Στον αέρα 65.000 νέες συντάξεις: Αδιέξοδο με το νόμο Κατρούγκαλου

Τα χέρια ψηλά σήκωσε η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), ομολογώντας ουσιαστικά -εννέα μήνες μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου- ότι είναι αδύνατον να εφαρμόσει τις διατάξεις. Και όχι οποιεσδήποτε διατάξεις, αλλά εκείνες που αφορούν στην έκδοση των νέων συντάξεων και τον επανυπολογισμό των παλαιών (άρθρο 8 ν.4387/2016).

Αυτό σημαίνει ότι πάνω από 65.000 ασφαλισμένοι που υπέβαλαν αίτηση συνταξιοδότησης με το νέο καθεστώς θα παραμείνουν όμηροι με μοναδικό πόρο επιβίωσης την προσωρινή σύνταξη έως ότου ξεμπλοκαριστεί το σύστημα. Μέχρι σήμερα και παρότι εκδόθηκαν έστω και με καθυστέρηση οι σχετικές εγκύκλιοι για τον υπολογισμό των νέων συντάξεων, δεν έχει απονεμηθεί ούτε μία με το νέο καθεστώς.

Η καθυστέρηση θα οδηγήσει σε δύο ακόμα σοβαρές παράπλευρες απώλειες:

- Πρώτον, θα βρεθεί στον αέρα η κυβερνητική δέσμευση για την απονομή 95.000 νέων συντάξεων μέχρι τον Οκτώβριο του 2017. Αν η ευκαιρία χαθεί, τα 860 εκατ. ευρώ που έχει αποφασιστεί να εκταμιευτούν για την πληρωμή των εκκρεμών συντάξεων θα «επιστραφούν» στον Προϋπολογισμό, όπως ορίζει η σχετική διάταξη.

- Δεύτερον, το υπουργείο Εργασίας θα είναι ασυνεπές ως προς τη μνημονιακή δέσμευση για επανυπολογισμό των καταβαλλόμενων συντάξεων έως τον Σεπτέμβριο του 2017.

Ο νόμος Κατρούγκαλου εισήγαγε μια σειρά περίτεχνων εφευρημάτων, όπως είναι ο επανυπολογισμός και η προσωπική διαφορά, προκειμένου να «προστατεύσει» τις καταβαλλόμενες κύριες συντάξεις από την οριζόντια μείωση, η οποία, όπως φαίνεται, δεν θα αποφευχθεί.

Για τον υπολογισμό των νέων μειωμένων συντάξεων αλλά και τον επανυπολογισμό των παλαιών βάσει του νόμου πρέπει να ληφθεί υπόψη και ο συντελεστής ετήσιας μεταβολής μισθών. Ο εν λόγω αλγόριθμος θα συγκρατούσε την περαιτέρω πτώση των νέων συντάξεων τουλάχιστον έως το 2012 όπου άρχισε η κατάρρευση των μισθών στην Ελλάδα. Μετά από εννέα μήνες δύσκολης «εγκυμοσύνης», η ΕΛΣΤΑΤ παραδέχτηκε ότι τα «γεννητούρια» θα αργήσουν πολύ ακόμα, καθώς πρέπει να ταξιδέψει στην Ευρώπη για να μελετήσει ανάλογους μαθηματικούς τύπους που εφαρμόζονται εκεί.

Η ΕΛΣΤΑΤ ενημέρωσε το υπουργείο Εργασίας ότι τα στοιχεία των ερευνών για τη μισθωτή εργασία των παρελθόντων ετών διαπιστώθηκε τελικά ότι δεν είναι κατάλληλα. Ενδεικτικά, αναφέρθηκε ότι υπάρχει διαφορετική εννοιολογική προσέγγιση για τους μισθούς του Δημοσίου. Για παράδειγμα, οι κληρωτοί που υπηρετούν την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία τους καταγράφονται ως απασχολούμενοι στον θεσμικό τομέα της Γενικής Κυβέρνησης. Με άλλα λόγια, δεν μπορούν να βρουν άκρη, καθώς στη μεταβολή των μισθών συμπεριλαμβάνεται και το μηνιαίο «χαρτζιλίκι» του φαντάρου της Ορεστιάδας!

Αλλά και στον ιδιωτικό τομέα, τα στοιχεία των Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων (ΑΠΔ) κρίθηκαν ανεπαρκή κυρίως εξαιτίας των ευέλικτων μορφών εργασίας. Επιπλέον διαπιστώθηκε κενό πληροφόρησης στις κατηγορίες των αυτοαπασχολούμενων.

Σύμφωνα με το άρθρο 8 του ν.4387/2016, σκοπός του συντελεστή μεταβολής μισθών είναι η αναπροσαρμογή της αξίας των μηνιαίων συντάξιμων αποδοχών κάθε ασφαλισμένου σε σημερινές αξίες.

Οι ειδικοί της στατιστικής αρχής αναφέρουν ότι, εφόσον κρίνεται αναγκαία η κατάρτιση του συντελεστή μεταβολής μισθών, θεωρείται απαραίτητη η πρόσβαση σε μεταδεδομένα αντίστοιχων συντελεστών που χρησιμοποιούνται σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., με σκοπό τη μελέτη τους και τον καθορισμό τόσο της εννοιολογικής προσέγγισης όσο και της μεθοδολογίας υπολογισμού. Το ερώτημα είναι γιατί χάθηκαν εννέα μήνες και πρέπει τώρα να αρχίσει η μελέτη της μεθοδολογίας των άλλων χωρών. Εκτός αν έλαβαν εντολή να ροκανίσουν τον χρόνο τεχνηέντως προκειμένου να καθυστερήσει η οδυνηρή διαδικασία του επανυπολογισμού που θα οδηγήσει στην περικοπή της προσωπικής διαφοράς.

Οι απαιτήσεις των δανειστών

Οι «δίκαιες» μειώσεις που εισήγαγε ο νόμος Κατρούγκαλου είχαν στόχο να υποκαταστήσουν την απαίτηση των δανειστών για νέες οριζόντιες περικοπές στις συντάξεις.

Αυτό όμως είναι ακόμα μια αυταπάτη που θα διαλυθεί με την επιστροφή των τεχνικών κλιμακίων στην Αθήνα. Στόχος του νέου δημοσιονομικού μείγματος που συμφωνήθηκε με τους θεσμούς είναι η εξοικονόμηση 0,75% του ΑΕΠ (1,4 δισ.) μεσοπρόθεσμα από τις συντάξεις. Σύμφωνα με τους ειδικούς της ασφάλισης, αυτό σημαίνει περικοπή των συντάξεων μεσοσταθμικά κατά 5%.

Για να αποφευχθεί το οριζόντιο μαχαίρι, τα σενάρια που θα συζητηθούν είναι τα εξής:

- Μείωση κατά 10% στις συντάξεις άνω των 600 ευρώ.

- Μείωση κατά 15% στις συντάξεις άνω των 800 ευρώ.

Η κυβέρνηση έχει δεχτεί την προνομοθέτηση των μέτρων, τα οποία θα εφαρμοστούν μετά το τέλος του 2018.

Υπενθυμίζεται ότι ο νόμος Κατρούγκαλου προβλέπει τη διατήρηση της «προσωπικής διαφοράς» (δηλ. της διαφοράς μεταξύ επανυπολογισθείσης και ήδη καταβαλλόμενης σύνταξης) μέχρι τις 31/12/2018 και από 1/1/2019 τον συμψηφισμό της με τις ονομαστικές αυξήσεις που τυχόν θα επιτευχθούν λόγω βελτίωσης των μεγεθών της οικονομίας!

Ειδικά το ΔΝΤ έχει ζητήσει εκτός από την αφαίμαξη της προσωπικής διαφοράς, τη μείωση της εθνικής σύνταξης των 384 ευρώ, καθώς και τη βελτίωση της ανταποδοτικότητας στις υψηλότερες συντάξεις. Στην πρόσφατη έκθεσή του χαρακτηρίζει «υψηλή» την εθνική σύνταξη καθώς υπερβαίνει κατά 30% τον μέσο όρο της Ε.Ε. Αν λοιπόν η εθνική σύνταξη μειωθεί κατά 30% και κατέβει στα 240 ευρώ, θα οδηγήσει σε πτώση και τις συντάξεις κάτω των 600 ευρώ.

Την ίδια ώρα στο υπουργείο Εργασίας επικρατεί ανησυχία για την εισπραξιμότητα των νέων εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών, με δεδομένο ότι ο Μάρτιος και ο Απρίλιος είναι ενδεικτικοί μήνες για την πορεία των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων. Οι ειδικοί στην ασφάλιση εκτιμούν ότι θα σημειωθεί κάμψη στα έσοδα της τάξης των 480 εκατ. ευρώ (από 2,2 δισ. που έχουν προϋπολογιστεί) για το 2017.

Πάντως στις 28 Φεβρουαρίου όπου εκπνέει η προθεσμία καταβολής των εισφορών θα γίνει το πρώτο crash test της πορείας των εσόδων.

Ο υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης Τάσος Πετρόπουλος για να συγκρατήσει τη «στάση πληρωμών» επαναλαμβάνει σε όλους τους τόνους ότι θα γίνεται δεκτή η μερική καταβολή εισφοράς έως το ύψος που κατέβαλλε ο ελεύθερος επαγγελματίας με το προηγούμενο σύστημα. Με την καταβολή «έναντι» θα χορηγείται ασφαλιστική ενημερότητα. Ωστόσο προς το παρόν οι υπάλληλοι δεν έχουν λάβει σαφείς οδηγίες να χορηγούν ενημερότητα, ούτε έχει εκδοθεί κάποια εσωτερική εγκύκλιος.

«Δεν θα υπάρξει πρόβλημα ρευστότητας που να έχει επιπτώσεις στην καταβολή των συντάξεων ακόμα και αν τα έσοδα από τις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών σημειώσουν κάμψη έως και 200 εκατ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο. Ωστόσο θα υπάρξουν επιπτώσεις από τους δανειστές αφού δεν θα πιαστούν οι στόχοι του Προϋπολογισμού», επισημαίνει στέλεχος του υπουργείου Εργασίας. Οι δανειστές έχουν προειδοποιήσει ότι αν σημειωθεί κάμψη εσόδων θα πρέπει το υπουργείο να πάρει πίσω τις εκπτώσεις που «απολαμβάνουν» οι αυτοαπασχολούμενοι επιστήμονες και οι αγρότες έως το 2022.