Ξαφνική βουτιά στον τουρισμό

Κι ενώ οι ξενοδόχοι ανά την Ελλάδα, μετά από έναν Μάιο που κινήθηκε σαφώς χαμηλότερα σε επίπεδο πληρότητας σε σχέση με τον περσινό, εκφράζουν ανησυχίες για το πώς θα κινηθεί το θερμό δίμηνο Ιουλίου - Αυγούστου της υψηλής σεζόν, δεχόμενοι παράλληλα πιέσεις και για εκπτώσεις, οι ξενοδόχοι της Τουρκίας τρίβουν τα χέρια τους γιατί φέτος αποδεικνύεται ότι είναι η χρονιά τους.

Για τους Ελληνες ξενοδόχους ο πρώτος μήνας του καλοκαιριού φαίνεται ότι έχει ξεκινήσει επίσης με υποτονικούς ρυθμούς και χαμηλότερες κρατήσεις από το εξωτερικό σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι, τόσο σε μικρότερα νησιά όπως η Μήλος ή η Θάσος όσο και σε μεγάλους δημοφιλείς προορισμούς, όπως η Ρόδος, η Κρήτη ή η Κως, γεγονός το οποίο προκαλεί ανησυχία για τη συνέχεια της τουριστικής σεζόν. Αποθαρρυντικά για τους ξενοδόχους ήταν τα ποσοστά πληρότητας του Μαΐου - έστω και αν διαχρονικά ως μήνας παρουσιάζει σκαμπανεβάσματα, θεωρήθηκε ο χειρότερος των τελευταίων ετών. Ενδεικτικά, με βάση τις εκτιμήσεις της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ), οι πληρότητες πανελλαδικά κινήθηκαν κοντά στο 50%, ενώ πέρυσι τα αντίστοιχα ποσοστά είχαν αγγίξει ακόμη και το 70%. Οι ξενοδόχοι κάνουν λόγο για πτωτική τάση φέτος, όπως καταγράφεται μέχρι στιγμής στα νούμερά τους, αναμένοντας εναγωνίως τη ροή των κρατήσεων των επόμενων εβδομάδων.

Ωστόσο, την ίδια στιγμή διαχωρίζουν τις διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχεία από τις συνολικές αφίξεις ξένων τουριστών ανά την Ελλάδα, δεδομένου ότι μεγάλος αριθμός επισκεπτών πλέον κατευθύνεται και στα «εναλλακτικά» καταλύματα των βραχυπρόθεσμων τουριστικών μισθώσεων, λόγω της μεγάλης ανάπτυξης της συγκεκριμένης αγοράς ήδη από πέρυσι, πράγμα που σημαίνει ότι ένα μέρος των επισκεπτών μένει σε σπίτια και όχι σε ξενοδοχεία.

Για τον λόγο αυτό, μέχρι στιγμής η πρόβλεψη για τις αφίξεις του ελληνικού τουρισμού κάνει λόγο για «σταθεροποίηση», με ανοιχτό το ενδεχόμενο ελαφριάς πτωτικής τάσης, μετά την τελευταία εξαετία των ρεκόρ. Επισημαίνεται εδώ ότι, με βάση τα επίσημα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος για τον τουρισμό κατά το πρώτο τρίμηνο του 2019, τα νούμερα είναι παραπάνω από θετικά αν ληφθεί υπόψη η αύξηση 37,2% στις εισπράξεις και 7,8% στις αφίξεις. Ωστόσο, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν από το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), οι αριθμοί σε έσοδα και διεθνείς αφίξεις του πρώτου τριμήνου αντιπροσωπεύουν παραδοσιακά ένα πολύ μικρό ποσοστό το οποίο, με βάση τα περυσινά νούμερα, αντιστοιχεί μόλις στο 3,5% των συνολικών εσόδων της χρονιάς ως προς τις εισπράξεις και μόλις στο 6% επί του συνόλου των 30,1 εκατομμυρίων αφίξεων (33 εκατομμυρίων, συμπεριλαμβανομένης και της κρουαζιέρας).

Τουρισμός και εκλογές

Πέραν των μεγάλων προορισμών, ανησυχία για το πώς θα κυλήσει η σεζόν φέτος υπάρχει και στους προορισμούς, κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα, οι οποίοι δέχονται περισσότερο Ελληνες τουρίστες, όπως η Μαγνησία, όπου οι κρατήσεις ακολουθούν βήμα… σημειωτόν, όπως χαρακτηριστικά σχολιάζουν οι ξενοδόχοι της περιοχής, η Πιερία, η Λακωνία κ.ά. Εστω και αν ο εσωτερικός τουρισμός φαίνεται ότι έχει τσιμπήσει την τελευταία διετία -αν ληφθούν υπόψη τα ενθαρρυντικά νούμερα της επιβατικής κίνησης στα αεροπορικά δρομολόγια εσωτερικού-, το φετινό καλοκαίρι έχει την ιδιαιτερότητα ότι θα ξεκινήσει αργότερα για τους Ελληνες τουρίστες, λόγω των επικείμενων εθνικών εκλογών που μεταθέτουν προς τα πίσω τα πλάνα των αδειούχων του Ιουλίου και συρρικνώνουν έτσι την τουριστική σεζόν στους προορισμούς που επιλέγουν. Αντίθετα, η εκλογική διαδικασία δεν φαίνεται να επηρεάζει την τουριστική κίνηση από το εξωτερικό, δεδομένου ότι οι ξένοι τουρίστες είτε έχουν ήδη προγραμματίσει τις διακοπές τους για τον Ιούλιο, είτε απλά δεν επηρεάζονται από τον παράγοντα «εκλογές». Επιπλέον, ως θετική παράμετρος εκφράζεται το γεγονός ότι θα υπάρξουν και κάποιοι ετεροδημότητες που θα ταξιδέψουν στις αρχές Ιουλίου για να ψηφίσουν.

Οι κρατήσεις της τελευταίας στιγμής

Απαντες, πάντως, οι τουριστικοί φορείς κρίνουν ότι το καλοκαίρι του 2019 θα εξαρτηθεί στις λεγόμενες κρατήσεις της τελευταίας στιγμής για την υψηλή σεζόν, παρά το γεγονός μάλιστα ότι φέτος υπήρξε παράταση μέχρι τα τέλη Μαΐου -έναντι του Μαρτίου- όσον αφορά τις εκπτώσεις που πραγματοποιούν οι ξενοδόχοι στις κρατήσεις που κάνουν νωρίτερα (early bookings). Aκριβώς αυτή η παράταση της περιόδου των εκπτώσεων επιβεβαιώνει και τη δυσκολία της φετινής σεζόν σε όλη την Ελλάδα, αν και υπάρχουν προορισμοί όπως η Ζάκυνθος ή η Κεφαλονιά όπου η εικόνα, με βάση τα λεγόμενα των ξενοδόχων, είναι πιο θετική.

Το γεγονός ότι αυξάνεται το μερίδιο των κρατήσεων της τελευταίας στιγμής στην Ευρώπη οφείλεται και στις ήπιες καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην Κεντρική Ευρώπη, με αποτέλεσμα πολλοί Ευρωπαίοι, ακόμη και οι Γερμανοί, οι οποίοι παραδοσιακά κλείνουν νωρίτερα τις διακοπές του και αποτελούν μαζί με τους Βρετανούς τις δύο κύριες αγορές εισερχόμενου τουρισμού για τη χώρα μας, να μεταθέτουν προς τα πίσω τον προγραμματισμό τους. Αντίστοιχο φαινόμενο σημειώθηκε και το πολύ καλό, για τον ελληνικό τουρισμό, 2018, με αποτέλεσμα αρκετά καταλύματα, ακόμη και των δύο υψηλότερων κατηγοριών, να προχωρήσουν σε μεγάλες εκπτώσεις ακόμη και για τις κρατήσεις του Αυγούστου.

Τα στελέχη της αγοράς κάνουν λόγο για ένα νέο σκηνικό, όπως διαμορφώνεται φέτος όχι μόνο στο εσωτερικό, αλλά και στο εξωτερικό περιβάλλον. «Κατά τη διάρκεια της κρίσης, το εξωτερικό περιβάλλον υπήρξε υποβοηθητικό, λόγω των ζητημάτων, π.χ., σε σχέση με την ασφάλεια που αντιμετώπισαν άλλοι προορισμοί της Μεσογείο

υ, η Τουρκία και η Βόρεια Αφρική». Πλέον, η εικόνα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, φαίνεται να αλλάζει, με την ευρωπαϊκή οικονομία να δείχνει ότι θα κινηθεί σε τροχιά χαμηλής ανάπτυξης με ορατές τις συνέπειες και για τον ελληνικό τουρισμό. Η ζήτηση από τις ευρωπαϊκές αγορές, που είναι πολύ σημαντικές για τον ελληνικό τουρισμό, αναμένεται να επιβραδυνθεί. «Σε ορισμένες μάλιστα από αυτές τα πράγματα είναι πιο ανησυχητικά, είτε στη Μεγάλη Βρετανία, λόγω Brexit, είτε στην Ιταλία που αντιμετωπίζει κίνδυνο δημοσιονομικής αστάθειας με πιθανές επιπτώσεις στο μέσο διαθέσιμο εισόδημα. Η Τουρκία, μετά από χρόνια κλυδωνισμών και μεγάλης πτώσης της ζήτησης, φαίνεται να αποκαθιστά με γρήγορο ρυθμό τη ροή τουριστών. Η ανταγωνιστικότητα του προϊόντος της ενισχύεται από τη μεγάλη πτώση της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας. Αλλες χώρες της Βόρειας Αφρικής ανακάμπτουν σταδιακά, όπως η Αίγυπτος αλλά και το Μαρόκο, ενώ η μεγάλη αγορά της Ρωσίας, για οικονομικούς και γεωπολιτικούς λόγους, γίνεται πιο δύσκολη», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε την περασμένη Πέμπτη από το βήμα της γενικής συνέλευσης του ΣΕΤΕ ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank Φωκίων Καραβίας.

Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνει και ο μεγαλύτερος ευρωπαϊκός tour operator, η ΤUI, που διακινεί πάνω από 3 εκατομμύρια τουρίστες στη χώρα μας σε ετήσια βάση και φέτος αναδεικνύει τη γείτονα σε πρωταθλήτρια της Μεσογείου.

Η αύξηση των κρατήσεων που βλέπει ο γνωστός ταξιδιωτικός οργανισμός σε σχέση με πέρυσι ανέρχεται στο άκρως εντυπωσιακό 40%, ενώ δυσανάλογα (σε σχέση με άλλους προορισμούς της Μεσογείου) υψηλά, διψήφια ποσοστά σημειώνουν τόσο η Αίγυπτος, με άνοδο φέτος της τάξεως του 31% σε σχέση με την περασμένη χρονιά, όσο και η Κύπρος, που κινείται φέτος με άνοδο κατά 19%. Στους μεγάλους κερδισμένους για το φετινό καλοκαίρι είναι και το Μαρόκο, με άνοδο κρατήσεων κατά 37% σε σύγκριση με πέρυσι.

Η Τουρκία έχει κάνει πλήρες… comeback και είναι αδιαμφισβήτητα η μεγάλη κερδισμένη του 2019 από τους προορισμούς της Μεσογείου, με αρκετούς Ευρωπαίους φέτος να επιλέγουν για τις διακοπές τους τα τουρκικά παράλια, όπου ένα πεντάστερο έχει την τιμή ενός τετράστερου (και ακόμη λιγότερο) στη σαφώς πιο ακριβή και λιγότερο ανταγωνιστική Ελλάδα.


Kαι στη Μύκονο ψάχνουν Έλληνες τουρίστες


Μετά τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος έπειτα από το βατερλό στη διπλή εκλογική αναμέτρηση, ψάχνει εναγωνίως τρόπους να επαναπροσεγγίσει τη μεσαία τάξη, αναγνωρίζοντας ότι η υπερφορολόγησή της ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που υπέστη βαριά ήττα στις κάλπες, τώρα ήρθε η σειρά των Μυκονιατών να αναζητήσουν τους αποκλεισμένους τουρίστες των μεσαίων εισοδηματικών κριτηρίων, καθώς χωρίς αυτούς η αγορά φαντάζει αδύνατο να επιβιώσει.

Δίκλινο δωμάτιο με θέα στη θάλασσα στα 60-70 ευρώ τη βραδιά; Κι όμως, βρίσκεις. Με μια πρόχειρη αναζήτηση στην τουριστική διαδικτυακή πλατφόρμα Booking ή στην αντίστοιχη της Airbnb, έως και το τέλος του μήνα εντοπίζεις ευκαιρίες σε χαμηλά επίπεδα τιμών, αφού ο φετινός Ιούνιος δεν θυμίζει σε τίποτα σχεδόν τον περσινό, όπου η Μύκονος παρόλο που είχε τις τιμές στα ύψη έσφυζε από κόσμο. Ο τουρίστας πλήρωνε όσο-όσο μόνο και μόνο για να δηλώσει παρουσία σε ένα νησί που διαφημίστηκε όσο κανένα άλλο εξαιτίας της πληθώρας των διασημοτήτων που το έχουν επισκεφτεί τα τελευταία 4-5 χρόνια. Ωστόσο τώρα κάτι δείχνει να έχει αλλάξει σε αυτό το ξερό και άγονο κομμάτι γης από το οποίο μπορεί να αναβλύζει χρήμα, να περιβάλλεται από γαλάζια νερά, μεγιστάνες του πλούτου και δίμετρες αιθέριες υπάρξεις, όμως αν δεν το φροντίσεις θα μαραζώσει.


Σαν να φαίνεται λοιπόν ότι ο πρώτος μήνας του καλοκαιριού κινείται σε χαλαρούς, σχεδόν υποτονικούς ρυθμούς. Η εικόνα μάλιστα της περασμένης Κυριακής, με τους χιλιάδες τουρίστες να στριμώχνονται σε ένα μέρος, ένα αληθινό κοπτήριο χρήματος, το περίφημο «Scorpios», δεν είναι καθόλου μα καθόλου ενδεικτική τού τι συμβαίνει στο κυκλαδίτικο νησί αυτή την εποχή. Οι παραλίες είναι μισοάδειες, οι περισσότερες επιχειρήσεις το ίδιο, αν και με τόσα πολλά μαγαζιά που έχουν ανοίξει, είναι σχεδόν αδύνατο να δουλέψουν όλοι, εκτός και αν τις επόμενες μέρες το νησί βουλιάξει από κόσμο. Προσθέστε και τις 1.000 και παραπάνω κλίνες και δωμάτια σε σχέση με πέρυσι, οπότε καταλαβαίνετε ότι αυτή η γιγαντιαία και δυσανάλογη με τις διαστάσεις του νησιού τουριστική μηχανή χρειάζεται έναν Αύγουστο μέσα στον Ιούνιο για να πάρει μπρος και να δουλέψει.
Γι’ αυτόν τον λόγο οι ξενοδόχοι και οι ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων δωματίων ρίχνουν αναγκαστικά τις τιμές, ευελπιστώντας στην άφιξη των τουριστών της τελευταίας στιγμής, αν και απ’ ό,τι φαίνεται μέχρι στιγμής οι προσδοκίες τους δεν επιβεβαιώνονται.

Παράγοντες της τουριστικής αγοράς των Κυκλάδων μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» σχετικά με τις λιγότερες σε σχέση με πέρυσι αφίξεις που αφορούν στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα, επικαλέστηκαν την απουσία της μεσαίας τάξης των τουριστών - ξένων και Ελλήνων. Λένε λοιπόν πως φέτος αυτό το φαινόμενο είναι εντονότερο από ποτέ.

500 ευρώ το ζευγάρι

«Ο τουρίστας της μεσαίας τάξης είναι είδος προς εξαφάνιση φέτος και σε αυτό δεν φταίει ο Αλέξης Τσίπρας αλλά η ακρίβεια που μας έχει κάνει απλησίαστους», λέει γελώντας ένας ιδιοκτήτης πολυτελών βιλών τις οποίες νοικιάζει σε ευκατάστατους τουρίστες αντί χιλιάδων ευρώ την εβδομάδα.

Και συνεχίζει παραθέτοντας συγκεκριμένα παραδείγματα που αποδεικνύουν ότι η Μύκονος δικαίως θεωρείται απαγορευτικός προορισμός για τον τουρίστα της μεσαίας εισοδηματικής τάξης.

Συγκεκριμένα αναφέρει: «Στο “Remezzo”, ένα από τα πιο γνωστά μαγαζιά του νησιού, στο παλιό λιμάνι, δύο κυρίως πιάτα, δύο ορεκτικά, δύο όχι ακριβά μπουκάλια κρασί και δύο γλυκά μάς κόστισαν 300 ευρώ. Συνεχίζοντας τη διασκέδασή μας και καταλήγοντας στο μπαρ “Queen” στα Ματογιάννια, πληρώσαμε για δύο απλά ποτά 36 ευρώ. Αν στα παραπάνω ποσά προσθέσουμε και το κόστος της ξαπλώστρας, που σε ένα καλό beach bar ξεκινάει από τα 60 ευρώ και φτάνει έως τα 120 ευρώ, ένα ζευγάρι θέλει πάνω κάτω τουλάχιστον 500 ευρώ τη μέρα για να περάσει συντηρητικά στις διακοπές του».

Αναγκαστικά λοιπόν οι τουρίστες χαμηλών και μεσαίων εισοδηματικών κριτηρίων, όσοι τουλάχιστον έχουν απομείνει απ’ αυτούς, βρίσκονται μπροστά σε μια και μοναδική επιλογή, δηλαδή να τη βγάλουν με σουβλάκι των 7,20 ευρώ.

Το πόσο αποτρεπτικός προορισμός έχει γίνει η Μύκονος για τον τουρίστα της μεσαίας εισοδηματικής τάξης επιβεβαιώνεται και από τους ίδιους τους επιχειρηματίες που πουλάνε μάλιστα ακριβά τα προϊόντα τους και τις υπηρεσίες, όπως ο ιδιοκτήτης του «Remezzo» Δημήτρης Πασαλιάδης, ο οποίος τυγχάνει να είναι και ένας απ’ τους πιο παλιούς επιχειρηματίες στον χώρο της εστίασης και διασκέδασης. Αναγνωρίζοντας λοιπόν ότι οι τιμές στην εστίαση είναι πλέον απλησίαστες τόσο για τους Μυκονιάτες όσο και για τους τουρίστες μεσαίων εισοδηματικών κριτηρίων δημιούργησε ένα καινούριο εστιατόριο, το «Thalassa», στην παραλία του Καλαφάτη, όπου μπορείς να φας ποιοτικά με 30 περίπου ευρώ το άτομο. Το μαγαζί άνοιξε πριν από έναν μήνα χωρίς διαφήμιση, ούτε καν σταθερό τηλέφωνο και κατάφερε μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα να κάνει έως και 200 κουβέρ τη μέρα. Ο επιχειρηματίας, μιλώντας σε φιλικά του πρόσωπα, εξήγησε ότι είχε κουραστεί να πληρώνει και ο ίδιος 300 και 400 ευρώ για ένα γεύμα και κάπως έτσι σκέφτηκε να ανοίξει ένα εστιατόριο για «τους πολλούς», κάτι που έλειπε από τη Μύκονο τα τελευταία χρόνια. Γιατί φθηνά εστιατόρια μπορεί να υπάρχουν στο νησί, όμως η ποιότητα των εδεσμάτων που σερβίρουν δεν ενθουσιάζει τον ουρανίσκο και σε κάποιες περιπτώσεις δεν είναι και ό,τι καλύτερο για το στομάχι.

Οι Αραβες

Οι παράγοντες του τουρισμού στο Νησί των Ανέμων εκφράζουν συγκρατημένη αισιοδοξία για τη συνέχεια και ποντάρουν στο τέλος του Ραμαζανιού (ολοκληρώθηκε την περασμένη Τετάρτη) ευελπιστώντας σε δυναμική επανεμφάνιση των Αράβων τουριστών έπειτα από δύο σεζόν.

Θυμίζουμε ότι πέρυσι το ενδιαφέρον των Αράβων για τη Μύκονο είχε ατονίσει, καθώς έπαιξε μεγάλο ρόλο η έξαρση της εγκληματικότητας στο νησί και ειδικότερα οι κλοπές στις βίλες, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό ενός μέλους βασιλικής αραβικής οικογένειας που είχε νοικιάσει πολυτελέστατη βίλα στον Καλαφάτη και ένα βράδυ κάποιος άγνωστος μπήκε μέσα στη βίλα και απέσπασε κλοπιμαία αξίας 1,2 εκατ. δολαρίων. Μπορεί λοιπόν τα αεροπλάνα της Qatar Airways να προσγειώνονταν γεμάτα στον ανακαινισμένο διάδρομο του αεροδρομίου Μυκόνου, όμως η κατηγορία των Αράβων τουριστών που πατούσαν το πόδι τους στο νησί δεν ήταν επιπέδου… Champions League, αλλά ούτε καν Europa League - με λίγα λόγια ήταν περιορισμένων οικονομικών δυνατοτήτων.

Σύμφωνα με τους υπεύθυνους των τουριστικών γραφείων που ειδικεύονται στην ενοικίαση πολυτελών εξοχικών κατοικιών, δεν υπάρχουν ξεκάθαρες προβλέψεις για το φετινό καλοκαίρι, καθώς άλλοι μιλούν για μια καλή και ανέφελη σεζόν και άλλοι πάλι για πτώση ακόμη και μέσα στον Αύγουστο, της τάξεως του 30% και 40%. Ωστόσο όλοι συμφωνούν στο ότι είναι ακόμη νωρίς για να βγουν ασφαλή συμπεράσματα και πως θα πρέπει να περιμένουμε έως τα τέλη του Ιουνίου για να δούμε αν θα ανοίξουν τις ακριβές σαμπάνιες ή θα πνίξουν την πίκρα τους στα ταπεινά και ντεμοντέ μοχίτο.

Επηρεάζουν οι εκλογές

Παράγοντες της τουριστικής αγοράς εκτιμούν ότι η Μύκονος επηρεάζεται και από τις πολιτικές εξελίξεις, καθώς οι επικείμενες εθνικές εκλογές δημιουργούν κλίμα αστάθειας, κάτι που εκμεταλλεύονται τα ξένα γραφεία που παροτρύνουν τους πελάτες τους να κλείσουν τις διακοπές τους στην Τουρκία, καθώς από λόγω και της πτώσης της λίρας αποκομίζουν μεγαλύτερο κέρδος.

Είναι γεγονός πως τόσο η γείτονα όσο και η Αίγυπτος έχουν βγει φέτος στην αγορά με ιδιαίτερα ανταγωνιστικές προσφορές, γεγονός που δεν έχει περάσει απαρατήρητο.

«Η Ελλάδα δεν θα πάει φέτος όπως πέρυσι, που ήταν μια χρυσή χρονιά κι αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό», αναφέρει με βεβαιότητα μεγαλοξενοδόχος που δραστηριοποιείται και στη Μύκονο.

Να σημειωθεί ότι τις υψηλότερες τιμές κράτησης ανάμεσα στα ανταγωνιστικά ξενοδοχεία της Μεσογείου εξακολουθούν να έχουν αυτά της Μυκόνου και της Σαντορίνης. Αν και εμφανίζουν μεταβολές σε σχέση με την περσινή σεζόν, παρουσιάζονται σαφώς ακριβότερα από τα αντίστοιχα ξενοδοχεία στην Ιμπιζα και τη Σαρδηνία, πόσο μάλλον με την Τουρκία. Η συγκριτική αυτή εικόνα προκύπτει από τις κρατήσεις που έγιναν για τον Απρίλιο, αλλά δεν αναμένεται να μεταβληθεί σημαντικά, καθώς κυλάει η σεζόν και οι τιμές ανεβαίνουν σε σαφώς υψηλότερα επίπεδα. Επισημαίνεται πως πέρυσι τον Ιούλιο η μέση τιμή κράτησης για τα ξενοδοχεία της Μυκόνου ήταν στα 705 ευρώ και για εκείνα της Σαντορίνης στα 589 ευρώ.