, το ποσό όπως αυτό προκύπτει από τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος. Αυτό σημαίνει πως θα υπολογίζονται βάσει του εκκαθαριστικού της εφορίας. Από την διατύπωση αυτή όμως δεν αποκλείεται οι εισφορές να υπολογίζονται και επί τεκμαρτού –και όχι του πραγματικού- φορολογητέου εισοδήματος.

Αν δηλαδή η απόφαση δεν ερμηνευτεί διαφορετικά με επόμενη εγκύκλιο,  τότε οι ασφαλιστικές εισφορές εργαζομένων (και των εργοδοτών τους  προφανώς) θα υπολογίζονται  ανάλογα με ...τα τετραγωνικά της κατοικίας ή τον κυβισμό του αυτοκινήτου του υπόχρεου!
- Η βάση υπολογισμού των πάσης φύσεως ασφαλιστικών εισφορών προκύπτει από το πιο πρόσφατο εκκαθαρισμένο φορολογικό έτος.

- Λαμβάνεται υπόψην μόνον το ποσόν που «αντιστοιχεί στο φορολογητέο εισοδήμα από την δραστηριότητα ή την ιδιότητα που δημιουργεί υποχρέωση υπαγωγής στην ασφάλιση». Συνεπώς δεν θα πρέπει να υπολογίζονται εισφορές πχ για ενοίκια, επιδοτήσεις, έσοδα από εκποίηση περιουσιακών στοιχείων που εγγράφονται στην φορολογική δήλωση αλλά είναι άσχετα με την άσκηση του επαγγέλματος που ασφαλίζεται.

 2ον) Εισφορές με το μήνα
- Μηνιαία βάση υπολογισμού των πάσης φύσεως ασφαλιστικών εισφορών θα θεωρείται το ποσό που προκύπτει από την διαίρεση του καθαρού φορολογητέου εισοδήματος δια του δώδεκα.

-  Για τον καθορισμό της μηνιαίας βάσης υπολογισμού συνυπολογίζονται τυχόν ποσά που έχουν καταβληθεί με δελτίο επαγγελματικής δαπάνης.

- Τυχόν διαφορά που προκύπτει μετά από τον υπολογισμό των προβλεπόμενων ασφαλιστικών εισφορών βάσει του πραγματικού εισοδήματος του προηγούμενου φορολογικού έτους αναζητείται και συμψηφίζεται ισομερώς κατανεμημένη σε μηνιαία βάση έως το μήνα Δεκέμβριο εκάστου έτους.
Άρα αν οι ασφαλιστικές εισφορές που υπολογίζονται επί του εισοδήματος του προ προηγούμενου έτους, αποδειχθούν μικρότερες μετά την έκδοση του νέου εκκαθαριστικού της εφορίας, «αναζητούνται» και καταβάλλονται τους επόμενους μήνες. Λογικά,  και αν προκύψει ανάγκη μείωσης των εισφορών, μετά την εκκαθάριση του εισοδήματος του προηγούμενου έτους θα γίνεται συμψηφισμός.

 3ον)  εισφορές και για εισοδήματα που ... δεν υπάρχουν
-Εάν η βάση υπολογισμού των πάσης φύσεως ασφαλιστικών εισφορών (δηλαδή το καθαρό φορολητέο αποτέλεσμα όπως προκύπτει από τα εκκαθαριστικά της εφορίας) είναι μικρότερη από 586,08  ευρώ (δηλαδή του ποσού που αντιστοιχεί στον κατώτατο βασικό μισθό άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών) τότε ως μηνιαία βάση υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών λαμβάνεται ο κατώτατος βασικός μισθός άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών.

-Το ίδιο θα πληρώνουν και αν το 2015 ή 2016 είχαν ζημιές ή μηδενικά κέρδη. Στις περιπτώσεις αυτές θα καταβάλλονται δηλαδή 158 ευρώ κατ’ελάχιστον κάθε μήνα (το 26,95% των 586 ευρώ για κύρια σύνταξη και Υγεία ή και επιπλέον 7,5% αν προβλέπεται και επικουρική Ασφάλιση).

 - Αυτό σημαίνει όμως ότι και οι πλέον χαμηλόμισθοι, οι νέοι κάτω των 25 ετών που αμείβονται με κατώτατο μισθό 510 ευρώ, θα οφείλουν να ασφαλίζονται για εισόδημα 586 ευρώ... που δεν έχουν. Θα επιβαρύνονται με 158 ευρώ και όχι 137 που θα τους αναλογούσε (το 26,95% των 510 ευρώ)  δηλαδή με επιπλέον κρατήσεις 21 ευρώ!

- Στα 158 ευρώ διαμορφώνεται η βάση υπολογισμού των πάσης φύσεως ασφαλιστικών εισφορών για τους δικηγόρους που βρίσκονται σε αναστολή άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας και για τους υγειονομικούς που απασχολούνται χωρίς αμοιβή (πχ αν κάνουν το μεταπτυχιακό τους).

-Σε περίπτωση που δεν εντοπιστεί φορολογική δήλωση του επαγγελματία, θα γίνεται προσωρινός καταλογισμός με βάση το ελάχιστο ποσό (158 ευρώ) και τα υπόλοιπα χρήματα θα αναζητηθούν όταν γίνει διαθέσιμη στις αρχές η φορολογική δήλωση.

 4ον) Ζημιές δεν συμψηφίζονται

- Σε περιπτώσεις παράπλευρης απασχόλησης, για την εξεύρεση της βάσης υπολογισμού των εισφορών θα αθροίζεται το μηνιαίο εισόδημα από την παροχή της μισθωτής υπηρεσίας και το εισόδημα των άλλων δραστηριοτήτων, ακόμα και εάν τώρα απαλλάσσονταν (νέοι ασφαλισμένοι μετά το 1993). Η  βάση υπολογισμού, όπως προκύπτει από την άθροιση των επιμέρους εισοδημάτων,  δεν μπορεί να υπολείπεται της ελάχιστης βάσης (586 ευρώ με εισοφορές 158 ευρώ)  αλλά δεν θα ξεπερνά το δεκαπλάσιο του εκάστοτε προβλεπόμενου κατώτατου βασικού μισθού άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών (5860 ευρώ με εισφορές 1580 ευρώ το μήνα).

Αν πάντως είχαν ζημιές από τα επιμέρους εισοδήματα, από την απόφαση δεν προκύπτει ότι θα αφαιρούνται από την βάση υπολογισμού.

5ον) «Τράτο» για νέους επαγγελματίες

- Γιατροί, δικηγόροι και λοιποί επιστήμονες ασφαλιζόμενοι στο ΕΤΑΑ, καθώς και αυτοαπασχολούμενοι απόφοιτοι σχολών ανώτατης εκπαίδευσης που είναι εγγεγραμμένοι σε επιστημονικούς συλλόγους ή επιμελητήρια ΝΠΔΔ,  η ελάχιστη μηνιαία βάση υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών τους για τα πέντε πρώτα χρόνια ασφάλισης αντιστοιχεί στο 70% επί του κατώτατου μισθού (586 ευρώ με εισφορές 158 ευρώ).

Άρα η κατώτατη βάση υπολογισμού των εισφορών θα είναι το 70% του κατώτατου μισθού δηλαδή το ποσό των 410,2 ευρώ με εισφορές 110 ευρώ –αλλά προσωρινά μόνον.

Επιπλέον οι ασφαλιστικές εισφορές θα οφείλονται και πρέπει να καταβληθούν αργότερα, σύμφωνα με την παρ 2 του άρθρου 39 του νόμου Κατρούγκαλου.
- Για όσους προβαίνουν για πρώτη φορά από 1.1.2017 και εντεύθεν σε έναρξη εργασιών ή δραστηριοτήτων του άρθρου 1 της παρούσας, μηνιαία βάση υπολογισμού των πάσης φύσεως ασφαλιστικών τους εισφορών για τους μήνες που μεσολαβούν από το μήνα της έναρξης εργασιών έως το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, αποτελεί το ποσό που αντιστοιχεί στο εκάστοτε προβλεπόμενο βασικό μισθό άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών, με την επιφύλαξη της παρ. 5 του παρόντος άρθρου.

 Άρα για τους νέους ασφαλισμένους θα ισχύει το ελάχιστο πλαφόν των 158 ευρώ.

Από τις αποφάσεις και εγκυκλίους που αναμένεται ακόμα να εκδοθούν, θα ξεκαθαρίσουν και άλλα θέματα, όπως για το πώς και πότε ο εργοδότης θα αναλαμβάνει να καλύψει μέρος των ασφαλιστικών εισφορών του εργαζομένου με μπλοκάκι.