Επτά ερωτήσεις και απαντήσεις: Τι αλλάζει με τον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης

Καταδικασμένος να αποτύχει από το πρώτο κιόλας έτος λειτουργίας του είναι ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών καθώς το έλλειμμα που θα εμφανίσει ακόμα και μετά την ενίσχυσή του από τον κρατικό προϋπολογισμό φθάνει το 1,1 δισ. ευρώ. 

Επιπλέον στελέχη του υπουργείου Εργασίας προεξοφλούν ότι -όπως και τα προηγούμενα έτη- θα χρησιμοποιηθεί και ο μικρός κουμπαράς του ΑΚΑΓΕ, με τουλάχιστον 350 εκατ. ευρώ.
Η λειτουργία του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) στον οποίο εντάσσονται 3,5 εκατ. ασφαλισμένοι και 2,6 εκατ. συνταξιούχοι είναι για την κυβέρνηση ένα από τα μεγάλα στοιχήματα του 2017.  

Το κουαρτέτο αμφισβητεί το αποτέλεσμα έχοντας κατά νου τις προηγούμενες απόπειρες συγχώνευσης των ταμείων που έμειναν στα χαρτιά. Για το λόγο αυτό πιέζει το υπουργείο Εργασίας να βάλει «λουκέτο» στα υπό ένταξη ταμεία και να μην λειτουργήσουν εκ παραλλήλου δύο συστήματα. Οι Ιρλανδοί που «τρέχουν» ως τεχνικοί σύμβουλοι το εγχείρημα βλέπουν μπροστά τους μακριά μεταβατική περίοδο. Τα υψηλόβαθμα στελέχη των ταμείων προεξοφλούν ότι θα επικρατήσει αλαλούμ με αποτέλεσμα να επιμηκυνθεί ακόμα περισσότερο ο χρόνος έκδοσης των συντάξεων. Οι υπάλληλοι φοβούνται για δυσμενείς μεταθέσεις και κατάργηση επιδομάτων ευθύνης.

Εκτός όμως από τα «απόνερα» της διοικητικής ανακατάταξης , το σημαντικότερο είναι να ξέρει ο ασφαλισμένος και ο συνταξιούχος ποιες αλλαγές τον περιμένουν (εκτός από την αλλαγή της ταμπέλας) όταν επισκεφθεί το υποκατάστημα της περιοχής του. 

 
1.Ποιο όφελος θα έχει πρακτικά ο ασφαλισμένος;
- Θεωρητικά υπάρχουν τρία οφέλη: 1) Σε όποια υπηρεσία του ΕΦΚΑ και αν απευθυνθεί, οι υπάλληλοι είναι υποχρεωμένοι να λαμβάνουν την αίτησή του για οποιοδήποτε θέμα και να την διαβιβάζουν στην αρμόδια διεύθυνση. Για παράδειγμα μπορεί να υποβάλλει τα δικαιολογητικά τους στο ΝΑΤ για συνταξιοδότηση από τον ΟΑΕΕ. 2) Η αίτηση συνταξιοδότησης από 1/1/2017 θα γίνεται ηλεκτρονικά. 3) Τέλος στο χειρόγραφο πρωτόκολλο. Από 1/1/2017 το πρωτόκολλο θα είναι ηλεκτρονικό.

2.Θα καθυστερεί περισσότερο η έκδοση συντάξεων;
-Στελέχη των ταμείων εκφράζουν την ανησυχία τους ότι θα επικρατήσει αλαλούμ με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο χρόνος αναμονής. Χιλιάδες πολίτες θα παίρνουν για μεγάλο διάστημα μόνο προσωρινές συντάξεις που σε πολλές περιπτώσεις είναι επιδόματα ένδειας. Συγκεκριμένα η προσωρινή παροχή για πλήρη σύνταξη κυμαίνεται από 384 έως 768 ευρώ , για μειωμένη  ανέρχεται σε 268 ευρώ ενώ για  σύνταξη χηρείας σε 192 ευρώ. Ωστόσο δεν αποκλείεται να ελαφρυνθεί» κάπως το σύστημα  καθώς  θα μειωθούν οι αιτήσεις συνταξιοδότησης λόγω της αύξησης των ορίων ηλικίας και των ψαλιδισμένων συντάξεων που προβλέπει ο νόμος Κατρούγκαλου. Πονοκέφαλος παραμένει η συσσώρευση 100.000 εκκρεμών αιτήσεων για κύρια σύνταξη. Στο ΙΚΑ εκκρεμούν 57.000 συντάξεις. Ο απερχόμενος διοικητής του ΙΚΑ κ. Διονύσης Καλαματιανός διαβεβαίωσε ότι εντός του πρώτου διμήνου του 2017, θα έχουν εκδοθεί οι συνταξιοδοτικές αποφάσεις για όλα τα αιτήματα που εκκρεμούν και έχουν κατατεθεί μέχρι το τέλος του 2015, καθώς και για την πλειονότητα των αιτημάτων που έχουν υποβληθεί μέχρι τις 12 Μαΐου 2016.

3.Τι προβλέπεται για τα αιτήματα συνταξιοδότησης που υποβλήθηκαν μετά τις 12 Μαΐου 2016;
-Οι 70.000 νέοι συνταξιούχοι που κατέθεσαν αίτηση συνταξιοδότησης μετά τις 12 Μαΐου 2016 ,εκτιμάται ότι εντός του 2017 θα λάβουν για πρώτη φορά τη σύνταξή τους η οποία θα είναι  μειωμένη κατά 10% έως 30% σε σχέση με το παλαιό καθεστώς. Οι δανειστές ζήτησαν από το Υπουργείο εργασίας να ορίσει χρονοδιάγραμμα για την έκδοση των συντάξεων προκειμένου ο ΕΦΚΑ να ξεκινήσει τη λειτουργία του χωρίς βάρη από το παρελθόν. Όμως διαδικασία δεν έχει ξεπαγώσει καθώς η ΕΛΣΤΑΤ εδώ και έξι μήνες «ψάχνει» το μαθηματικό τύπο για την τιμαριθμοποίηση των μισθών από το 2002 και μετά βάσει του οποίου θα υπολογίζονται οι νέες συντάξεις. Ο ίδιος τύπος θα χρησιμοποιηθεί για τον επαναυπολογισμό 2,6 εκ. κύριων συντάξεων ο οποίος πρέπει να ολοκληρωθεί εντός του 2017. Στα υπουργικά γραφεία φθάνουν εισηγήσεις να ανατεθεί ο επαναυπολογισμός σε ιδιωτική εταιρία η να προσληφθούν εξειδικευμένοι νέοι επιστήμονες με 6μηνες συμβάσεις για να «τρέξουν» τη διαδικασία. Κρίσιμη καμπή θεωρείται το τέλος του 2018. Μέχρι τότε υπολογίζεται ότι θα έχει «ψηφιοποιηθεί» ο ασφαλιστικός βίος των παλαιών εργαζόμενων πριν από το 2002. Από το 2018 και μετά ο χρόνος αναμονής για την έκδοση των συντάξεων θα περιοριστεί στο ελάχιστο.

4. Η μεταβατική περίοδος κατά την οποία θα λειτουργεί ο ΕΦΚΑ αλλά και τα «παλαιά» ταμεία πόσο θα διαρκέσει;
- Το υπουργείο Εργασίας εικάζει ότι η μεταβατική περίοδος θα διαρκέσει έως το καλοκαίρι που θα εκδοθεί το προεδρικό διάταγμα με το τελικό οργανόγραμμα του νέου φορέα. Στελέχη των ταμείων  που βιώνουν καθημερινά την αρτηριοσκλήρυνση που επικρατεί στο ελληνικό δημόσιο πιστεύουν ότι το αλαλούμ του διπλού συστήματος θα κρατήσει τουλάχιστον δέκα χρόνια.
Οι πιο ψύχραιμοι θεωρούν ότι ένας εύλογος χρόνος είναι δύο έτη. Οι Ιρλανδοί τεχνοκράτες πάντως παρηγορούν  τους έλληνες , τονίζοντας ότι στην χώρα τους , που δεν έχει μεσογειακά χαρακτηριστικά( με ότι αυτό συνεπάγεται) η μεταβατική περίοδος για τη λειτουργία του ενιαίου ταμείου διήρκεσε 4 χρόνια.

5.Θα μπει λουκέτο στα υποκαταστήματα;
Ναι, αλλά σε δεύτερο χρόνο. Όχι άμεσα. Θα κλείσουν πολλά υποκαταστήματα της περιφέρειας με κριτήριο τον πληθυσμό και την επισκεψιμότητα. Ο υφυπουργός Εργασίας κ. Τάσος Πετρόπουλος προσπαθούσε να πείσει τους δύσπιστους δανειστές ότι θα υπάρξει άμεση εξοικονόμηση χρημάτων από τα κτίρια που θα ξενοικιαστούν και της οικονομίες κλίμακας.

6.Αυτό σημαίνει ότι θα περισσεύουν υπάλληλοι. Κινδυνεύουν να απολυθούν ή θα μετατεθούν σε άλλη υπηρεσία;
«Κανείς δεν περισσεύει» όπως έχει διαβεβαιώσει ο νέος διοικητής του ΕΦΚΑ κ. Αθανάσιος Μπακαλέξης. Το σχέδιο προβλέπει ότι πάνω από 300 υπάλληλοι θα μετακινηθούν στις ελεγκτικές υπηρεσίες (ΚΕΑΟ,ΣΕΠΕ) Εκτός από τις μετακινήσεις αρκετοί υπάλληλοι θα δουν  μισθολογικές μειώσεις αφού θα χάσουν το επίδομα ευθύνης που έπαιρναν ως διευθυντές σε θέσεις που καταργήθηκαν λόγω της ενοποίησης.
 
7.Ποια θα είναι η τύχη της περιουσίας των υπό ένταξη ταμείων;
Θα «καταποντιστεί» στο μαύρο πηγάδι του ΕΦΚΑ. Τα υπό ένταξη ταμεία  θα πρέπει  έως το τέλος Ιανουαρίου 2017 να εκχωρήσουν  αυτόματα με βάση το νέο Ασφαλιστικό, στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης την κινητή και ακίνητη περιουσία τους αξίας περίπου 16 δισ. ευρώ μαζί με τις υποχρεώσεις (3,5 δισ. ευρώ απλήρωτες συντάξεις + 3,1 δισ. ευρώ οφειλές προς τον ΕΟΠΥΥ) και τις απαιτήσεις έναντι απλήρωτων εισφορών (ληξιπρόθεσμες οφειλές 16,6 δισ. ευρώ). Αυτό σημαίνει ότι τα εύρωστα ταμεία θα πληρώνουν τις συντάξεις των ελλειμματικών χωρίς να απαιτείται δανεισμός.

Ο απερχόμενος διοικητής του ΙΚΑ εμφανίστηκε αισιόδοξος καθώς το ενδεκάμηνο του 2016, συγκριτικά με το αντίστοιχο ενδεκάμηνο του 2015, τα έσοδα βελτιώθηκαν κατά 455,23 εκατ. ευρώ (η αύξηση είναι αναμενόμενη καθώς το καλοκαίρι του 2015 σημειώθηκε μεγάλη πτώση λόγω των capital controls).

Επίσης για τέταρτο συνεχή μήνα, το ΙΚΑ δεν δανείστηκε για την καταβολή των συντάξεων, ενώ ο οικονομικός απολογισμός του 2016 κλείνει με έλλειμμα, ύψους 1 δισ. ευρώ, όταν ο προϋπολογισμός του 2016 προέβλεπε έλλειμμα 2,037 δισ. ευρώ.