4,1 δισ. θα πληρώσουμε το 4ο μνημόνιο

Οχι ένα, αλλά δύο μνημόνια σε μία ψηφοφορία καλείται επί της ουσίας να εγκρίνει η Βουλή πριν από το Eurogroup της 22ας Μαΐου. Πρόκειται για την επικαιροποίηση του 3ου μνημονίου, που λήγει τον Ιούλιο του 2018, και τη βάση του 4ου μνημονίου μέσω των νέων μέτρων για τη διετία 2019-2020. Μαζί αυτά τα δύο θα κοστίσουν πάνω από 4,1 δισ. ευρώ μέτρων, τα οποία θα πλήξουν τους φτωχότερους Ελληνες. Οι συνταξιούχοι χάνουν από μία ως δύο συντάξεις τον χρόνο και (μαζί με τους υπόλοιπους φορολογούμενους) επι­πλέον 650 ευρώ λόγω της μείωσης του αφορολόγητου στα 5.681 ευρώ.

ΤΑ ΝΕΑ ΜΕΤΡΑ

ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ

Ψαλίδι έως και 18% από 1.1.2019
κόβονται 1 έως 2 συντάξεις τον χρόνο
Χάνουν έως και 300 € πάνω από 1.000.000 συνταξιούχοι (με αποδοχές άνω των 700 €)

ΑΦΟΡΟΛΟΓΗΤΟ
Μείωση στα 5.681 € (από 8.636 €) από 1.1.2020 
Χάνουν 650 € - Οι χαμηλοσυνταξιούχοι των 470 € δεν καλύπτονται 

ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ 
Περικοπές 58 εκατ. € στα επιδόματα ανεργίας, τέκνων, φτώχειας, θέρμανσης
Επιβάρυνση 121 εκατ. € μετά την κατάργηση της έκπτωσης φόρου για ιατρικές δαπάνες

ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ 
Πάγωμα συμβάσεων - Ελευθέρας στις ομαδικές απολύσεις
- Διά νόμου απαγόρευση της επεκτασιμότητας των κλαδικών συμβάσεων ως τον Ιούλιο του 2018. - Καταργείται η υπουργική απόφαση για την έγκριση των ομαδικών απολύσεων

ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΙΔΙΚΑ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΑ 
Νέες περικοπές επιδομάτων για τους 180.000 δικαστικούς, ένστολους, γιατρούς ΕΣΥ, πανεπιστημιακούς κ.λπ.

ΔΕΗ 
Πωλείται το 40% των λιγνιτικών μονάδων και το 17% του μετοχικού κεφαλαίου της επιχείρησης μέσω του ΤΑΙΠΕΔ

Αν όλα κυλήσουν ομαλά, αναμένεται δόση 

7 δισ. ευρώ στο τέλος Ιουνίου. Για το χρέος θα υπάρξει μια γενική διατύπωση (αλλά θα εφαρμοστεί πολύ μετά τις γερμανικές εκλογές), ενώ η Ευρωπαΐκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ζητάει νομική διασφάλιση και την ψήφο των κοινοβουλίων για να δώσει την ποσοτική χαλάρωση.

Το ΔΝΤ από την πλευρά του δεν αναγνωρίζει ότι έχει κλείσει η τεχνική συμφωνία και καραδοκεί, πρώτον, με τα 100 προαπαιτούμενα ως τον Ιούλιο και, δεύτερον, με το κενό του 2018 (2,3 δισ. ευρώ), το οποίο όσο αργεί η ανάκαμψη θα το βρούμε μπροστά μας κατά την κατάρτιση του προσχεδίου του Προϋπολογισμού της νέας χρονιάς. Την ίδια περίοδο θα πρέπει να εφαρμοστεί και ο νέος συνδικαλιστικός νόμος που έμεινε τελικά έξω από τη β’ αξιολόγηση.

Το πακέτο που συμφώνησε η κυβέρνηση για μετά την ολοκλήρωση του τρίτου μνημονίου έχει ως αντίβαρο στα μέτρα της διετίας 2019-2020 τα θεωρητικά προς το παρόν αντίμετρα. Το πρόβλημα είναι ότι ακόμη κι αν επιτραπεί να εφαρμοστούν, πρώτον, δεν θα ανακουφίζουν όσους πλήττονται άμεσα από το νέο κύμα λιτότητας (χαμηλοσυνταξιούχους και χαμηλόμισθους) και, δεύτερον, προϋποθέτουν υπερπλεόνασμα 3,5%, το οποίο ισοδυναμεί με διαρκή θηλιά λιτότητας για την εξουθενωμένη οικονομία.

Αλλωστε κοινοτικός αξιωματούχος προανήγγειλε την Παρασκευή ότι η χώρα θα βρίσκεται σε εποπτεία για 3-5 χρόνια μετά το 2018, επομένως προεξόφλησε ότι η κυβέρνηση δέχτηκε πλεονάσματα 3,5% ως το 2023 και φωτογράφισε με αυτόν τον τρόπο το τέταρτο μνημόνιο. Πάντως, ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος ευελπιστεί ότι μετά τις γερμανικές εκλογές τα πλεονάσματα 3,5% θα περιοριστούν μέχρι το 2021.   

Αβέβαια ανταλλάγματα 

Τα σοβαρά ανταλλάγματα, όπως τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος και η ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση, φαίνεται ότι θα καθυστερήσουν. Οπως πληροφορείται το «ΘΕΜΑ» η ΕΚΤ ζητάει έγκριση των νομικά δεσμευτικών κειμένων για τη διευθέτηση του χρέους από τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια προτού εντάξει την Ελλάδα στην ποσοτική χαλάρωση (QE). Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ολοκληρωθούν τα προαπαιτούμενα και ο συμβιβασμός για το χρέος και όλα αυτά να περάσουν από τα κοινοβούλια. 

Υπό το φως των νέων δεδομένων, αναλυτές τοποθετούν την ένταξη στο QE μετά τις γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου, με ένα ενδεχόμενο θετικής έκπληξης τον Ιούλιο. Τυχόν καθυστέρηση απειλεί να χαλάσει τα σχέδια της κυβέρνησης για δοκιμαστική έξοδο στις αγορές τον Ιούλιο και υπονομεύει το πλάνο για να μια αναπτυξιακή ρελάνς ώστε να μαζευτούν τα σπασμένα από την καθυστέρηση της αξιολόγησης.

Ο ίδιος αξιωματούχος της Κομισιόν αποκάλυψε την Παρασκευή ότι η πρόβλεψη για ανάπτυξη 2,7% του ΑΕΠ το 2017 υποβαθμίστηκε ήδη από την τρόικα σε 2% λόγω των καθυστερήσεων. Αν ξεδιπλωθεί το αρνητικό σενάριο, τότε η νέα αναβολή της ανάκαμψης θα λειτουργήσει ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία για το ΔΝΤ που ήδη βλέπει δημοσιονομικό κενό 1,3% του ΑΕΠ (2,3 δισ. ευρώ) για το 2018. Σε αυτή την περίπτωση θα ζητήσει νέα μέτρα το φθινόπωρο κατά την κατάρτιση του σχεδίου του Προϋπολογισμού του 2018 - ο κόφτης, άλλωστε, μετά από απαίτησή του καταργήθηκε...

Αναφορικά με το χρέος, οι πάντες στη διαπραγματευτική ομάδα γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι τα λεγόμενα μεσοπρόθεσμα μέτρα, ακόμη κι αν περιγραφούν στο ανακοινωθέν του Eurogroup της 22ας Μαΐου (ή το αργότερο σε αυτό της 15ης Ιουνίου), δεν θα εφαρμοστούν άμεσα. Η αιτία είναι οι γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου αλλά και μια κρίσιμη τεχνική λεπτομέρεια: ως τον Απρίλιο του 2018 θα εφαρμόζονται ακόμη τα βραχυπρόθεσμα μέτρα.

Σε κάθε περίπτωση, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) προανήγγειλε ότι το θέμα τοποθετείται στη λήξη του προγράμματος, το καλοκαίρι του 2018. Εκεί το βασικό σενάριο προβλέπει σύνδεση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος με τα μέτρα που θα ψηφιστούν τις επόμενες μέρες από τη Βουλή (2019-2020) συν κάποια επιπλέον μεταρρυθμιστικά ορόσημα στο πλαίσιο του 4ου μνημονίου, το οποίο θα έχει προληπτική μορφή (ECCL) και θα προβλέπει έξωση του ΔΝΤ με ανάληψη του χρέους της Ελλάδας προς το Ταμείο από τον ESM.

Το πανόραμα των μέτρων

- Από 1.1.2019 περικόπτεται η προσωπική διαφορά στις κύριες συντάξεις ως 18%, καθώς και μέρος των επικουρικών σε περίπτωση που δεν συμπληρώνεται το απαιτούμενο ποσό περικοπής. Η μέση μείωση της σύνταξης θα είναι 9% σε κύριες και επικουρικές. Το μέτρο θα θίξει πάνω από 1 εκατομμύριο συνταξιούχους που παίρνουν σύνταξη πάνω από 700 ευρώ. Οι απώλειες θα αρχίζουν από λίγα ευρώ ως και πάνω από 300 ευρώ τον μήνα. Η συνολική μείωση της σύνταξης δεν θα πρέπει να ξεπερνάει το 18%. Αρα χάνονται μία ως δύο συντάξεις τον χρόνο.
- Από 1.1.2020 (ή από 1.1.2019 αν δεν πιαστεί ο στόχος του πλεονάσματος) επιβάλλεται η μείωση του αφορολόγητου από τα 8.636 στα 5.681 ευρώ, που θα φέρει επιβάρυνση από 650 ευρώ ακόμη και για τους φτωχότερους. Ετσι, όσοι παίρνουν σύνταξη πάνω από 474 ευρώ τον μήνα δεν θα καλύπτονται από το αφορολόγητο. Για παράδειγμα, ένας συνταξιούχος που λαμβάνει 720 ευρώ τον μήνα και μέχρι τώρα δεν πλήρωνε φόρο θα κληθεί να πληρώσει πάνω από 600 ευρώ.
- Για τη χρηματοδότηση του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης το 2018 προβλέπονται μέτρα 447 εκατ. ευρώ με περικοπές επιδομάτων ανεργίας, τέκνων, φτώχειας και φυσικών καταστροφών, στήριξης οικογενειών και επιπλέον μείωση του επιδόματος θέρμανσης κατά 58 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, προβλέπεται η κατάργηση της έκπτωσης φόρου για ιατρικές δαπάνες, κάτι που θα αυξήσει το φορολογικό βάρος κατά 121 εκατ. ευρώ.
- Στο Δημόσιο επιβάλλεται ταβάνι στον αριθμό των συμβασιούχων και επιβάλλονται νέες περικοπές επιδομάτων για τους 180.000 δημοσίους υπαλλήλους που αμείβονται με τα λεγόμενα ειδικά μισθολόγια: δικαστικοί, ένστολοι, ιατροί ΕΣΥ, πανεπιστημιακοί κ.ά. 
- Πωλείται το 40% των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, καθώς επίσης και το 17% του μετοχικού κεφαλαίου της επιχείρησης μέσω του ΤΑΙΠΕΔ. 
- Επεκτείνεται το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές, ενώ τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα θα πωλούνται και εκτός φαρμακείων. 
- Στα εργασιακά παρατείνεται με νόμο ως τον Ιούλιο του 2018 η απαγόρευση της επεκτασιμότητας των κλαδικών συμβάσεων και καταργείται η υπουργική απόφαση που απαιτούνταν ως τώρα για την έγκριση των ομαδικών απολύσεων. Αντικαθίσταται από ένα σύστημα προειδοποίησης. Η κυβέρνηση βλέπει το ποτήρι μισογεμάτο και υποστηρίζει ότι θα νομοθετήσει την επαναφορά της αρχής της επεκτασιμότητας και της ευνοϊκότερης ρύθμισης από τον Σεπτέμβριο του 2018 μετά το τέλος του προγράμματος.

Τα αντίμετρα

Τα υπό αίρεση αντίμετρα προβλέπουν στοχευμένο πακέτο κρατικών δαπανών 1% και του ΑΕΠ καθώς και φοροελαφρύνσεις ίδιου ύψους.

α) Οι κοινωνικές δαπάνες θα περιλαμβάνουν:
- Αύξηση των στεγαστικών επιδομάτων, σε συνδυασμό με τους περιορισμούς στο ΚΕΑ (έως 0,2% του ΑΕΠ)
- Αύξηση του επιδόματος τέκνων (έως 0,1% του ΑΕΠ)
- Σχολικά γεύματα (έως 0,1% του ΑΕΠ)
- Νηπιαγωγείο / βρεφονηπιακοί σταθμοί (έως 0,15% του ΑΕΠ)
- Μείωση της συμμετοχής των ασφαλισμένων στις δαπάνες Υγείας (μέχρι 0,1% του ΑΕΠ)
Υψηλής απόδοσης δημόσιες επενδύσεις όπως:
- Για την ενεργειακή απόδοση, τη γεωργία κ.ά. (0,2%-0,3% του ΑΕΠ)
- Ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας (έως 0,1%-0,2% του ΑΕΠ)

β) Φοροελαφρύνσεις:
- Μείωση του ποσοστού του φόρου στις επιχειρήσεις από 29% σήμερα σε 26% (εκτιμώμενο κόστος στα κρατικά έσοδα 0,2% του ΑΕΠ).
- Μείωση του χαμηλότερου συντελεστή φυσικών προσώπων από 22% σήμερα σε 20%. Δεν αναφέρεται άλλη μείωση συντελεστών για τα φυσικά πρόσωπα. Αφορά μόνο όσους έχουν πολύ χαμηλά εισοδήματα, με στόχο να μετριαστούν οι απώλειες (κατά περίπου 10%) από τη μείωση των 650 ευρώ στην έκπτωση φόρου για μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες (εκτιμώμενο κόστος για το κράτος 0,5% του ΑΕΠ).
- Προοδευτική μείωση των συντελεστών με τους οποίους υπολογίζεται η εισφορά αλληλεγγύης, διατηρώντας τα υφιστάμενα όρια εισοδήματος. Αυτό ουσιαστικά θα σημάνει ελάφρυνση κυρίως στα υψηλά εισοδήματα.
- Επανασχεδιασμός (και όχι μείωση έως 40%) του ΕΝΦΙΑ με ελάχιστο κόστος για το Δημόσιο (μόλις 0,1% του ΑΕΠ ή περίπου 200 εκατ. ευρώ). Αρα η είσπραξη του ΕΝΦΙΑ δεν μπορεί να μειωθεί κάτω από τα 2,4 δισ. από 2,65 δισ. ευρώ σήμερα.