«Τυχεροί» και «άτυχοι» του προσχεδίου προϋπολογισμού που κατέθεσε η κυβέρνηση

Μπορεί οι συνταξιούχοι βγαίνουν κερδισμένοι το 2019 εάν δεν κοπούν οι συντάξεις, χαμένοι βγαίνουν όμως μια σειρά από άλλες κατηγορίες φτωχών νοικοκυριών που περίμεναν στήριξη -και βάσει ψηφισμένων νόμων ακόμα- από το κράτος. Το προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού που κατατέθηκε, ενσωμάτωσε τελικά και τα δύο «σενάρια» που σχεδιάζονταν στο υπουργείο Οικονομικών, προαναγγέλλοντας ήδη όμως και πως θα αλλάξουν σύντομα και πάλι με την κατάθεση του τελικού νομοσχεδίου. Εμφανίζει όμως έτσι και δύο διαφορετικά «πρόσωπα», διαχωρίζοντας τα θύματα της κρίσης και των μνημονίων σε «τυχερούς» και «άτυχους», ανάλογα με το πού θα κάτσει η «μπίλια» για τις συντάξεις:

- το «βασικό» σενάριο του Προσχεδίου προβλέπει ότι οι συνταξιούχοι που δικαιούνται την προσωπική διαφορά, το 2019 θα χάσουν 2,065 δισ. ευρώ. Αντιθέτως τα φτωχά νοικοκυριά «κερδίζουν» 1,730 δισ. ευρώ που θα διατίθεντο για διάφορες κοινωνικές δράσεις.

- το εναλλακτικό σενάριο με τις «προτιθέμενες δημοσιονομικές παρεμβάσεις» (όπως το βάπτισε η κυβέρνηση στο Προσχέδιο) προβλέπει ότι οι συνταξιούχοι γλιτώνουν τις περικοπές 2,065 δισ. ευρώ, αλλά και το δημόσιο θα κερδίσει 286 εκατομμύρια ευρώ από φόρους που θα τους έχανε, αν κόβονταν οι συντάξεις. Άρα το «καθαρό» όφελος για τους συνταξιούχους αυτούς περιορίζεται σε 1,779 δισ. ευρώ.

Από την άλλη, ακυρώνονται έτσι όλα τα ψηφισμένα μέτρα καταπολέμησης της φτώχειας (εκτός από τα νέα οικογενειακά επιδόματα) ύψους 1,730 δισ. ευρώ, που θα τα δικαιούνταν και ηλικιωμένοι συνταξιούχοι, αλλά και νέα ζευγάρια ή παιδιά. Για παράδειγμα καταργούνται οι δράσεις για επίδομα στέγασης (600 εκατ. ευρώ), επιδότηση συμμετοχής των ασφαλισμένων στα φάρμακα (240 εκατ. ευρώ), δημιουργία νέων μονάδων προσχολικής εκπαίδευσης και νηπιαγωγείων (140 εκατ. ευρώ), σχολικά γεύματα (190 εκατ. ευρώ), προγράμματα απασχόλησης του ΟΑΕΔ (260 εκατ. ευρώ) κλπ.

Στην θέση αυτών των δράσεων μπαίνουν άλλες, όπως: επιδότηση ενοικίου (αποκλείονται οι δανειολήπτες και το κόστος μειώνεται στα 150 εκατ. αντί 600 εκατ. ευρώ που είχε προϋπολογιστεί), μείωση 30% στις ασφαλιστικές κρατήσεις ελευθέρων επαγγελματιών (229 εκατ. ευρώ), επιδότηση εισφορών για νέους εργαζόμενους (103 εκατ. ευρώ), ενίσχυση ειδικής αγωγής (22 εκατ. ευρώ) και μείωση ΕΝΦΙΑ κατά 10% από το 2019 αντί το 2020 (263 εκατ. ευρώ).


«Πλέονασμα» φτώχειας

Στο 1ο σενάριο (περικοπές συντάξεων και παροχές φτώχειας) το πρωτογενές πλεόνασμα θα έφτανε στο 4,14% του ΑΕΠ. Στο 2ο σενάριο το πρωτογενές πλεόνασμα περιορίζεται σε 3,56%, όχι όμως εξαιτίας των συντάξεων (αφού ουσιαστικά η διατήρησή τους εξισορροπείται από την κατάργηση ισοδύναμων παροχών) αλλά κυρίως λόγω από τις πρόσθετες εξαγγελίες του Πρωθυπουργού στην ΔΕΘ (μισό δισ. ευρώ για μειώσεις ΕΝΦΙΑ και ασφαλιστικών εισφορών).

Με άλλα λόγια, το πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% θα μπορούσε να εξασφαλιστεί και με πιο ισορροπημένες περικοπές για όλες αυτές τις κατηγορίες, ακόμα και αν αυτές «έπιαναν» πχ κάποιες ειδικές κατηγορίες συνταξιούχων.

Όπως αναφέρεται στο Προσχέδιο, τα μέτρα θα ποσοτικοποιηθούν ξανά (και άρα θα αλλάξουν) σε συνεννόηση με την Κομισιόν, μετά τις 15 Οκτωβρίου. Στόχος της κυβέρνησης όμως ήταν «πάση θυσία» εχθές να μην φανεί ότι κόβονται οι συντάξεις.

1 δισ. επιπλέον φόροι το 2019

Είτε όμως με το 1ο σενάριο, είτε και με το 2ο , για να βγουν τα νούμερα το Προσχέδιο προβλέπει ότι το 2019 το κράτος θα εισπράξει και 1 δισ. ευρώ επιπλέον φόρους: στο Μεσοπρόθεσμο τον Ιούνιο προέβλεπε για το 2019 φόρους 50,382 δισ. ευρώ ενώ το Προσχέδιο που κατέθεσε εχθές 51,370 δισ. ευρώ.

Οι φόροι εισοδήματος είναι όμως μόνον το 30% από τα 51 δισ. ευρώ (16,7 δισ. στο α΄σενάριο ή 17 δισ. στο β΄σενάριο). Παρότι υπολογίζει όμως 282 εκατ. ευρώ επιπλέον φόρους εισοδήματος που θα τα εισπράξει από τους συνταξιούχους, στο Προσχέδιο δεν υπολογίζεται καμία αύξηση από ΦΠΑ ή ειδικούς φόρους κατανάλωσης, σαν να μην πρόκειται οι συνταξιούχοι να μην ξοδεύσουν ούτε 1 ευρώ από τα 2,065 δισ. που θα έχουν στις τσέπες τους –ή αντίστροφα σαν να μην έχανε τίποτα σε έμμεσους φόρους το κράτος εάν έκοβε κατά 2 δισ. ευρώ τις συντάξεις.

Ανάσα στις επιχειρήσεις

Τα μόνα μέτρα ίσως που φαίνονται σταθερά και δεν αλλάζουν αφορούν πάντως τις επιχειρήσεις, όπως:

- Η μείωση φορολογίας διανεμόμενων κερδών.

- Η σταδιακή μείωση του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων από 29% σε 25% με μείωση κατά 1% κατ’ έτος.

- Η επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών για νέους κάτω των 25 ετών.


Κίνδυνοι

Σε αντίθεση με τα Προσχέδια προηγούμενων ετών, φέτος «περνούν στα ψιλά» οι προβλέψεις για πιθανούς κινδύνους στην εκτέλεση του προϋπολογισμού (πχ για τις τιμές του πετρελαίου, την απειλούμενη κρίση λόγω Ιταλίας στην ευρωζώνη, κινδύνους για τον τουρισμό κλπ).

Αντιθέτως το Προσχέδιο προεξοφλεί ότι θα γίνουν το 2019 στην Ελλάδα, όσες επενδύσεις προβλέπονταν και πέρυσι -αλλά δεν έγιναν- για το 2018 (+11,9%) προκειμένου να τροφοδοτήσουν Ανάπτυξη 2,5% το ερχόμενο έτος.

Ασάφεια για τις αγορές


Θολό παραμένει, με βάση όσα λέει το Προσχέδιο, και το πότε θα βγει ξανά η Ελλάδα στις αγορές. Υπάρχει μόνο μια γενική αναφορά ότι σχεδιάζονται στοχευμένες εκδόσεις ομολόγων το 2019.

Συγκεκριμένα το προσχέδιο αναφέρει ότι:

Το χρέος της Κεντρικής Διοίκησης εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 357,250 δισ. ευρώ ή 195,1% ως ποσοστό του ΑΕΠ στο τέλος του 2018, έναντι 328,δισ. ευρώ ή 184,9% ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2017. «Η αύξηση αυτή είναι προσωρινή και οφείλεται στη δημιουργία των ταμειακών διαθεσίμων ασφαλείας (cash buffer)» όπως αναφέρεται επειδή η κυβέρνηση πήρε δόσεις δανείων με υποχρέωση να τις διακρατήσει σαν «μαξιλάρι ασφαλείας» αντί να αποπληρώσει άμεσα χρέη της.

Το 2019, το ύψος του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στα 346,2 δισ. ευρώ ή 182,1% ως ποσοστό του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 13 ποσοστιαίες μονάδες έναντι του 2018.

Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 335 δισ. ευρώ ή 183,0% ως ποσοστό του ΑΕΠ στο τέλος του 2018, έναντι 317,407 δισ. ευρώ ή 178,6% ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2017. Το 2019, το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στα 323,500 εκατ. ευρώ ή 170,2% ως ποσοστό του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 12,8 ποσοστιαίες μονάδες έναντι του 2018.


«Ο χρονικός ορίζοντας των λήξεων του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης στις 31 Αυγούστου 2018 εκτείνεται μέχρι το έτος 2060. Η αδυναμία προσφυγής για δανεισμό στις αγορές από το Μάιο του 2010, είχε ως αποτέλεσμα τη δραστική μείωση των ομολόγων και την αντικατάστασή τους με δάνεια (διάγραμμα 3.1). Η αναλογία αυτή αναμένεται να αντιστραφεί σταδιακά τα επόμενα έτη με την περαιτέρω δανειοδότηση του ΕΔ μέσω των αγορών» αναφέρει το Προσχέδιο.