Αγωνία για το χρέος στο σημερινό Eurogroup

Στο Eurogroup που γίνεται σήμερα Πέμπτη αναμένεται να φανεί σε κάποιο βαθμό το πόσο έχουν συγκλίνει η Γερμανία και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) για το σχέδιο διευθέτησης του ελληνικού χρέους.

Όπως ανέφεραν οι απόλυτα διασταυρωμένες πληροφορίες που δημοσίευσε αποκλειστικά το Πρώτο Θέμα την Κυριακή, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του ΔΝΤ Πόουλ Τόμσεν παρουσίασε πρόταση στο Βερολίνο που μπορεί να γεφυρώσει το χάσμα που υπάρχει και να εξασφαλίσει τη συμμετοχή του Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα.

Κοντολογίς η πρόταση Τόμσεν λέει ότι θα υπάρξει ένας αυτόματος μηχανισμός ελάφρυνσης του χρέους αλλά στον οποίον θα μπορεί να επεμβαίνει το Eurogroup. Αυτό σημαίνει ότι η Γερμανία θα μπορεί να παγώνει την τμηματική ελάφρυνση αν η Ελλάδα δεν τηρεί τις δεσμεύσεις του "προγράμματος μνημονιακής παρακολούθησης" όπως το έχει αποκαλέσει ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος σε πρόσφατη συνέντευξή του στην "Εφημερίδα των Συντακτών".

Την Τρίτη το βράδυ οι πληροφορίες ότι επιχειρείται σύγκλιση ΔΝΤ - Γερμανίας μεταδόθηκαν και από εγχώρια και διεθνή μέσα ενημέρωσης παράλληλα με τη συζήτηση στο Euro Working Group που προετοίμασε το σημερινό Eurogroup.

Εν τω μεταξύ, το παρασκηνίο είναι έντονο. Όπως πληροφορείται το protothema.gr, όλα τα κατώτερα τεχνικά κλιμάκια των Θεσμών (όχι όλοι οι επικεφαλής) που βρέθηκαν στο Hilton την προηγούμενη εβδομάδα έχουν προτείνει στα ανώτερα διοικητικά κλιμάκια των οργανισμών τους να εξεταστεί το ενδεχόμενο της προληπτικής πιστωτικής γραμμής ως η πιο ενδεδειγμένη λύση με βάση το ύψος το οποίο κινούνται τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων αυτή τη στιγμή. Ωστόσο υπάρχουν πολιτικές αντιστάσεις κυρίως από την πλευρά της Ευρωπαΐκής Επιτροπής και κάποιων κρατών μελών του Eurogroup.

Διότι η λογική της "καθαρής εξόδου" και του μαξιλαριού ασφαλείας είναι αυτό που θέλουν τα περισσότερα κράτη μέλη του Eurogroup ώστε να μην εγκρίνουν ξανά χρήματα για την Ελλάδα αλλά και να παρουσιάσουν στα εγχώρια ακροατήρια ένα success story που θα λέει ότι τα λεφτά που δάνεισαν στην Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια έπιασαν τόπο.

Μαξιλάρι με repos

Παράλληλα, το γεγονός ότι η κυβέρνηση γεμίζει το "μαξιλάρι ασφαλείας" με τα διαθέσιμα των φορέων της γενικής κυβέρνησης (μέσω repos) εφόσον δεν μπορεί να δανειστεί από τις αγορές ή να πάρει μια μεγάλη τελευταία δόση από το τρίτο μνημόνιο ("τρώγοντας" ουσιαστικά τα "σωθικά" του κράτους) τυγχάνει κι αυτό της απολύτου εγκρίσεως των Θεσμών. Επισήμως το επιχείρημα είναι ότι έτσι γίνεται καλύτερη διαχείριση των διαθεσίμων ωστόσο είναι ηλίου φαεινότερον ότι υπάρχει και μία άλλη λογική. Διότι το να γεμίζει η κυβέρνηση το μαξιλάρι με τα δικά της λεφτά αντί για τα λεφτά των Ευρωπαίων (ή των αγορών) δεν κοστίζει τίποτα στους δανειστές παρότι ενέχει τον κίνδυνο η επόμενη κυβέρνηση να παραλάβει την κατάσταση στο μη περαιτέρω.

Κάποιοι λένε από την πλευρά της αντιπολίτευσης ότι ακριβώς αυτή είναι και η στόχευση της κυβέρνησης (να παραδώσει τη χώρα με εξαντλημένα αποθεματικά και στα πρόθυρα ενός νέου μνημονίου -το οποίο θα χρεωθούν οι επόμενοι) αιτιάσεις που απορρίπτονται από την κυβέρνηση.

Βεβαίως αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι τα λεφτά με το οποίο γεμίζει το μαξιλάρι δεν είναι χρήματα που θα πρέπει να εγκριθούν από την Ευρωπαΐκά κοινοβούλια (παρότι έχουν ληφθεί τα μέτρα του τρίτου μνημονίου που δίνουν πρόσβαση στην Ελλάδα σε κεφάλια 27 δις ευρώ με χαμηλό επιτόκιο) αλλά χρήματα που έχουν ανάγκη τα νοσοκομεία και άλλοι φορείς του Δημοσίου που στερούνται βασικών υλικών.

Σε κάθε περίπτωση όμως, η αξιοποίησή τους διευκολύνει την κυβέρνηση και όσους Ευρωπαίους κινούνται στην ίδια γραμμή, δηλαδή του επιχειρήματος της "καθαρής εξόδου". Είναι σαφές ότι αντί να δοθούν προεγκεκριμένα χρήματα στην Ελλάδα η κυβέρνηση διευκολύνει τους Ευρωπαίους καθώς με τα repos το ελληνικό κράτος είναι αυτό που στην ουσία δανείζει τον εαυτό του σκουπίζοντας τα διαθέσιμα των φορέων της γενικής κυβέρνησης.

Κάπως έτσι, με τον εσωτερικό δανεισμό, το χρέος αυξήθηκε κατά 15 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2018 φτάνοντας τα 343,7 δισ. ευρώ ενώ τα repos εκτινάχθηκαν στα 22 δισ ευρώ χάρη στη "σκούπα" στα διαθέσιμα του κράτους κατά τα πρότυπα του πρώτου εξαμήνου του 2015.

Οι μεταβλητές του χρέους

Σύμφωνα με πληροφορίες του protothema.gr, η φόρμουλα για το χρέος εφόσον προκύψει συμβιβασμός θα περιλαμβάνει την εξαγορά από τον ESM ενός μέρους των υποχρεώσεων της Ελλάδας προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και ίσως ένα ποσό από το πρώτο δάνειο (GLF) που συνόδευσε το μνημόνιο του 2010. Σε επόμενη φάση θα ακολουθήσει μία επέκταση των ωριμάνσεων του ελληνικού χρέους από 5 εως 10 χρόνια εφόσον προκύψει ανάγκη. Σε κάθε περίπτωση το ανακοινωθέν του Eurogroup όταν επιτευχθεί συμφωνία (πιθανόν τον Ιούνιο ή τον Ιούλιο) θα λαμβάνει υπόψη του την άποψη της Γερμανίας ότι η ελάφρυνση του χρέους τα δίνεται σε δόσεις ανάλογα με την τήρηση των δεσμεύσεων από την ελληνική πλευρά ή δεν θα δίνεται με απόφαση του Eurogroup αν δεν τηρούνται οι δεσμεύσεις. Επιπλέον πριν από τον Οκτώβριο όταν στη Γερμανία θα γίνουν εκλογές στη Βαυαρία δεν αναμένεται να ξεκλειδώσει τίποτε το ουσιαστικό.

Μήνυμα ιδιοκτησίας του Υπερταμείου από Τσακαλώτο

Εν μεταξύ με μια ισορροπημένη πολιτικά κίνηση και σαφή στόχευση προς το ακρωτήριο των χωρών που θα αποφασίσουν την ελάφρυνση του χρέους ο υπουργός οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος έστειλε μήνυμα ιδιοκτησίας των μεταρρυθμίσεων του υπερταμείου.

Μιλώντας στη Βουλή την Τετάρτη -κατά τη διάρκεια της συζήτησης για το ολιστικό σχέδιο ανάπτυξης-και πριν μπει στο αεροπλάνο για το Eurogroup ο υπουργός Οικονομικών ανέφερε τα παρακάτω απευθυνόμενος στην αντιπολίτευση αλλά ουσιαστικά στέλνοντας ένα μήνυμα προς τα έξω:

"Το Υπερταμείο έχει ένα στρατηγικό σχέδιο που το κάνει ο Υπουργός Οικονομικών, το οποίο πρέπει να το πάρει υπ’ όψιν το ταμείο και πάνω σε αυτό να φέρει τις προτάσεις τους για τις αναδιαρθρώσεις των επιχειρήσεων (...) Δεν βλέπετε ότι τώρα υπάρχει ένα υπερταμείο που έχει στόχο την αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων. Αυτό θα βοηθήσει πολλαπλά την ελληνική οικονομία. Θα βάλει αυτές τις επιχειρήσεις να μπορούν να σταθούν στα πόδια τους, να μπορούν να παράγουν νέες υπηρεσίες, να μπουν στο κύκλωμα της νέας τεχνολογίας. Αυτό είναι το σχέδιο, μέσα στο στρατηγικό σχέδιο που έχει για το υπερταμείο. (...) Μπορείτε να μας πείτε την άποψή σας για το στρατηγικό σχέδιο για το ταμείο; Είναι αυτό που θέλουμε; Θα βοηθήσει τον καταναλωτή; Θα βοηθήσει τους εργαζόμενους; Θα βοηθήσει την οικονομία; Αυτήν τη συζήτηση περίμενα. Μπορεί να έχετε δικαιολογία -και σωστά έχετε τη δικαιολογία-, ότι αργήσατε να δείτε το ολιστικό σχέδιο ανάπτυξης, αλλά δεν έχετε την ίδια δικαιολογία για το στρατηγικό σχέδιο του υπερταμείου. Διότι αυτό το στρατηγικό σχέδιο, που λέει ακριβώς το τι θέλει να κάνει με τις ΔΕΚΟ και με ποιον τροπο θα αναβαθμιστούν, χωρίς καμία υποχρέωση για να τις πουλήσουμε, είναι εκεί και μπορείτε να το δείτε και να κάνετε σχόλια".