Πώς η Κορέα μπορεί να αλλάξει την παγκόσμια οικονομία και να επηρεάσει την Ελλάδα

«Πάει ο παλιός ο χρόνος», λένε οι άνθρωποι του πλανήτη, ο καθένας στη γλώσσα του, αναμένοντας από το καινούργιο έτος, κάθε φορά, αυτό που τους στέρησε το προηγούμενο, υποσχόμενοι παράλληλα στον εαυτό τους να αλλάξουν προς το καλύτερο. Πάντοτε υπάρχει όμως κάποιος, που αρνείται πεισματικά και μένει βυθισμένος στις δικές του σκέψεις και το πρόγραμμά του.

Στην περίπτωσή μας, αυτός δεν είναι άλλος από το δίδυμο που μονοπώλησε το παγκόσμιο ενδιαφέρον την προηγούμενηνη χρονιά. Τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, Ντόναλντ Τραμπ και το Βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν. Ο Τραμπ τελειώνοντας το 2017, είχε στην ατζέντα του τη (σχεδόν) καθημερινή κόντρα με τον Κιμ Γιονγκ Ουν. Αυτό αποδείχθηκε ότι κυβερνάει το μυαλό και των δύο, και το 2018, καθώς με το που άνοιξαν τα μάτια τους, την Πρωτοχρονιά, το μέλημά τους ήταν να υπενθυμίσουν ο ένας στον άλλο ότι «the game continues». 

Το 2018 αναμένεται να είναι λογικώς κερδοφόρο, σε σχέση με το 2017. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η παγκόσμια ανάπτυξη αναμένεται να πιάσει το ποσοστό του 3,7%, αντικατοπτρίζοντας την επιστροφή στην υγιή παραγωγή για την πλειονότητα του ανεπτυγμένου κόσμου και την Κίνα. Η παραγωγή βρισκόταν σε στάσιμη κατάσταση από το 2014, όταν η Κίνα πάλευε ενάντια στις μη επικερδείς υπερβολικά φτηνές εξαγωγές, την ώρα που η Ευρώπη πάλευε με την ελληνική οικονομία και οι Έλληνες με τα πορτοφόλια και τους φόρους.

Μετά από ένα χρόνο ανερχόμενων χρηματιστηριακών αγορών σε όλο τον κόσμο, οι σχολιαστές σχεδόν ταυτίζονται στην πρόβλεψη ότι οι αποδόσεις του 2018 δεν θα ταιριάζουν με αυτές του 2017. Ο δείκτης S&P 500 σημείωσε άνοδο 20% φέτος, νέο ρεκόρ, ο Dax στη Γερμανία αυξήθηκε 13 % και, στο Παρίσι, η αγορά αυξήθηκε κατά 10%. Αλλά και η Ελλάδα, σε αριθμούς, βρίσκεται σε ανοδική πορεία, που αναμένεται, λογικά να συνεχιστεί το 2018, χωρίς βέβαια μέχρι στιγμής να έχει φανεί στις τσέπες των πολιτών. Σε ομιλία του, το 1963, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ είχε πει, σχολιάζοντας το προωθούμενο φορολογικό του νομοσχέδιο, πως «η παλίρροια σηκώνει όλες τις βάρκες». 

Υπάρχουν όμως, σαφώς, και λόγοι για τους οποίους αυτή η παλίρροια που φανταζόταν ο Κένεντι, μπορεί να ανακοπεί απότομα το 2018, με συνέπειες φυσικά και για την Ελλάδα. Αυτό αναμένεται να ενισχυθεί και από την πρόβλεψη ότι το χάσμα μεταξύ των πλουσίων του πλανήτη και όλων των υπολοίπων θα μεγαλώσει, καθώς οι ζάμπλουτοι Αμερικανοί θα κοιτάξουν να εκμεταλλευτούν τα φορολογικά «δώρα», που πέρασε ο Τραμπ τις μέρες των Χριστουγέννων. Ο μεγαλύτερος φόβος των περισσότερων είναι το ενδεχόμενο, ένα λάθος, μία προγραμματισμένη κίνηση, ένα «ηθελημένο ατόπημα», να πυροδοτήσει τη στρατιωτική σύγκρουση στη Βόρεια Κορέα.

Σύμφωνα με μία μελέτη που δημοσίευσε ο οίκος αξιολόγησης Moody's, στην περίπτωση μίας παρατεταμένης σύγκρουσης, όλα τα κράτη παγκοσμίως θα μπορούσαν υποστούν αρνητικές συνέπειες, από ήπιες έως πολύ σοβαρές, ανάλογα με την εξάρτηση που έχουν από την κορεατική οικονομία. Οι συνέπειες μίας τέτοιας σύγκρουσης, στις πιστοληπτικές αξιολογήσεις, θα μπορούσαν να μεταδοθούν μέσα από τις άμεσες υλικές ζημιές σε υποδομές και περιουσιακά στοιχεία στην Κορέα και ενδεχόμενες διαταραχές στον κυβερνοχώρο, τις διαταραχές του παγκόσμιου εμπορίου και τη μεταβλητότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών.

Ο οίκος αξιολόγησης Moody's εικάζει ότι μία σχετικά σύντομη σύγκρουση, που θα διαρκέσει μερικές εβδομάδες, θα προκαλέσει υλικές ζημιές, αλλά δεν θα αποδυναμώσει θεμελιωδώς την κορεατική οικονομία, τα δημόσια οικονομικά ή τα θεσμικά όργανα. Συνεπώς, οι αρνητικές επιπτώσεις στην αξιολόγηση θα περιοριστούν στο κορεατικό κράτος, στις εταιρείες και στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας. 

Το πρόβλημα όμως έρχεται, αν η σύγκρουση διαρκέσει τρεις, έξι ή και περισσότερους μήνες, αναγκάζοντας έτσι περισσότερες χώρες να εμπλακούν, επιφέροντας μεγαλύτερες πιστωτικές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία. Στην Κορέα, η απώλεια ζωών και η καταστροφή παραγωγικών και λειτουργικών εγκαταστάσεων θα μειώσουν την εγχώρια ζήτηση και θα διαταράξουν τις αλυσίδες εφοδιασμού, επηρεάζοντας αρνητικά σχεδόν όλες τις επιχειρήσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Επίσης η Moody's αναμένει σοβαρές αρνητικές πιστωτικές επιπτώσεις για ένα ευρύ φάσμα ιαπωνικών τομέων. Οι άμεσες φυσικές ζημιές στην Ιαπωνία, θα μπορούσαν να είναι σημαντικές, δεδομένης της γεωγραφικής εγγύτητας των δύο χωρών. 

Παγκοσμίως, ο αντίκτυπος στον τομέα των ηλεκτρονικών και συναφών ειδών θα είναι σημαντικός, καθώς οι εταιρείες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε εξαρτήματα που παράγονται στην Κορέα, όπως είναι οι κάρτες μνήμης και οι οθόνες υγρών κρυστάλλων. Παράλληλα, ορισμένες εταιρείες στον ενεργειακό τομέα θα μπορούσαν να υποστούν πλήγμα από την πτώση των πωλήσεων και των τιμών, εξαιτίας της μειωμένης ζήτησης από την Κορέα και την Ιαπωνία, που αποτελούν δύο βασικούς καταναλωτές ενέργειας παγκοσμίως.

Τα προβλήματα της Ευρώπης

Τα ζητήματα που έχει να αντιμετωπίσει η Ευρώπη είναι, λίγο-πολύ, δεδομένα. Τα συνταξιοδοτικά προγράμματα και η ιατρική περίθαλψη κοστίζουν αρκετά, όμως την ίδια ώρα τα κράτη αυξάνουν τα ποσά που ξοδεύουν σε αμυντικές δαπάνες, κάτι που οδηγεί στην ανάγκη αύξησης της φορολογίας. Το δημόσιο χρέος των χωρών της Ευρωζώνης πρέπει να μειωθεί σημαντικά και να αντιμετωπίσει την κρίση των «τραπεζών-ζόμπι». Όλα αυτά σε συνδυασμό φυσικά με τον κυκλικό τρόπου που λειτουργεί η ευρωπαϊκή οικονομία, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για υψηλή ταχύτητα ανάπτυξης. Έτσι, η αργή ανάπτυξη, δεν αναμένεται να οδηγήσει σε ικανοποιητικές αυξήσεις μισθών (αν γίνουν αυξήσεις), ενώ και η δημιουργία θέσεων εργασίας και όχι απασχόλησης, που δεν θα προχωρήσει σημαντικά αναμένεται να δημιουργήσει προβλήματα σε όλη την Ευρώπη και κατ' επέκταση στην Ελλάδα.

Όλα τα παραπάνω έρχονται να προστεθούν στη δεδομένη (δυστυχώς) κυνικότητα και αδιαφορία, με την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει τα προβλήματα πολιτική φύσης. Μπορεί λοιπόν πριν από περίπου 20 μέρες, στην Αυστρία, ο συντηρητικός, Σεμπάστιαν Κουρτς, και το ακροδεξιό Κόμμα των Ελευθέρων της Αυστρίας (FPÖ), να ανακοίνωσαν ότι κατέληξαν σε συμφωνία για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού, που ανοίγει τις πόρτες της καγκελαρίας στον νεαρό ηγέτη του Λαϊκού Κόμματος (OVP) της Αυστρίας αλλά και που σηματοδοτεί την επιστροφή της ακροδεξιάς στην εξουσία, όμως αφής στιγμής υπήρξε «δήλωση ευρωπαϊκής υποτέλειας», ο Γιούνκερ έδωσε μία κυνική απάντηση: «Έχω συνεργαστεί και με τον ακροδεξιό εταίρο του κ. Τσίπρα στο παρελθόν», ξεκαθαρίζοντας ότι οι φόβοι περί ανόδου της ακροδεξιάς δεν τον πολυ-αφορούν. 

Από την άλλη είναι χαρακτηριστική η αδιαφορία με την οποία αντιμετωπίζεται το Brexit, από τη στιγμή που δεν επιφέρει, όπως φαίνεται, μεγάλες οικονομικές απώλειες, με μία Ευρώπη να αδιαφορεί για την αντιευρωπαϊκή στάση των Βρετανών. Αντίστοιχη είναι και η αδιαφορία για το αποσχιστικό κίνημα της Καταλονίας, με τους μηχανισμούς προφανώς να δουλεύουν κάτω από το τραπέζι και τη στάση των Ευρωπαϊων να είναι σαν να περιμένουν... να ξεθυμάνει.

Συμπερασματικά, έχοντας μία Ελλάδα, που μόλις άρχισε να κάνει δειλά δειλά, τα βήματά της, σε κατεύθυνση που ίσως κάποτε να τη βγάλει από την καταστροφική δεκαετία, που είδε μεγάλο μέρος του πληθυσμού να χάνει από λίγα έως τα πάντα, η κατάσταση της Ευρώπης πρόκειται να της βάλει εμπόδια, που ίσως την κάνουν να... περπατήσει με πιο αργούς ρυθμούς. Αν αυτό συνδυαστεί με μία γενικευμένη σύγκρουση στη Βόρεια Κορέα, που πιθανώς να επηρεάσει ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία, σαφώς η μέριμνα αυτών των χωρών θα είναι προστατεύσουν τις δικές τους απώλειες πρωτίστως. Μέχρι όμως να το κάνουν αυτό, η Ελλάδα, μπορεί να μπει εκ νέου σε αρνητικούς αριθμούς, καθώς δεν θα μπορεί να έχει την απαραίτητη στήριξη, αν τη χρειαστεί, κάτι που μπορεί να τη στείλει ξανά στη διαδικασία περιορισμού ζημιών και προσπάθειας αποτροπής της βύθισης.