Μπαίνουν στην... πρίζα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και οι πολυκατοικίες

Eνεργειακούς συνασπισμούς με στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με χαμηλότερο κόστος, θα μπορούν να αναπτύξουν πολίτες, δήμοι και άλλοι τοπικοί φορείς, εισάγοντας και στην Ελλάδα την φιλοσοφία των Ενεργειακών Συνεταιρισμών που εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία στην Ευρώπη. «Οι ιδιοκτήτες ή χρήστες των διαμερισμάτων μιας πολυκατοικίας θα μπορούν να δημιουργούν μία Ενεργειακή Κοινότητα, προκειμένου να εγκαταστήσουν ένα φωτοβολταϊκό σύστημα ή και μία ανεμογεννήτρια σε ένα ακίνητο που μπορεί να βρίσκεται ακόμη και σε άλλη περιοχή και να εφαρμόζουν εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας με τις καταναλώσεις των διαμερισμάτων της πολυκατοικίας. Με αυτόν τον τρόπο, οι ιδιοκτήτες ή χρήστες των διαμερισμάτων -μέλη της Ενεργειακής Κοινότητας θα λαμβάνουν μειωμένο λογαριασμό ηλεκτρικής ενέργειας», αναφέρουν αρμόδιες πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος. Το ΥΠΕΝ βρίσκεται ένα βήμα πριν την ψήφιση του θεσμικού πλαισίου, ανοίγοντας και τυπικά το δρόμο για αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας, μέσα από συμπράξεις πολιτών, ιδιωτών με δήμους, ή με τοπικές επιχειρήσεις.

Παραδείγματα σε νησιά

Για παράδειγμα κάτοικοι και επιχειρήσεις ενός νησιού, μπορούν να δημιουργήσουν μία Ενεργειακή Κοινότητα με συμμετοχή και του Δήμου, προκειμένου να υλοποιήσουν μία μονάδα αφαλάτωσης με ΑΠΕ (πχ με ανεμογεννήτρια), για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα έλλειψης νερού.

Αντίστοιχα, κάτοικοι και επιχειρήσεις (πρατήρια καυσίμων, τουριστικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις ενοικιάσεων οχημάτων, κλπ) μίας πόλης ή ενός νησιού, δημιουργούν μία Ενεργειακή Κοινότητα, για την εγκατάσταση υποδομών σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων (ηλεκτρικά ποδήλατα, ηλεκτρικά μικρά οχήματα, κλπ) και την ενοικίαση των ηλεκτρικών οχημάτων στους επισκέπτες της πόλης ή του νησιού.

Στο υπουργείο Περιβάλλοντος εκτιμούν ότι η ανάπτυξη του θεσμού θα δημιουργήσει νέα δεδομένα στην αγορά καθώς θα συνεισφέρει στην μείωση των τιμολογίων και στην περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ. Επισημαίνουν επίσης ότι θα συμβάλλει στην αξιοποίηση των διαθέσιμων εργαλείων της ενεργειακής αγοράς, όπως, για παράδειγμα, ο συμψηφισμός ενέργειας (net metering), ο εικονικός συμψηφισμός ενέργειας (virtual net metering) και οι Έξυπνοι Μετρητές (Smart Meters).

Οι Ενεργειακές Κοινότητες, είναι αστικοί συνεταιρισμοί που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή, την αποθήκευση, την ιδιοκατανάλωση, τη διανομή και την προμήθεια ενέργειας σε όλο το πεδίο της αγοράς. Από τους τομείς των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, της Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης κ.α.

Κριτήρια εντοπιότητας

Τουλάχιστον το 51% των μελών των Ενεργειακών Κοινοτήτων πρέπει να σχετίζονται με τον τόπο στον οποίο βρίσκεται η έδρα τους, και συγκεκριμένα τα φυσικά πρόσωπα – μέλη να έχουν πλήρη ή ψιλή κυριότητα ή επικαρπία σε ακίνητο το οποίο βρίσκεται εντός της περιφερειακής ενότητας της έδρας της Ε.Κοιν. ή να είναι δημότες δήμου της περιφερειακής ενότητας.

Τα κέρδη δεν διανέμονται στα μέλη, αλλά παραμένουν στην Ε.Κοιν. υπό τη μορφή αποθεματικών και διατίθενται για τους σκοπούς της με απόφαση της γενικής συνέλευσης. Εξαίρεση (έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα) αποτελούν οι Ε. Κοιν. με τουλάχιστον δεκαπέντε ή 10 εφόσον πρόκειται για νησιωτικό δήμο
καθώς και εάν το 50% συν ένα εξ αυτών, είναι φυσικά πρόσωπα. Σε αυτή την περίπτωση το υπόλοιπο των καθαρών κερδών μετά την αφαίρεση των αποθεματικών διανέμεται στα μέλη.

Η διεθνής εμπειρία

Από τις αρχές του 2000 και μετά στην Ευρώπη οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί κάνουν «θραύση». Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία το 2015 ο αριθμός ξεπερνούσε τις 2.000, συνέπεια της απανθρακοποίησης, της κλιματικής αλλαγής και της αναζήτησης εναλλακτικών μεθόδων παραγωγής ενέργειας. Τα παραδείγματα άλλωστε που υπάρχουν από διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, αποδεικνύουν ότι το νέο (σχετικά) φρούτο του ενεργειακού καλαθιού έχει τα δικά του success stories.

Η Βελγική Ecopower ξεκίνησε να δραστηριοποιείται το 1991. Το σύνολο των επενδύσεων της σε υδροηλεκτρικά, βιομάζα, αιολικά και φωτοβολταικά αγγίζει τα 65 εκατομμύρια ευρώ. Είναι ενεργειακός πάροχος από το 2003, απαριθμεί 50 χιλιάδες μέλη και καλύπτει το 1,5% της αγοράς. Ένα ποσοστό των κερδών της Ecopower επανεπενδύεται, κυρίως χρηματοδοτεί εγχειρήματα που έχουν ανάγκη οικονομικής ενίσχυσης, και το υπόλοιπο διανέμεται στα μέλη.

Η περίπτωση της Δανίας

Η Δανία αποτελεί την απόδειξη ότι η κοινωνική συμμετοχή και δυναμική μπορεί να συμβαδίσει και να ενισχύσει την καινοτομία. Οι δέκα από τις αιολικές τουρμπίνες του εμβληματικού αιολικού πάρκου Middelgrunden που αποτελεί ορόσημο της Κοπεγχάγης, της πρωτεύουσας της Δανίας, είναι κτήμα ενεργειακής κοινότητας/συνεταιρισμού της Δανίας. Η ενεργειακή κοινότητα Middelgrunden απαριθμεί 8.552 μέλη τα οποία υπογραμμίζουν την αξία της συμμετοχής στην κοινότητα, αισθάνονται περήφανοι για τη συμμετοχή τους. Το καθαρό χρηματικό κέρδος των μελών από τη συμμετοχή τους είναι της τάξεως του 3-4% του επενδυτικού κεφαλαίου, ακόμη υψηλότερο από το επιτόκιο των τραπεζών. Το πλέον σημαντικό είναι η αξία καθεαυτή της ενεργού συμμετοχής των πολιτών σε εγχειρήματα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και κοινωνικές αξίες δηλαδή και όχι αποκλειστικά χρηματικές απολαβές.

Κατά τη διάρκεια της πετρελαϊκής κρίσης του 1970 ιδρύθηκαν πολλές Ενεργειακές Κοινότητες και μεγάλο μέρος του πληθυσμού, των πολιτών άρχισε να γίνεται μέλος ΕΚΟΙΝ. Ήδη το 2001, πάνω από 150.000 οικογένειες στη Δανία συμμετείχαν σε Ενεργειακούς Συνεταιρισμούς.

Η ισπανική Somenergia

Οι κεντρικοί στόχοι της Somenergia είναι η δημιουργία ενός κοινωνικού κινήματος που θα μπορούσε να σπάσει το ολιγοπωλιακό μοντέλο του ενεργειακού συστήματος και να ενισχύσει τη ζήτηση πράσινης ενέργειας. Η πρωτοβουλία δημιουργίας της Somenergia ξεκίνησε με την υποστήριξη του Πανεπιστημίου της Ζιρόνα, αλλά σύντομα εξαπλώθηκε στην περιοχή της Καταλονίας. Το 2016, έφτασε τα 27.000 μέλη και κάλυψε 37.000 πελάτες και μπορεί να καλύψει τις ετήσιες ενεργειακές ανάγκες 3.200 οικογενειών.

Tο παράδειγμα της Γερμανίας

Η Γερμανία απαριθμεί περίπου 800 ενεργειακές κοινότητες με 160.000 μέλη. Η δράση τους δεν περιορίζεται στους τομείς της παραγωγής, διανομής και προμήθειας ενέργειας, αλλά επεκτείνεται και στην λειτουργία και την κατοχή των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της ElektrizitatsWerke Schonau, μιας ΕΚΟΙΝ που ξεκίνησε το 1986 από μια πρωτοβουλία γονέων της μικρής επαρχιακής πόλης Schönau κατά της πυρηνικής ενέργειας. Στόχοι της πρωτοβουλίας αυτής ήταν η προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας και της παραγωγής ενέργειας από φιλικές για το περιβάλλον τεχνολογίες. Στη συνέχεια, η πρωτοβουλία αυτή που εξελίχθηκε στη δημιουργία της ElektrizitatsWerke Schonau και τελικά μετά από δύο δημοψηφίσματα και μεγάλο αγώνα κατάφερε το 1997 να αποκτήσει το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και την προμήθεια.

Πηγή: www.newmoney.gr