Η χρεοκοπία της ΔΕΗ, απειλή για τράπεζες και οικονομία

Ενα βήμα προτού προσκρούσει στα βράχια βρίσκεται η ΔΕΗ, η μεγαλύτερη επιχείρηση της χώρας, με τις ημερήσιες ζημίες να φτάνουν τα 2,5 εκατ. ευρώ και συνολικά τα 903 εκατ. για το 2018. Πρόκειται για μία ωρολογιακή βόμβα που απειλεί τόσο το ελληνικό τραπεζικό σύστημα όσο και την ελληνική οικονομία.

Οι ευθύνες πλέον τόσο της διοίκησης υπό τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο Μανώλη Παναγιωτάκη όσο και του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργου Σταθάκη είναι ορατές και μεγάλες, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης να κάνουν λόγο για απόδοση ποινικών ευθυνών λόγω της δραματικής απαξίωσης της εταιρείας από τις καταστροφικές επιλογές της κυβέρνησης.

«Με τις επιλογές τους οδήγησαν στον γκρεμό τη ΔΕΗ και τη μετέτρεψαν σε εταιρεία-ζόμπι, με υψηλές ζημίες, τεράστιες ανείσπρακτες οφειλές και απαξιωμένα περιουσιακά στοιχεία, όταν το 2014 ήταν μια εύρωστη εταιρεία με κέρδη 90 εκατ. ευρώ», δήλωσε τις προηγούμενες μέρες ο τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Νέας Δημοκρατίας Κώστας Σκρέκας. «Οι άθλιοι τυχοδιώκτες που κατέστρεψαν τη ΔΕΗ θα λογοδοτήσουν. Οχι μόνο πολιτικά, αλλά και ποινικά», τόνισε από την πλευρά του ο βουλευτής του ΚΙΝ.ΑΛ. και πρώην υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιάννης Μανιάτης.

Τα πυρά της αντιπολίτευσης ενισχύουν οι παρατηρήσεις στην έκθεση του ορκωτού ελεγκτή της Ernst &Young, η οποία για πρώτη φορά θέτει ανοικτά θέματα βιωσιμότητας της ΔΕΗ, ακόμη και αδυναμίας της εταιρείας να συνεχίσει τις δραστηριότητές της. Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις, η μεγάλη αβεβαιότητα ως προς τη συνέχιση της δραστηριότητας της ΔΕΗ προκαλείται από τις υψηλές ζημίες λόγω της κατάρρευσης του κύκλου εργασιών, αλλά και του γεγονότος ότι οι βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις υπολείπονται σημαντικά των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων. Οπως σημειώνεται στην έκθεση, «το σύνολο των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων του ομίλου και της μητρικής εταιρείας υπερβαίνουν το σύνολο του βραχυπρόθεσμου ενεργητικού κατά το ποσό των περίπου 708 εκατ. και 949 εκατ. αντίστοιχα. Η διαφορά αυτή οφείλεται κυρίως στη μείωση της λειτουργικής κερδοφορίας, στην υποχρέωση αποπληρωμής εντός της χρήσης 2019 μακροπρόθεσμου δανεισμού ύψους 725,8 εκατ. ευρώ, ενώ σημαντικό μέρος επίσης αποτελεί η πρόσθετη υποχρέωση για αγορές δικαιωμάτων ρύπων (CO2) λόγω της ραγδαίας αύξησης των διεθνών τιμών εντός του 2018».

Η Ernst & Young δεν αφήνει κανένα περιθώριο εφησυχασμού, καθώς κάνει σαφές ότι η δυσμενής εικόνα της Επιχείρησης θα συνεχιστεί και το επόμενο 12μηνο, επικαλούμενη τις προβλέψεις της διοίκησης.

Ο μεγαλύτερος ενεργειακός πυλώνας της χώρας, που απασχολεί πάνω από 16.000 εργαζόμενους, ηλεκτροδοτεί 7 εκατομμύρια νοικοκυριά και φτάνει στην καρδιά της ελληνικής βιομηχανίας ψυχορραγεί, πληρώνοντας τις επιλογές των αποτυχημένων πολιτικών για το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Τέσσερα χρόνια προσπαθούν να εξωραΐσουν μια δεινή οικονομική κατάσταση με κάθε λογής γιατροσόφια, δίχως όμως να επεμβαίνουν στον πυρήνα του προβλήματος, που είναι η απουσία αποτελεσματικού σχεδίου εξυγίανσης, οι πολλές εξαρτήσεις και οι πολιτικές παρεμβάσεις. Με τη φράση «η ΔΕΗ εξάντλησε όλα τα περιθώρια για να μη μετακυλίσει τις δυσμενείς επιπτώσεις στους καταναλωτές», ο κ. Παναγιωτάκης έδειξε τις προηγούμενες μέρες με δραματικό τρόπο την πορεία που έχουν πάρει τα πράγματα. «Η Πολιτεία οφείλει να παραμερίσει κάθε είδους αγκυλώσεις, που δεν εδράζονται σε καμία λογική, ιδιαίτερα εφόσον παραμένει η στρατηγική του δημόσιου ελέγχου».

Ανησυχία και στις τράπεζες

Με βάση τα οικονομικά αποτελέσματα του 2018, το χρέος της Επιχείρησης έφτασε τα 3,7 δισ. ευρώ και αντιστοιχεί με 17 φορές τα EBITDA (λειτουργικά κέρδη), που πέρυσι έκαναν βουτιά κατά 45,5% και έκλεισαν στα 216,5 εκατ. ευρώ. Οι ζημίες σημείωσαν ιστορικό ρεκόρ φτάνοντας τα 545 εκατ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται οι διακοπτόμενες δραστηριότητες από την απόσχιση των λιγνιτικών μονάδων που βρίσκονται σε διαδικασία πώλησης. Μαζί με αυτές, οι ζημίες ανέρχονται στα 903, 8 εκατ. ευρώ.

Τους μεγάλους κινδύνους για τη ΔΕΗ βλέπουν από καιρό και οι τραπεζίτες. Οι τελευταίοι, θεωρώντας ότι ένα στραβοπάτημα της εταιρείας θα προκαλούσε συστημικό κίνδυνο, συνεχίζουν να της προσφέρουν στήριξη ρευστότητας. Οι τράπεζες, όπως ανακοίνωσε η Επιχείρηση, εξασφάλισαν αφενός την άντληση μακροπρόθεσμου ορίζοντα δανείων και αφετέρου αποδέσμευσαν καταθέσεις ύψους 690,4 εκατ. ευρώ, οι οποίες αποτελούσαν εγγυήσεις (cash collateral) υφιστάμενου δανεισμού.

«Πρόκειται για την πιο σημαντική κίνηση, καθώς βοήθησε τη ΔΕΗ να αναπνεύσει σε επίπεδο ρευστότητας», λέγεται χαρακτηριστικά. Οπως διευκρινίζεται, οι εγχώριες τράπεζες είχαν δεσμεύσει καταθέσεις ως ενέχυρο για την περσινή αναχρηματοδότηση δανείων 1,1 δισ. ευρώ. Την επιστράτευση του τραπεζικού συστήματος για την επιχείρηση διάσωσης της εταιρείας αποδεικνύει «το γεγονός ότι οι τράπεζες αποδέσμευσαν εγγυήσεις, την ώρα που ο δείκτης καθαρού δανεισμού προς EBITDA της ΔEH διαμορφώνεται σε πολύ υψηλά επίπεδα».

Οι ευθύνες Παναγιωτάκη

Μεγάλες ευθύνες για το μπλακ άουτ στον ισολογισμό της εταιρείας καταλογίζει η αγορά στον διευθύνοντα σύμβουλο της ΔΕΗ. Ο κ. Παναγιωτάκης έχει επικριθεί πολλάκις για την επιμονή του στην έκπτωση συνέπειας στους λογαριασμούς της εταιρείας, την ώρα που οι δανειστές πίεζαν την κυβέρνηση να περιορίσει το μερίδιο της Επιχείρησης για να ανοίξει η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Η ραγδαία επιδείνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων και η άρνηση της κυβέρνησης να αυξήσει σε προεκλογική περίοδο τα τιμολόγια της ΔΕΗ ανάγκασαν πρόσφατα τον κ. Παναγιωτάκη να κατεβάσει το ποσοστό έκπτωσης από το 15% στο 10%, εξασφαλίζοντας έσοδα 60 εκατ. ευρώ ετησίως.

«Πώς είναι δυνατόν να κάνεις εμπορική πολιτική μπαίνοντας μέσα εκατομμύρια;», αναρωτιούνται παράγοντες του ενεργειακού κλάδου, υποστηρίζοντας παράλληλα ότι η διοίκηση της ΔΕΗ δεν επιθυμεί το άνοιγμα της αγοράς. Στον κ. Παναγιωτάκη καταλογίζουν επίσης ευθύνη για τις χαμηλές πτήσεις των ΑΠΕ, τομέα που αποτελεί στρατηγικό πυλώνα ανάπτυξης της Επιχείρησης και για τον οποίο υπήρχαν πέρυσι πλάνα για σχεδιαζόμενες επενδύσεις 1 δισ. ευρώ στην τετραετία. Οπως προκύπτει από την ετήσια έκθεσή της, η ΔΕΗ επένδυσε πέρυσι στον τομέα της καθαρής ενέργειας μόλις 52 εκατ. ευρώ! Μόνο στον κλάδο των υδροηλεκτρικών διατηρεί κυρίαρχη παρουσία στην αγορά, ενώ είναι 9η στην εγκατεστημένη ισχύ στα αιολικά και ανενεργή στα φωτοβολταϊκά με μερίδιο 0,05%.

Το ερώτημα που πλανάται τώρα στην αγορά είναι με ποιες πολιτικές η ΔΕΗ θα καταφέρει να βγει από το μεγάλο αδιέξοδο. Μιλώντας τις προηγούμενες μέρες στους αναλυτές, ο κ. Παναγιωτάκης, εκτός από τις αλλαγές στο σύστημα προσλήψεων, εκτίμησε ότι μια σειρά από θεσμικές παρεμβάσεις (τιτλοποίηση ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων, κατάργηση της χρέωσης προμηθευτή, αποζημίωση από δαπάνες ΥΚΩ προηγούμενων ετών κ.ά.) θα έχουν θετικό αντίκτυπο. Ωστόσο, η συνταγή επιβίωσης για τη ΔΕΗ δεν μπορεί να είναι άλλη από έναν ριζικό μετασχηματισμό, μακριά από κομματικές παρεμβάσεις και άλλου είδους αγκυλώσεις, που θα ξεκινήσει να υλοποιείται από την επόμενη μέρα. Η πολιτική της κυβέρνησης πάντως να κρατά τη ΔΕΗ στη ζωή σπρώχνοντας τα θεμελιώδη προβλήματα κάτω από το χαλί κινδυνεύει να οδηγήσει την Επιχείρηση σε έναν δρόμο δίχως επιστροφή.