ΔΝΤ: Παραδέχεται «πειράματα» και λάθη στα προγράμματά του για την Ελλάδα

Την (καθυστερημένη) απόφαση να προχωρήσει σε αλλαγές στον σχεδιασμό των προγραμμάτων του, ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον σοβαρά λάθη που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες, έλαβε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, εννέα χρόνια μετά την εμπλοκή του στο 1ο Μνημόνιο.

Το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Ταμείου αναγνώρισε σοβαρές αστοχίες και παραλείψεις σε αρκετά προγράμματα του διεθνούς οργανισμού τα τελευταία χρόνια και αποφάσισε να αναπροσαρμόσει τον σχεδιασμό και τα προαπαιτούμενα που θέτει στα προγράμματά του. Η απόφαση αυτή βασίστηκε σε σχετική έκθεση των στελεχών του ΔΝΤ που δημοσιοποιήθηκε απόψε και περιλαμβάνει εκτενείς αναφορές στην Ελλάδα και πρωτίστως σε τρία βασικά λάθη του διεθνούς οργανισμού στη χώρα μας:

1. Στις υπεραισιόδοξες προβλέψεις του για την πορεία της ελληνικής οικονομίας

2. Στο πολύ μεγάλο βάρος που δόθηκε στη δημοσιονομική προσαρμογή

3. Στη λανθασμένη προσέγγιση αναφορικά με τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.

Οι λανθασμένες προβλέψεις και η σωτήρια για τις ευρωπαϊκές τράπεζες καθυστέρηση στο «κούρεμα» του χρέους

Το Ταμείο παραδέχεται ότι οι προβλέψεις των τεχνοκρατών του για την ανάπτυξη στην Ελλάδα ήταν υπερβολικά αισιόδοξες και ότι το σφάλμα αυτό είχε ως αποτέλεσμα να υποτιμηθεί ο αντίκτυπος της δημοσιονομικής προσαρμογής στην πορεία του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος και του χρέους. Μάλιστα, εάν οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ υπό τον Πόουλ Τόμσεν είχαν κάνει πιο ρεαλιστικές προβλέψεις, το Ταμείο θα είχε θέσει την άμεση αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους ως βασική προϋπόθεση για να συμμετάσχει στο 1ο Μνημόνιο.

Η έκθεση του διεθνούς οργανισμού ομολογεί πως η καθυστέρηση στην αναδιάρθρωση του χρέους λειτούργησε ως επιχείρηση διάσωσης των τραπεζών της ευρωζώνης, οι οποίες διέθεταν σημαντικό στοκ ελληνικών ομολόγων. Σημειώνεται ότι από το 2011 έως τις αρχές του 2012 η χώρα μας αποπλήρωσε ομόλογα συνολικής αξίας 50 δισ. ευρώ, που βρίσκονταν στην πλειοψηφία τους στα χαρτοφυλάκια ευρωπαϊκών τραπεζών. Οι αναλυτές του Ταμείου υπογραμμίζουν ότι η αποτελεσματικότητα του «κουρέματος» του ελληνικού χρέους που κατείχαν ιδιώτες (PSI) και οι προοπτικές ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας υπονομεύθηκαν από την καθυστέρηση με την οποία έγινε το «κούρεμα». Η ειρωνεία είναι πως οι Ευρωπαίοι καθυστέρησαν την αναδιάρθρωση του χρέους επικαλούμενοι τον κίνδυνο διάχυσης της κρίσης στην ευρωζώνη, κάτι που τελικά όμως δεν αποφεύχθηκε, όπως παρατηρούν οι συντάκτες της έκθεσης.

Η αποτυχία μείωσης των «κόκκινων» δανείων

Ειδική αναφορά κάνει η έκθεση και στην αδυναμία των προγραμμάτων του ΔΝΤ να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων. Σχολιάζει ότι σε χώρες όπως η Κύπρος, η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξήθηκαν κατά 10,5% κατά μέσο όρο, παρά το γεγονός ότι η χρηματοπιστωτική σταθερότητα αποτελούσε μία από τις προτεραιότητες των προγραμμάτων των χωρών αυτών.

«Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια άρχισαν να μειώνονται μόνο μετά το τέλος του προγράμματος για την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, ενώ μέχρι στιγμής παραμένουν αυξημένα για την Κύπρο και την Ελλάδα, εμποδίζοντας την επανάληψη της πιστωτικής επέκτασης. Η εμπειρία από αυτές τις χώρες αντικατοπτρίζει την πρόκληση της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά την περίοδο των προγραμμάτων», επισημαίνεται στην έκθεση.

Ωστόσο, η προσπάθεια του ΔΝΤ να δείξει ότι το πάθημα έγινε μάθημα είναι λειψή, δεδομένου ότι η παραδοχή των σφαλμάτων του δεν συνοδεύεται από τον επιμερισμό ευθυνών σε συγκεκριμένα στελέχη του ή έστω σε τμήματα του διεθνούς οργανισμού.

Οι αλλαγές στον σχεδιασμό των προγραμμάτων

Με βάση την έκθεση ανασκόπησης των προγραμμάτων στήριξης που χρηματοδότησε το ΔΝΤ από το 2008 έως το 2017, οι Εκτελεστικοί Διευθυντές του Ταμείου αναγνώρισαν μια σειρά από λάθη και συμφώνησαν ότι υπάρχει περιθώριο βελτίωσης των προγραμμάτων του, εστιάζοντας στα πιθανά οφέλη από μια «στροφή προς τον ρεαλισμό, την προσοχή στη λεπτομέρεια, την προοδευτική εφαρμογή και τη φειδώ».

Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του Ταμείου, οι Εκτελεστικοί Διευθυντές του επικεντρώθηκαν στα ακόλουθα ζητήματα:

- Αισιοδοξία για την ανάπτυξη: Οι Διευθυντές συμφωνήσαν ότι οι υποθέσεις για την ανάπτυξη ήταν συχνά υπερβολικά αισιόδοξες, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας σφαλμάτων πρόβλεψης σε παγκόσμιο επίπεδο, υποεκτίμησης του αντίκτυπου της δημοσιονομικής προσαρμογής και υπερεκτίμησης της απόδοσης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Έτσι, οι Εκτελεστικοί Διευθυντές χαιρέτισαν τις προτάσεις να αυξηθεί ο έλεγχος των βασικών οικονομικών παραδοχών, να συζητηθούν σε μεγαλύτερο βάθος τα σενάρια κινδύνου και να βελτιωθεί ο σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης κατά την κατάρτιση των προγραμμάτων».

- Ποιότητα της δημοσιονομικής προσαρμογής: Οι περισσότεροι Διευθυντές είδαν περιθώρια να δοθεί περισσότερη λεπτομέρεια στα δημοσιονομικά προαπαιτούμενα και ιδίως στα όρια δαπανών ή τους στόχους των εσόδων, «ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα, η σύνθεση και ο αναπτυξιακός προσανατολισμός της δημοσιονομικής προσαρμογής». Παράλληλα, «επισήμαναν την ανάγκη να διατηρηθεί επαρκής ευελιξία και να ληφθεί σοβαρά υπόψη η ικανότητα εφαρμογής των πολιτικών από τα κράτη-μέλη. Επίσης τάχθηκαν υπέρ της έμφασης στην ποιότητα των κοινωνικών δαπανών, όπου χρειάζεται».

- Δημόσιο χρέος: «Οι Διευθυντές χαιρέτισαν την ολοκληρωμένη ανάλυση των τρωτών σημείων σχετικά με το χρέος, τα οποία αποτέλεσαν κεντρική ανησυχία στη διάρκεια της περιόδου που εξετάστηκε. Στις περιπτώσεις μεγάλων προβλημάτων με το χρέος, τα προγράμματα που περιλάμβαναν παρεμβάσεις στο χρέος ήταν πιο επιτυχημένα από αυτά που δεν περιλάμβαναν τέτοια μέτρα, αλλά κυρίως σε μικρές περιπτώσεις χωρίς συστημικό κίνδυνο». Σύμφωνα με τους Εκτελεστικούς Διευθυντές του ΔΝΤ, χρειάζεται να μετριαστεί η μεροληψία στις κρίσεις για τη βιωσιμότητα του χρέους και να αξιολογηθούν προσεκτικά και κατά περίπτωση το κόστος και τα οφέλη των αναδιαρθρώσεων χρέους.

- Προαπαιτούμενα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων: Οι Διευθυντές επισήμαναν ότι έχει αυξηθεί σημαντικά ο όγκος των προαπαιτούμενων και ζήτησαν περαιτέρω ιεράρχηση των μεταρρυθμίσεων που είναι κρίσιμες για τους συγκεκριμένους στόχους του προγράμματος, ώστε να μην επέρχεται κόπωση. «Εξαιτίας των δυσκολιών στην εφαρμογή των προαπαιτούμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι Διευθυντές τόνισαν την ανάγκη για πιο ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα υλοποίησης και για πιο ρεαλιστικές εκτιμήσεις για το μεταρρυθμιστικά οφέλη. Ορισμένοι Διευθυντές ανέφεραν πως το Ταμείο θα πρέπει να ενισχύσει περαιτέρω τη συνεργασία του με άλλους διεθνείς οργανισμούς (ιδίως την Παγκόσμια Τράπεζα) σε θέματα όπως η βελτίωση της διακυβέρνησης και η καταπολέμηση της διαφθοράς.

- Ιδιοκτησία (ownership) των προγραμμάτων: Οι Διευθυντές τόνισαν ότι τα προγράμματα που υποστηρίζονται από το Ταμείο θα πρέπει να συνδυάζονται με ολοκληρωμένα εθνικά σχέδια μεταρρυθμίσεων που θα καταρτίζονται από τα ίδια τα κράτη, προκειμένου να ενισχυθεί η ιδιοκτησία των προγραμμάτων (δηλαδή, η ανάληψη της ευθύνης για την υλοποίησή τους από τα κράτη). Οι παρεμβάσεις θα πρέπει να εξηγούνται επαρκώς στους πολίτες τόσο από το ΔΝΤ όσο και από την εκάστοτε κυβέρνηση. «Γενικότερα οι Διευθυντές ζήτησαν από το προσωπικό του Ταμείου να εξετάσει τρόπους ώστε να απο-στιγματιστούν τα προγράμματα του οργανισμού».

Δείτε εδώ την έκθεση του Δ.Ν.Τ.