Πώς η απόφαση Τραμπ για το Ιράν τορπιλίζει τα σχέδια ΕΕ και Ελλάδας για επενδύσεις

Η απόσυρση των ΗΠΑ από την συμφωνία των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή ήταν το πρώτο ανησυχητικό σημάδι από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το δεύτερο, ήταν η επιβολή δασμών στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από τις ΗΠΑ (και η προσωρινή εξαίρεση της Ε.Ε από αυτούς τους δασμούς που θα λήξει τον ερχόμενο Ιούνιο), η οποία σήμανε συναγερμό στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Το τελευταίο "χτύπημα", ήτοι η απόφαση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αποχωρήσει από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν διέλυσε τις όποιες αμφιβολίες στην Ευρώπη για τις προθέσεις της νέας αμερικανικής διοίκησης. Πολύ περισσότερο, μετά και τη δημόσια παρέμβαση του Αμερικανού πρεσβευτή στο Βερολίνο Ρίτσαρντ Γκρενέλ, ο οποίος κάλεσε τις γερμανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο Ιράν να διακόψουν άμεσα τη λειτουργία τους.

Οι φόβοι ότι ο πρόεδρος Τραμπ αντιμετωπίζει την ΕΕ, όχι ως σύμμαχο, αλλά ως εμπορικό - τουλάχιστον- ανταγωνιστή, ενισχύονται στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, καθώς η de facto κατάρρευση της συμφωνίας με το Ιράν, πλήττει κυρίως, αν όχι αποκλειστικά, ευρωπαϊκές εταιρίες και παράλληλα ενισχύει τα κινεζικά συμφέροντα στην περιοχή.

Η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα στο Ιράν προσέφερε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία στις ευρωπαϊκές εταιρίες και βιομηχανίες να προχωρήσουν σε σημαντικότατες συμφωνίες με τη χώρα της Μέσης Ανατολής. Το Ιράν αποτέλεσε για την Ευρώπη μια πολλά υποσχόμενη, αναδυόμενη οικονομία που θα απορροφούσε, μεταξύ άλλων, εργοστασιακό και εργαλειομηχανικό εξοπλισμό, επενδύσεις στην αεροναυπηγική, στον τομέα των συγκοινωνιών και μεταφορών, φαρμακευτικών προϊόντων και λιπασμάτων, ενώ η ευρωπαϊκή αγορά θα προσέλκυε εισαγωγές από το Ιράν, στους τομείς του αργού πετρελαίου και βιομηχανικών υλικών για την αυτοκινητοβιομηχανία.

Η απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για τα πυρηνικά, θα πλήξει σημαντικά μια σειρά κορυφαίων ευρωπαϊκών εταιριών, ανάμεσά τους, όπως ήταν αναμενόμενο και ελληνικές.

Ποια ευρωπαϊκά σχέδια απειλούνται άμεσα στο Ιράν

Το 2017, oι εξαγωγές της Ε.Ε. στο Ιράν έφθασαν σχεδόν τα 11 δισ. ευρώ. Εκατονταπλάσιες από τις αμερικανικές εξαγωγές. Τον Νοέμβριο του 2017 οι εμπορικές σχέσεις ΕΕ - Ιράν άγγιξαν τα 18,56 δισ. ευρώ καταγράφοντας αύξηση 57% σε σχέση με το 2016. Από τα κράτη - μέλη της ΕΕ, ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ιράν είναι η Ιταλία (με ποσοστό 24,5% στις εμπορικές σχέσεις) και ακολουθούν η Γαλλία (18,6%), η Γερμανία (16,2%), η Ισπανία (9%), η Ολλανδία (7,2%) και η Ελλάδα (6,6%). Μόνο το 2017, οι εμπορικές σχέσεις Ιράν - Ιρλανδίας αυξήθηκαν κατά 114%, ενώ οι αντίστοιχες με το Λουξεμβούργο κατά 102%.

Η ευρωπαϊκή αεροναυπηγική "Αirbus" είχε συμφωνήσει τον Δεκέμβριο του 2016 να προμηθεύσει την "Iran Air" με 110 σύγχρονα αεροσκάφη ώστε να αντικατασταθεί ο γερασμένος στόλος της εταιρίας, καθώς τα περισσότερα αεροσκάφη χρονολογούνται από το 1979 και τα αεροπορικά δυστυχήματα έχουν κοστίσει τη ζωή 1.200 ανθρώπων. Η συμφωνία δισεκατομμυρίων ευρώ, είναι πλέον μετέωρη, με την πιθανότητα ακύρωσής της να πλήττει σημαντικά την ευρωπαϊκή βιομηχανία και να ενισχύσει τον αμερικανική ανταγωνιστική "Boeing", καθώς η τελευταία ενώ είχε συμφωνήσει καταρχήν στην πώληση 80 αεροσκαφών στην Τεχεράνη, όχι μόνο δεν έχει παραδώσει κανένα, αλλά έχει συμφωνήσει την μεταπώλησή τους σε άλλες χώρες .

Η γερμανική εταιρία "Lufthansa" είχε προβεί σε συμφωνία με την "Iran Air" για υπηρεσίες τροφοδοσίας, συντήρησης αεροσκαφών και εκπαίδευσης πιλότων. Η γερμανική "Siemens" έχει υπογράψει συμφωνία με την κυβέρνηση του Ιράν για την αναβάθμιση του παλαιού σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας, ενώ η ιταλική κρατική εταιρεία "Ferrovie dello Stato" έχει προχωρήσει σε συμφωνία για την κατασκευή μιας υπερταχείας που θα συνδέει τις πόλεις Κουόμ και Αράκ.

Στον τομέα των αυτοκινήτων η γαλλική "Peugeot Citroën" είχε συνάψει συμφωνία ύψους 700 εκατ. ευρώ, με το Ιράν, για την πώληση αυτοκινήτων, ενώ το 2017 διέθεσε στην ιρανική αγορά 445.000 οχήματα. Από τις ευρωπαϊκές φαρμακευτικές εταιρίες, χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η δανική "Novo Nordisk" που παρασκευάζει σκευάσματα ινσουλίνης και επένδυσε περίπου 70 εκ ευρώ στο εργοστάσιο που διατηρεί στο Ιράν.

Στον τομέα της ενέργειας η γαλλική εταιρία "Total" σε συνεργασία με την κρατική κινεζική "CNPC", έχει επενδύσει περίπου 4 δισ. ευρώ και σε περίπτωση που η "Total" αναγκαστεί να διακόψει τη δραστηριότητά της, θα επωφεληθεί η κινεζική εταιρία.

Τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι ευρωπαϊκές εταιρίες στο Ιράν αφορούσαν τις πιστώσεις και για αυτόν τον σκοπό, πολλές χώρες της ΕΕ είχαν προχωρήσει σε εγγυήσεις σε ευρώ ώστε να μην δεσμεύονται από το αμερικανικό νόμισμα, αλλά έπειτα από την απόφαση Τραμπ, τα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που δραστηριοποιούνται και στις ΗΠΑ, ενδέχεται να βρεθούν σε πολύ δύσκολη θέση.

Η Ελλάδα και το Ιράν

Τον Νοέμβριο του 2017 η Ελλάδα αποτελούσε τον έκτο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο του Ιράν, εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με το εμπόριο ανάμεσα στις δύο πλευρές να αγγίζει τα 1,23 δισ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση 92% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, ίσο με το 6,6% του συνολικού εμπορίου ΕΕ - Ιράν. Η σημασία που δίνει η Ελλάδα στη χώρα της Μέσης Ανατολής, εντοπίζεται κυρίως στην εισαγωγή πετρελαίου από τα "ΕΛΠΕ", για τη διύλισή του στην Ελλάδα και ένα διακανονισμό με ευνοϊκούς όρους για την αποπληρωμή σε δόσεις των οφειλών των "ΕΛΠΕ" προς την ιρανική πετρελαϊκή εταιρία "NIOC". Οι εισαγωγές πετρελαίου από το Ιράν, άγγιζαν το 20% της συνολικής ποσότητας διυλισμένου πετρελαίου στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ο Αλέξης Τσίπρας ήταν ο πρώτος αρχηγός ευρωπαϊκού κράτους που επισκέφθηκε το Ιράν, μετά την άρση των διεθνών κυρώσεων προς τη χώρα, ευελπιστώντας να μετατρέψει την Ελλάδα σε εμπορική "γέφυρα" ανάμεσα σε Ιράν και ΕΕ.