Έρευνα: Στο ζενίθ η οικονομική αβεβαιότητα των Ελλήνων επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ

Τη δραματική έξαρση της αβεβαιότητας για την οικονομική πολιτική από τον Ιανουάριο του 2015, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας, μέχρι τα μέσα του 2017 αναδεικνύει μελέτη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική έκδοση «South-Eastern Europe Journal of Economics». Ενώ η ανησυχία για τα δημόσια οικονομικά είχε περιοριστεί δραστικά στα τέλη του 2014, οι πρόωρες εκλογές που ακολούθησαν και ο σχηματισμός της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ διπλασίασαν την αβεβαιότητα, εκτοξεύοντάς τη στο δεύτερο υψηλότερο σημείο μετά την υπαγωγή της χώρας στα Μνημόνια.

Η μελέτη, που υπογράφουν ο καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Στυλιανός Φουντάς και οι διδακτορικές φοιτήτριες Παναγιώτα Καρατάση και Παρασκευή Τζίκα, εφαρμόζει στην ελληνική πραγματικότητα τον μηνιαίο δείκτη αβεβαιότητας για την οικονομική πολιτική (Economic Policy Uncertainty Index). Ο δείκτης καταρτίζεται μέσω της καταγραφής της συχνότητας με την οποία εμφανίζονται συγκεκριμένοι όροι στα ψηφιακά αρχεία εφημερίδων.

Εν προκειμένω, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το αρχείο της εφημερίδας «Καθημερινή» και εξέτασαν πόσα δημοσιεύματα περιλάμβαναν την περίοδο 1998-2018 σε μηνιαία βάση τον όρο «αβεβαιότητα» ή «αβέβαιος» σε συνδυασμό με τις λέξεις οικονομία / οικονομικός ή πολιτική / κυβέρνηση / έλλειμμα / μεταρρυθμίσεις / Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα / Τράπεζα της Ελλάδος / νομοθεσία / Βουλή. Η ανάλυση έγινε με βάση τη μεθοδολογία που καθιέρωσαν σε διεθνές επίπεδο το 2016 ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ Νικ Μπλουμ, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγου Στίβεν Ντέιβις και ο επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Northwestern του Ιλινόις των ΗΠΑ Σκοτ Μπέικερ.

Όπως επισημαίνεται στη μελέτη, η αβεβαιότητα στην Ελλάδα ήταν σχετικά χαμηλή μετά την καθιέρωση του ευρώ, με εξαίρεση τον πρώτο χρόνο. Η αντίστροφη μέτρηση για την εκτίναξη της αβεβαιότητας ξεκίνησε μετά την κατάρρευση της αμερικανικής τράπεζας Lehman Brothers και έφθασε στο ψηλότερο σημείο (πάνω από τις 300 μονάδες) στις διπλές εκλογές του Μαΐου-Ιουνίου του 2012. Ωστόσο, ακολούθησε ταχύτατη αποκλιμάκωση, η οποία ανακόπηκε βίαια τον Ιανουάριο του 2015, όταν οι πρόωρες εκλογές έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία και ξεκίνησε το δραματικό εξάμηνο διαπραγματεύσεων που κατέληξαν στο δημοψήφισμα και εν συνεχεία στο 3ο Μνημόνιο. Χρειάστηκε να περάσουν περίπου δυόμισι χρόνια, για να επιστρέψει ο δείκτης αβεβαιότητας για την οικονομική πολιτική κοντά στα επίπεδα στα οποία βρισκόταν στην εκπνοή του 2014.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, κορύφωση της αβεβαιότητας εντοπίστηκε στις ακόλουθες 19 πολιτικοοικονομικές συγκυρίες:

Σεπτέμβριος 1998: Ρωσική κρίση

Ιανουάριος 1999: Εισαγωγή του ευρώ σε λογιστική μορφή

Οκτώβριος 1999: Είχε προηγηθεί η κατάρρευση του Χρηματιστηρίου Αθηνών και ο καταστροφικός σεισμός στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο

Οκτώβριος 2001: Ένας μήνας μετά την τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους

Σεπτέμβριος 2002: Άνοδος της τιμής του πετρελαίου και πτώση των τραπεζικών μετοχών

Μάρτιος 2003: Έναρξη του δεύτερου πολέμου στον Περσικό Κόλπο

Σεπτέμβριος 2008: Η κατάρρευση της Lehman Brothers πυροδοτεί το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης

Δεκέμβριος 2008: Μεγάλες καταστροφές και επεισόδια στην Αθήνα και άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου

Απρίλιος 2010: Ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου ανακοινώνει την προσφυγή της Ελλάδας στον Μηχανισμό Στήριξης. Η Fitch υποβαθμίζει την Ελλάδα.

Ιούλιος 2011: Οι τρεις μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης Fitch, Moody's και Standard & Poor's υποβαθμίζουν την Ελλάδα στην κατηγορία «σκουπίδια» («junk»)

Φεβρουάριος 2012: Νέα μέτρα λιτότητας λαμβάνονται στο πλαίσιο του 2ου Μνημονίου

Μάιος 2012: Οι εθνικές εκλογές οδηγούν στον σχηματισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης υπό τον Παναγιώτη Πικραμμένο. Νέες εκλογές τον Ιούνιο οδηγούν στον σχηματισμό της κυβέρνησης Σαμαρά

Δεκέμβριος 2012: Ένας μήνας μετά την ψήφιση νέων μέτρων λιτότητας

Μάρτιος 2013: «Κούρεμα» καταθέσεων στην Κύπρο και επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls)

Ιανουάριος 2015: Ο ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύεται νικητής των πρόωρων εκλογών και σχηματίζει κυβέρνηση συνασπισμού με τους Ανεξάρτητους Έλληνες

Ιούλιος 2015: Επικρατεί το «Όχι» στο δημοψήφισμα Τσίπρα, ο οποίος όμως τελικά οδηγεί τη χώρα στο 3ο Μνημόνιο. Είχε προηγηθεί τον Ιούνιο η επιβολή capital controls στις ελληνικές τράπεζες

Ιούνιος 2016: Δημοψήφισμα για το Brexit. Η πλειοψηφία των Βρετανών τάσσεται υπέρ της αποχώρησης της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση

Νοέμβριος 2016: Προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. Νέος πρόεδρος αναδεικνύεται ο Ντόναλντ Τραμπ

Ιανουάριος 2017: Η Βρετανία ενεργοποιεί το άρθρο 50 για την αποχώρησή της από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ξεκινά η προεδρία Τραμπ. Την ίδια περίοδο στην Ελλάδα υπήρχαν καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης του 3ου Μνημονίου.

Όπως επισημαίνεται στη μελέτη, από τότε που ξέσπασε η ελληνική κρίση η αβεβαιότητα στην Ελλάδα άρχισε να μη συμπίπτει χρονικά με την αβεβαιότητα στην Ευρώπη, καθώς υπήρξαν πολλά εθνικής εμβέλειας γεγονότα που εκτόξευσαν την αβεβαιότητα στη χώρα μας, όπως οι παρατεταμένες διαπραγματεύσεις μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των ευρωπαϊκών θεσμών.