Κομισιόν: «Καμπανάκια» για α' κατοικία, 120 δόσεις και προσλήψεις

Τον δρόμο για να εκταμιευθεί το ένα δισ. ευρώ από τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων στο μεθαυριανό Eurogroup άνοιξε και επισήμως σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πιστοποιώντας στην επικαιροποιημένη έκθεσή της ότι η Ελλάδα υλοποίησε το σύνολο των εκκρεμών δεσμεύσεων που είχε αναλάβει στο πλαίσιο της δεύτερης μεταμνημονιακής αξιολόγησης.

Παράλληλα, όμως, η Κομισιόν χτυπά μια σειρά από δυνατά «καμπανάκια» στην έκθεση, επισημαίνοντας ότι το νέο πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας μετριάζει αλλά δεν εξαλείφει τους κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την πειθαρχία στις πληρωμές και ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να αποφύγει τη δημιουργία νέων δημοσιονομικών κινδύνων, «οι οποίοι θα μπορούσαν να προκύψουν από δικαστικές αποφάσεις, προσλήψεις στον Δημόσιο Τομέα και πιθανές αλλαγές στις ρυθμίσεις χρεών προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία».

Οι επιφυλάξεις για τον νέο νόμο Κατσέλη

Κατ' αρχάς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκρίνει μεν το διάδοχο πλαίσιο του νόμου Κατσέλη, το οποίο αποτελούσε και τη σημαντικότερη εκκρεμότητα για την ολοκλήρωση της δεύτερης μεταμνημονιακής αξιολόγησης, αλλά εκτιμά ότι «εξακολουθούν να υπάρχουν κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την πειθαρχία στις πληρωμές». Γι’ αυτό, η Κομισιόν καλεί τις ελληνικές αρχές να δεσμευτούν ότι «δεν θα επεκτείνουν περαιτέρω τη διάρκεια ή το πεδίο εφαρμογής του νέου καθεστώτος και ότι θα λάβουν διορθωτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της έκδοσης νομοθεσίας, σε περίπτωση που ανακύψουν προβλήματα εφαρμογής ή νομικά προβλήματα σχετικά με το καθεστώς. Τέλος, υπενθυμίζεται ότι το νέο καθεστώς θα πρέπει να λάβει την έγκριση της Επιτροπής βάσει των διατάξεων για τις κρατικές ενισχύσεις».

Σύμφωνα με την έκθεση, οι αλλαγές που έγιναν στη διάρκεια των διαβουλεύσεων ώσπου να ψηφιστούν οι νέες διατάξεις για την προστασία της πρώτης κατοικίας επέτρεψαν «να αντιμετωπιστούν σε κάποιο βαθμό, αλλά όχι να εξαλειφθούν οι κίνδυνοι» που προκύπτουν για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την πειθαρχία στις πληρωμές. Οι βασικές ανησυχίες των ευρωπαϊκών θεσμών αφορούν:

- Τη «μοναδικότητα του σχήματος προστασίας», δηλαδή το γεγονός ότι δεν έχει εφαρμοστεί σε άλλη χώρα, με αποτέλεσμα «να υπάρχει αβεβαιότητα για το πώς θα λειτουργήσει στην πράξη»

- Την ένταξη των επιχειρηματικών δανείων στο νέο σχήμα προστασίας. Η έκθεση τονίζει τα εξής: «Η επέκταση της περιμέτρου σε επιχειρηματικά δάνεια προκαλεί ιδιαίτερες ανησυχίες, οι οποίες έχουν κοινοποιηθεί στις ελληνικές αρχές. Συνεπάγεται επέκταση του πεδίου προστασίας της πρώτης κατοικίας σε νέα κατηγορία δανειοληπτών που δεν καλύπτονται από τον προγενέστερο νόμο Κατσέλη (αποδέκτες επιχειρηματικών δανείων) και χωρίς να αξιολογείται η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων· ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί επακριβώς ο αριθμός των αιτήσεων που θα υποβληθούν και, συνεπώς, η ικανότητα του συστήματος (συμπεριλαμβανομένων των δικαστηρίων και του μηχανισμού κρατικών επιδοτήσεων) να ανταποκριθεί. Επίσης, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή από την άποψη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας καθώς, σύμφωνα με τις διαθέσιμες εκτιμήσεις επιπτώσεων, θα απαιτηθούν μεγαλύτερες διαγραφές χρέους σε σύγκριση με τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια και, ως εκ τούτου, οι εκτιμώμενες επιπτώσεις στα τραπεζικά κεφάλαια είναι συγκριτικά σοβαρές. Επιπλέον, εάν το καθεστώς δυσλειτουργεί, υπάρχει κίνδυνος στο μέλλον οι τράπεζες να είναι λιγότερο πρόθυμες να χορηγούν δάνεια σε μικρές επιχειρήσεις, σε περιπτώσεις όπου η πρώτη κατοικία χρησιμοποιείται ως ασφάλεια, με πιθανό αποτέλεσμα να επηρεαστεί δυσμενώς η δραστηριότητα εξασφαλισμένων δανειοδοτήσεων. Τέλος, η διαθεσιμότητα του νέου καθεστώτος για επιχειρηματικά δάνεια ενδέχεται να μειώσει τα κίνητρα των επιλέξιμων οφειλετών να χρησιμοποιούν το εξωδικαστικό πλαίσιο που επιτρέπει την αναδιάρθρωση πιθανών καθυστερούμενων οφειλών σε σχέση επίσης με τους φόρους και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης».

- Τις τεχνικές λεπτομέρειες που απομένει να διευθετηθούν σχετικά με τη λειτουργία και τη λειτουργικότητα της ηλεκτρονικής πλατφόρμας στην οποία θα υποβάλουν οι «κόκκινοι» δανειολήπτες αίτηση ένταξης στο νέο πλαίσιο προστασίας. Η πλατφόρμα πρέπει να λειτουργήσει έως τις 30 Απριλίου.

- Το δημοσιονομικό κόστος της επιδότησης των δανειακών δόσεων από το Δημόσιο. «Σύμφωνα με τις υπάρχουσες εκτιμήσεις, το δημοσιονομικό κόστος της επιδότησης θα εμπίπτει στα όρια του προβλεπόμενου κονδυλίου του προϋπολογισμού, ύψους 150 εκατ. ευρώ για το 2019 και 200 εκατ. ευρώ ετησίως στη συνέχεια. Η λεπτομερής διαβάθμιση της επιδότησης θα πρέπει να καθοριστεί στο παράγωγο δίκαιο και θα χρειαστεί προσεκτική παρακολούθηση, καθώς οι διαθέσιμες εκτιμήσεις ενέχουν τον κίνδυνο αβεβαιότητας λόγω της έλλειψης διαθέσιμων στοιχείων», σημειώνεται στην έκθεση.

Οι θεσμοί εκφράζουν ακόμα μία ένσταση, που αφορά τη δυνατότητα να ενταχθούν στο νέο καθεστώς προστασίας της Α΄ κατοικίας οφειλέτες οι οποίοι έλαβαν ενυπόθηκο δάνειο ως δημόσιοι υπάλληλοι όχι από τράπεζα, αλλά από δημόσιο ταμείο με προνομιακούς όρους. «Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν επιστήσει την προσοχή των αρχών στο γεγονός ότι με αυτόν τον τρόπο δεν αντιμετωπίζεται το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων της χώρας, το οποίο αφορά τραπεζικές πιστώσεις, και ότι μπορεί να υπάρχουν επιπτώσεις στα κίνητρα για τη διατήρηση της πειθαρχίας στις αποπληρωμές», σχολιάζεται στην έκθεση.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητεί ακόμα να αντιμετωπιστούν τα εμπόδια στους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς και να υποβληθεί ένα επικαιροποιημένο σχέδιο δράσης για τη συσσώρευση υποθέσεων αφερεγγυότητας των νοικοκυριών σε σχέση με τον νόμο Κατσέλη στο πλαίσιο της τρίτης μεταμνημονιακής αξιολόγησης, η οποία θα ολοκληρωθεί με τη δημοσίευση της αντίστοιχης έκθεσης των θεσμών στις 5 Ιουνίου. Έως τα μέσα του 2019 η κυβέρνηση θα πρέπει να έχει επίσης ολοκληρώσει τη μεταρρύθμιση του νόμου Κατσέλη, προωθώντας νέο Ενιαίο Πτωχευτικό Νόμο για τα φυσικά πρόσωπα.

Τα «καμπανάκια» για 120 δόσεις, δικαστικές αποφάσεις, προσλήψεις, κατώτατο μισθό

Η έκθεση επισημαίνει ακόμα ότι «οι εξελίξεις σε ορισμένους τομείς εγείρουν ανησυχίες σχετικά με την κατεύθυνση και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Αυτές οι ανησυχίες πρέπει να συγκεντρώσουν όλη την προσοχή των ελληνικών αρχών και αφορούν:

1. Το επίπεδο της αποφασιστικότητας να αντιμετωπιστούν οι διαρθρωτικές δημοσιονομικές προκλήσεις που εξακολουθούν να υπάρχουν και να αποφευχθεί η δημιουργία νέων δημοσιονομικών κινδύνων, οι οποίοι θα μπορούσαν να προκύψουν από δικαστικές αποφάσεις, προσλήψεις στον Δημόσιο Τομέα και πιθανές αλλαγές στις ρυθμίσεις χρεών προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία

2. Τον ρυθμό προόδου και τον βαθμό προτεραιότητας των μέτρων που χρειάζονται για να αποκατασταθεί η ισχύς και η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα, ιδίως όσον αφορά στην ποιότητα του ενεργητικού του

3. Τη δέσμευση να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα των μισθών σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα και να διαμορφωθεί ένα περιβάλλον που είναι πραγματικά φιλικό για τις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις».

Οι εκκρεμότητες που καλύφθηκαν

Η έκθεση επιβεβαιώνει ότι στο διάστημα που μεσολάβησε από τη δημοσίευση της πρώτης έκθεσης για τη δεύτερη μεταμνημονιακή αξιολόγηση στις 27 Φεβρουαρίου 2019 μέχρι σήμερα, η χώρα μας «έχει προβεί στις απαραίτητες ενέργειες για την επίτευξη όλων των ειδικών μεταρρυθμιστικών δεσμεύσεων που αναμένονταν για το τέλος του 2018». Ειδικότερα, η Ελλάδα κάλυψε τις ακόλουθες εκκρεμότητες που υπήρχαν στις 27 Φεβρουαρίου:

1. Υιοθέτησε την πρωτογενή και δευτερογενή νομοθεσία για την ενίσχυση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ).

2. Προχώρησε σε επικαιροποίηση μέτρων για τη στήριξη της προσπάθειας μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων

3. Υιοθέτησε την πρωτογενή νομοθεσία για το πλαίσιο προστασίας πρώτης κατοικίας και θα ακολουθήσει σύντομα η δευτερογενής νομοθεσία (δηλαδή, οι υπουργικές αποφάσεις)

4. Έκανε τα αναγκαία βήματα για την κάλυψη κενών θέσεων στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ)

5. Προχώρησε στην επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού για τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ Μελίτης και Μεγαλόπολη 3 και 4

6. Υιοθέτησε τη νομοθεσία για την αναδιάρθρωση της ΔΕΠΑ

7. Έλαβε μέτρα για να αρθούν εμπόδια την παραχώρηση της Εγνατίας

8. Υιοθέτησε σειρά μέτρων για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης.

Κατόπιν όλων αυτών, η Κομισιόν σημειώνει ότι «η Ελλάδα έχει λάβει τα αναγκαία μέτρα για την εκπλήρωση όλων των ειδικών μεταρρυθμιστικών δεσμεύσεων με προθεσμία έως τα τέλη του 2018» και προσθέτει: «Το περιεχόμενο της Ενισχυμένης Έκθεσης Επιτήρησης της 27ης Φεβρουαρίου 2019 και της επακόλουθης ενημέρωσης θα χρησιμοποιηθεί από το Eurogroup για να συζητηθεί η αποδέσμευση της πρώτης δόσης από τα κέρδη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) από τα ελληνικά ομολόγα».