Μοσκοβισί: Επιτυχής μεν η συμφωνία αλλά θέλει κι άλλα λίγα μέτρα ακόμη...

«Υπάρχουν πολύ λίγα σε επίπεδο νέων πολιτικών που θα απαιτούσαν ευρεία νομοθέτηση. Υπάρχουν επίσης λίγα που απαιτούνται με όρους δημοσιονομικών μέτρων», υποστηρίζει σε συνέντευξή του στο «ΘΕΜΑ» ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων της Ε.Ε. Πιερ Μοσκοβισί. Εν όψει της τρίτης αξιολόγησης ο επίτροπος μιλά για «λίγα» νέα μέτρα παρότι παραδέχεται ότι «το πακέτο των μέτρων που έχει υιοθετηθεί είναι επαρκές ώστε η Ελλάδα να επιτύχει και να διατηρήσει τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 3,5% του ΑΕΠ».

 Η διατύπωση του κ. Μοσκοβισί αποτελεί εκ των πραγμάτων πηγή ανησυχίας καθώς, όπως φάνηκε -και- κατά τη δεύτερη αξιολόγηση, η έννοια των δημοσιονομικών μέτρων είναι πλέον ταυτόσημη με τις παρεμβάσεις στο πεδίο της φορολογίας, των συντάξεων και της κοινωνικής πρόνοιας. Παρότι δεν προχωράει σε λεπτομέρειες, ο Γάλλος επίτροπος λέει ξεκάθαρα ότι απαιτείται «περαιτέρω προσοχή» για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος των κοινωνικών επιδομάτων, την πλήρη ενεργοποίηση του EΦKA καθώς και νέες μεταρρυθμίσεις στην υγεία. 

Ξεκλειδώνοντας τον γρίφο της τρίτης αξιολόγησης δίνει έμφαση στην υλοποίηση όσων ψήφισε η κυβέρνηση στην πρώτη και τη δεύτερη, όπως «ο εκσυγχρονισμός του κράτους και της δημόσιας διοίκησης». Λίγο μετά το Eurogroup

της 15ης Ιουνίου, ο κ. Μοσκοβισί αποφεύγει να προσδιορίσει με σαφήνεια τον χρόνο επιστροφής της Ελλάδας στις αγορές. Μιλώντας για το θέμα προβλέπει ότι «θα μπορούσε να συμβεί στο εγγύς μέλλον», υποστηρίζει ότι οι εκταμιεύσεις από τις επόμενες αξιολογήσεις είναι αναγκαίες για να χτιστούν ταμειακά αποθέματα ασφαλείας εν όψει της ολοκλήρωσης του τρέχοντος προγράμματος και επισημαίνει ότι μια αξιολόγηση που θα τελειώσει γρήγορα έχει μεγάλη σημασία για να την εμπιστοσύνη των επενδυτών. 

- Η Ελλάδα απέφυγε τα χειρότερα στο Eurogroup, η δόση θα μας επιτρέψει να καλύψουμε τις λήξεις χρέους του Ιουλίου και κάποια ληξιπρόθεσμα, αλλά πολλοί πιστεύουν ότι θα μπορούσαμε να είχαμε πάρει περισσότερα. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε;

Οι ελληνικές αρχές έχουν καταβάλει τεράστιες προσπάθειες στη διάρκεια των προηγούμενων μηνών προκειμένου να εφαρμόσουν και τις 140 προαπαιτούμενες ενέργειες και να κλείσουν τη δεύτερη αξιολόγηση. Η αναγνώριση των προσπαθειών αυτών αντικατοπτρίστηκε σε μεγάλο βαθμό στη συμφωνία του Eurogroup, η οποία ανοίγει τον δρόμο για την εκταμίευση της τρίτης δόσης στο πλαίσιο του προγράμματος του ESM. Το κλείσιμο της αξιολόγησης και η μεγάλη εκταμίευση -8,5 δισ. ευρώ- αποτελούν ένα σημαντικό θετικό μήνυμα για την Ελλάδα, με δεδομένο ότι δίνουν τέλος στην πρόσφατη περίοδο αβεβαιότητας. Προσφέρουν επίσης μια ισχυρή βάση για την είσοδο στο τελευταίο έτος του προγράμματος. Το Eurogroup έχει επίσης δεσμευτεί να υποστηρίξει την επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές.

Οι μελλοντικές εκταμιεύσεις θα πρέπει συνεπώς να συμβάλουν στη δημιουργία ταμειακών αποθεμάτων, τα οποία είναι αναγκαία για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στις αγορές και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Πιστεύω ότι η συμφωνηθείσα πορεία των πρωτογενών πλεονασμάτων γύρω από το 2% του ΑΕΠ μετά το 2022 είναι ρεαλιστική. Επιπλέον, αποσαφηνίστηκε το πεδίο εφαρμογής των μέτρων για το χρέος, τα οποία θα εφαρμοστούν μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος, κάτι που αποτελεί σημαντικό βήμα. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο πακέτο, καθώς θα μπορούσε να σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν θα καταβάλει καμία πληρωμή δανείων προς τον EFSF έως το 2038. Συνολικά, είμαι απολύτως πεπεισμένος ότι αυτό είναι ένα αποτέλεσμα για το οποίο τόσο η Ελλάδα όσο και οι εταίροι της μπορούν να είναι ευχαριστημένοι. 

- Ποια είναι τα βασικά στοιχεία για μια δοκιμαστική έξοδο στις αγορές και πότε πρέπει να την περιμένουμε - πριν ή μετά την τρίτη αξιολόγηση;

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης ήταν ένα κρίσιμο βήμα στην κατεύθυνση της διασφάλισης της πλήρους επιστροφής της Ελλάδας στις αγορές ως το τέλος αυτού του προγράμματος. Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, τα οποία συμφωνήθηκαν τον περασμένο Μάιο, εφαρμόζονται ήδη και έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. To Εurogroup έχει προσδιορίσει πλέον περαιτέρω το πεδίο εφαρμογής των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, τα οποία θα μπορούν να εφαρμοστούν μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος και είναι πολύ φιλόδοξα - ανεξάρτητα από το τι μπορούν να πουν ορισμένοι επικριτές.

Είναι δύσκολο να πεις πότε ακριβώς η Ελλάδα θα μπορέσει να επιστρέψει στις αγορές. Αυτό θα εξαρτηθεί από τις συνθήκες στις αγορές, από το ελληνικό γραφείο διαχείρισης χρέους (OΔΔΗΧ) και από τη συνεχή επαφή μεταξύ των Αρχών και των δρώντων στις αγορές. Ωστόσο, συμμερίζομαι την άποψη ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί στο εγγύς μέλλον.

Η διαρκής εφαρμογή βασικών μεταρρυθμίσεων και η έγκαιρη ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης -η οποία θα πρέπει να στηρίξει το momentum για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την ανάκαμψη- θα στείλουν ασφαλώς ένα ισχυρό μήνυμα επιστροφής στην κανονικότητα. Υποστηρίζω πλήρως τις προσπάθειες των ελληνικών αρχών να αποκτήσουν πρόσβαση στις αγορές και να επιστρέψουν στη χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα.

 - Τον Δεκέμβριο του 2014 το ανακοινωθέν του Eurogroup υποδείκνυε την πιστωτική γραμμή ECCL του ESM ως δίχτυ ασφαλείας για την έξοδο από το δεύτερο πρόγραμμα. Τι πρέπει να περιμένουμε το καλοκαίρι του 2018, μια καθαρή έξοδο, το ECCL, ή ένα τέταρτο πλήρες πρόγραμμα; 

Συνεργαζόμαστε με τις ελληνικές αρχές και τους άλλους θεσμούς για να διατηρήσουμε την εφαρμογή του προγράμματος σε πλήρη ταχύτητα και να επιτρέψουμε την επιτυχή ολοκλήρωσή του τον Αύγουστο του 2018. Αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα είναι να μπορεί να σταθεί στα πόδια της. Αυτός είναι ο ίδιος ο σκοπός της σκληρής δουλειάς που έχει αναληφθεί αυτό τον τελευταίο χρόνο και του συγκεκριμένου προγράμματος του ESM. Οι ελληνικές αρχές εκπληρώνουν τις δεσμεύσεις τους, εργάζονται για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών και την επαναβεβαίωση της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Το Eurogroup συμφώνησε να εκταμιεύσει επαρκή ποσά προχωρώντας μπροστά. Αυτά τα ποσά θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να χτίσει τα ταμειακά αποθέματα ασφαλείας (cash buffers) που απαιτούνται για την επιστροφή στις αγορές. Αυτό που όλοι θέλουμε είναι να δώσουμε τέλος στα οκτώ χρόνια οικονομικής βοήθειας από τους εταίρους της Ευρωζώνης.

 - Ποιο θα είναι το πεδίο εφαρμογής της τρίτης αξιολόγησης;

 Από την αρχή του προγράμματος, η Ελλάδα έχει υιοθετήσει μεγάλο αριθμό μεταρρυθμίσεων σε καθένα από τους τέσσερις κύριους τομείς του προγράμματος. Αυτοί καλύπτουν τη δημοσιονομική βιωσιμότητα, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, την παραγωγικότητα και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την ανάπτυξη, καθώς και τον εκσυγχρονισμό του κράτους και της δημόσιας διοίκησης.

Αναμένουμε ότι η τρίτη αξιολόγηση θα επικεντρωθεί στην υλοποίηση βασικών στόχων πολιτικής που νομοθετήθηκαν στο πλαίσιο της πρώτης και της δεύτερης αξιολόγησης. Η εφαρμογή έχει συχνά αποτελέσει αχίλλειο πτέρνα, χωρίς αυτήν όμως δεν ριζώνουν οι αλλαγές με τρόπο βιώσιμο. Επομένως αυτό θα είναι το επίκεντρο. Υπάρχουν πολύ λίγα σε επίπεδο νέων πολιτικών που απαιτούν ευρεία νομοθέτηση. Λίγα είναι επίσης αυτά που απαιτούνται με όρους δημοσιονομικών μέτρων, με δεδομένο ότι το πακέτο των μέτρων που έχει υιοθετηθεί είναι επαρκές ώστε η Ελλάδα να επιτύχει και να διατηρήσει τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 3,5% του ΑΕΠ.

Η Επιτροπή αποδίδει μεγάλη σημασία στην εφαρμογή στον τομέα των κοινωνικών πολιτικών και της συνοχής, συμπεριλαμβανομένης της εξάπλωσης του συστήματος Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος -ή κοινωνικής αλληλεγγύης- σε όλη τη χώρα και του εκσυγχρονισμού της κοινωνικής πρόνοιας. Η πλήρης λειτουργία του ενιαίου συνταξιοδοτικού ταμείου (ΕΦΚΑ), οι περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στο σύστημα υγείας και το έργο που απαιτείται για τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων συγκαταλέγονται επίσης ανάμεσα στους ζωτικούς τομείς που πιθανόν να απαιτούν περαιτέρω προσοχή.

 - Το ανακοινωθέν της 15ης Ιουνίου αναφέρεται στην εθνική αναπτυξιακή τράπεζα. Πώς θα λειτουργεί και πόσο γρήγορα θα ενεργοποιηθεί; 

 Η Ελλάδα χρειάζεται στρατηγική ανάπτυξης για την υποστήριξη των επενδύσεων και της επιχειρηματικότητας. Στο πλαίσιο αυτό μια Εθνική Αναπτυξιακή Τράπεζα θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για τον συντονισμό και την κινητοποίηση πόρων από τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Θα μπορούσε να ενοποιήσει τη δομή των χρηματοοικονομικών εργαλείων, να σχεδιάσει στρατηγικά και να προσφέρει νέα προϊόντα. Μία κατάλληλη και σύγχρονη δομή διακυβέρνησης καθώς και προσωπικό με υψηλή εξειδίκευση θα είναι ασφαλώς απαραίτητα. Οι λεπτομέρειες χρειάζονται περαιτέρω ανάπτυξη. Ωστόσο, η Επιτροπή θα αρχίσει να συνεργάζεται με τις ελληνικές αρχές γι’ αυτό το έργο θέτοντάς το ως προτεραιότητα. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, οι ελληνικές αρχές έχουν ήδη ζητήσει τεχνική βοήθεια από την υπηρεσία υποστήριξης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της Επιτροπής για τη χρήση βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά στον σχεδιασμό και στη διακυβέρνηση.

 - Πώς θα λειτουργήσει στο μέλλον η γαλλική πρόταση για τη σύνδεση της ανάπτυξης με τις πληρωμές χρέους και πότε θα μπορούσαμε να περιμένουμε την οριστικοποίησή της; 

Το Eurogroup της 15ης Ιουνίου συμφώνησε ότι οποιαδήποτε αναδιαμόρφωση (re-profiling) του EFSF (σ.σ.: εννοεί το ευρωπαϊκό δάνειο του δεύτερου προγράμματος, ύψους 130 δισ. ευρώ) θα γίνει σύμφωνα με έναν λειτουργικό μηχανισμό προσαρμογής με βάση την ανάπτυξη.

Ο μηχανισμός αυτός θα προσδιοριστεί πλήρως στο τέλος του προγράμματος. Θα επιτρέπει τη ρύθμιση της αναδιαμόρφωσης του δανείου του EFSF με βάση την πραγματική ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Πιστεύουμε ότι υπάρχει άμεση σχέση ανάμεσα στην ανάπτυξη και στη δυνατότητα αποπληρωμής: εάν η ανάπτυξη είναι υψηλή, η δυνατότητα αποπληρωμής από την Ελλάδα θα είναι υψηλότερη. Και αν η ανάπτυξη αποδειχθεί χαμηλότερη, τότε η δυνατότητα αποπληρωμής της Ελλάδας θα είναι χαμηλότερη. Ως εκ τούτου, η ύπαρξη ενός μηχανισμού για τη ρύθμιση της απαιτούμενης ελάφρυνσης του χρέους με βάση την πραγματική ανάπτυξη είναι μια διαδικασία πιο ευέλικτη και πιο σίγουρη από το να βασίζεται σε προβλέψεις.

 - Πόσο σημαντικό είναι να επιλυθεί το πρόβλημα των κόκκινων δανείων για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα; 

Οι ελληνικές τράπεζες διαχειρίζονται τον μεγάλο αριθμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων με αρκετά υπεύθυνο τρόπο. Τα δάνεια αυτά είναι εξασφαλισμένα σε επίπεδο πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Με άλλα λόγια, δεν αποτελούν απειλή για τη σταθερότητα του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τούτου λεχθέντος, εγείρουν όντως δύο μεσοπρόθεσμες προκλήσεις. Πρώτον, σε ό,τι αφορά τα κέρδη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και το ενδιαφέρον των επενδυτών. Και δεύτερον, για την πραγματική οικονομία, καθώς η Ελλάδα έχει ανάγκη οι τράπεζες να αρχίσουν ξανά να δανείζουν. 

Επομένως, αυτό αντιμετωπίζεται ως κάτι πολύ σοβαρό κατά τον σχεδιασμό του προγράμματος υποστήριξης της σταθερότητας. Διάφορα εργαλεία, όπως ο εξωδικαστικός μηχανισμός, η ενθάρρυνση και η ανάπτυξη μιας δευτερογενούς αγοράς δανείων, η διεύρυνση της αξιοποίησης των ενεχύρων ή η διευκόλυνση των διαδικασιών εξυγίανσης -για να αναφέρουμε μερικά μόνο παραδείγματα- έχουν τεθεί σε εφαρμογή για την υποστήριξη των προσπαθειών που κάνουν οι τράπεζες για να διαχειριστούν παλαιά περιουσιακά στοιχεία ή για να μετατρέψουν άλλα σε εξυπηρετούμενα δάνεια. Παρά ταύτα η επίλυση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων δεν θα γίνει εν μια νυκτί - είναι μακρά διαδικασία. Αυτός είναι ο λόγος όμως για τον οποίο οι ελληνικές αρχές πρέπει να παραμείνουν σταθερά προσηλωμένες σε αυτή την αλληλουχία πολιτικών και να επιταχύνουν την εφαρμογή τους. Θα συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να στηρίξουμε αυτή τη διαδικασία προχωρώντας προς τα εμπρός.