Γιατί είναι «στραβό το κλίμα» στην οικονομία

«Βασικός δείκτης της ανάκαμψης δεν είναι ο ρυθμός με τον οποίο τρέχει η οικονομία, αλλά ο ρυθμός με τον οποίο καλυτερεύουν οι συνθήκες ζωής για την κοινωνική πλειοψηφία. Αυτός είναι ο πραγματικός δείκτης για μας», είπε ο Αλέξης Τσίπρας τη Μεγάλη Τρίτη απευθυνόμενος στα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου.

Δυστυχώς η πραγματική εικόνα της οικονομίας δεν είναι τόσο ειδυλλιακή όσο θα ήθελε να τη φαντάζεται ο πρωθυπουργός. Το οικονομικό κλίμα στην Ελλάδα κάθε άλλο παρά ευοίωνο είναι παρά το γεγονός ότι ο κ. Τσίπρας και η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ πανηγυρίζουν ότι απομένουν 80 ημέρες για να ολοκληρωθεί η τελευταία «μνημονιακή» αξιολόγηση που θα σηματοδοτήσει την έξοδο της χώρας από την αυστηρή επιτροπεία των δανειστών.

Τον Μάρτιο του 2018, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο δείκτης οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα έπεσε 4,5 μονάδες.

Η αρνητική τάση δεν συμβαδίζει με το κλίμα ευφορίας που προσπαθούν να καλλιεργήσουν τα κυβερνητικά στελέχη τις τελευταίες εβδομάδες, επιχειρηματολογώντας ότι με την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης τα προβλήματά μας θα... εξαφανιστούν. Καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι η θετική προδιάθεση για όσα πρόκειται να συμβούν στην πραγματική οικονομία εξανεμίζεται, αυτό που κυριαρχεί είναι ο προβληματισμός και η αμηχανία για το μέλλον. Η κυβέρνηση ακόμη δεν έχει ολοκληρώσει τη σχεδίαση του μεταμνημονιακού προγράμματος που πρέπει να εγκρίνουν οι Ευρωπαίοι πιστωτές, το πλάνο για την ελάφρυνση του χρονοδιαγράμματος για την αποπληρωμή του χρέους της Ελλάδας δεν έχει οριστικοποιηθεί, η διεθνής συγκυρία δεν είναι ανέφελη όπως την προηγούμενη τριετία που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα «έβρεχε» ρευστότητα αλλά εμείς κρατούσαμε ομπρέλα, και τα ελληνικά ομόλογα δεν πηγαίνουν καλά αφού η διακύμανση του επιτοκίου τους δείχνει πόσο επηρεάζεται η ασθενική εγχώρια οικονομία ακόμη και από μια μικρή πτώση των διεθνών χρηματιστηρίων.

Ενώ ο εμπορικός πόλεμος που έχει ξεκινήσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ με την Κίνα μπορεί να εξελιχθεί σε ακόμη μία μεταβλητή που ίσως επιδεινώσει τους όρους δανεισμού της Ελλάδας από τις ξένες χρηματαγορές, το ΕΣΠΑ, δηλαδή ο βασικός πυλώνας απορρόφησης ευρωπαϊκού χρήματος από τις ελληνικές επιχειρήσεις που θέλουν να αναπτυχθούν έχει σημαντικά προβλήματα.

Το περιβάλλον αυτό της αβεβαιότητας σε μεγάλο βαθμό αποτυπώνεται στον δείκτη οικονομικού κλίματος που ούτε λίγο ούτε πολύ εκφράζει την προδιάθεση που έχει ο κόσμος να κάνει κάτι θετικό ή αρνητικό.

Το σημερινό οικονομικό κλίμα δείχνει ότι η χώρα έχει γυρίσει πίσω στο περιβάλλον που υπήρχε τον Σεπτέμβριο του 2017 καθώς ο δείκτης οικονομικού κλίματος στην Ευρωζώνη μειώθηκε κατά 1,6 μονάδα. Ωστόσο, στην Ελλάδα η επιδείνωση ήταν πιο βαθιά και η πτώση ανήλθε στις 4,6 μονάδες σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο.

Η αντιστροφή του κλίματος στην οικονομία επηρεάζει κυρίως τη βιομηχανία, τις υπηρεσίες και το λιανικό εμπόριο.

Ο δείκτης εμπιστοσύνης βελτιώθηκε μόνο στον τομέα των κατασκευών, ανάκαμψη που αποδίδεται στον τομέα του τουρισμού, λόγω της χρονομίσθωσης του Airbnb και των έργων ανακατασκευής ξενοδοχειακών μονάδων κυρίως στην Αττική.

«Προβληματική η επίτευξη των στόχων»

Ο Πάνος Τσακλόγλου, καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, εξηγεί γιατί μειώνονται οι προσδοκίες ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν και τι σημαίνει αυτό για την πραγματική οικονομία.
«Ο δείκτης οικονομικού κλίματος του ΙΟΒΕ υποχώρησε απότομα και σημαντικά τον Μάρτιο», τονίζει ο κ. Τσακλόγλου σε δήλωσή του στο «ΘΕΜΑ» και προσθέτει: «Αυτό φαίνεται να οφείλεται τόσο σε συγκυριακούς όσο και σε δομικούς παράγοντες. Οι συγκυριακοί, όπως επισημαίνει η ανακοίνωση του ΙΟΒΕ, έχουν να κάνουν με την αδικαιολόγητα υψηλή επίδοση του δείκτη τον προηγούμενο μήνα. Ομως, θα είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό αν η τάση αυτή διατηρηθεί και τους επόμενους μήνες λόγω δομικών παραγόντων. Σε λίγους μήνες ολοκληρώνεται το τρίτο μνημόνιο και η χώρα μας θα πρέπει να καλύπτει τις δανειακές της ανάγκες αποκλειστικά από τις αγορές. Οι εμπειρίες άλλων χωρών λίγο προτού ολοκληρωθούν τα δικά τους μνημόνια ήταν ότι οι οικονομίες τους είχαν μπει σε τροχιά δυναμικής ανάπτυξης, η οποία σε μεγάλο βαθμό στηριζόταν σε αύξηση των εξαγωγών. Οι αντίστοιχες τάσεις στην ελληνική οικονομία στην τρέχουσα συγκυρία είναι πολύ πιο ασθενικές. Αυτό καθιστά ιδιαίτερα προβληματική την επίτευξη υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων την επόμενη πενταετία.

Οι παράγοντες που φαίνεται να επηρεάζουν αρνητικά το οικονομικό κλίμα είναι τόσο εσωτερικοί όσο και εξωτερικοί. Στους εσωτερικούς συγκαταλέγονται η διαφαινόμενη δυστοκία έγκαιρης ολοκλήρωσης κάποιων προαπαιτούμενων, τα βαριά δημοσιονομικά μέτρα της επόμενης διετίας, η αβεβαιότητα για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους αλλά και το ιδιαίτερα οξυμένο πολιτικό κλίμα. Στους εξωτερικούς συμπεριλαμβάνονται η αυξανόμενη επιθετικότητα της Τουρκίας, η νευρικότητα στις διεθνείς αγορές λόγω απειλών εμπορικών πολέμων και η αναστροφή της χαλαρής νομισματικής πολιτικής των Κεντρικών Τραπεζών. Με την ανατροπή της πορείας που είχε ξεκινήσει το 2014 λόγω «περήφανης διαπραγμάτευσης» και όσων ακολούθησαν, η Ελλάδα έχασε την εξαιρετική διεθνή συγκυρία της τριετίας 2015-2017 (χαμηλά επιτόκια, χαμηλή τιμή πετρελαίου, χαμηλή ισοτιμία του ευρώ, ισχυρή ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο). Ως αποτέλεσμα, η έξοδος της χώρας στις αγορές θα πραγματοποιηθεί σε πολύ πιο δυσμενές διεθνές οικονομικό περιβάλλον».