Ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση για τις αντοχές της χώρας

Οι (ευρω-) εκλογές παντού στη Ευρώπη, τελείωσαν. Αλλά μόνο η Ελλάδα δείχνει να πορεύεται σαν να μην ανησυχεί για τον κίνδυνο από το διεθνές οικονομικό «slowdown» ή τον εμπορικό (και όχι μόνον;) πόλεμο, αναλώνοντας τα πλεονάσματή της σε παροχές -που και αυτές ακόμα όμως γίνονται νέες αιτίες συγκρούσεων και ρήξης στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό της χώρας.

Επί του παρόντος στην Ελλάδα δεν έχει βρεθεί ακόμα η λύση για το πόσα δόθηκαν σε παροχές, αν και πόσα μένουν ακόμα θα δοθούν, ή εάν το τζατζίκι, τα κόλλυβα και οι τσίχλες χωρίς ζάχαρη υπάγονται σε 24% ή 13% ΦΠΑ.

Πόσο ακόμα μπορεί να το αντέξει αυτό η χώρα;

Προφανώς η προκήρυξη των εκλογών δεν είναι η αφετηρία της αβεβαιότητας, αφού η ελληνική οικονομία τελεί σε οιωνεί προεκλογική περίοδο από τις αρχές του έτους ενώ τα οικονομικά ή εθνικά προβλήματα δεκαετιών σωρεύονται αντί να λύνονται. Αλλά κανείς δεν ξέρει και ποιο θα είναι το τέλος της, ειδικά εάν τυχόν την 7η Ιουλίου η χώρα μπει σε φάση ακυβερνησίας –έστω και προσωρινά.

Ήδη η διάθεση της Αθήνας να επιζητά προεκλογικές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς θυμίζει –φραστικά τουλάχιστον- σε πολλούς «έργα και ημέρες του 2015». Αλλά σε τρεις μέρες από σήμερα θα ξεκαθαρίσει (στο Eurogroup της 13ης Ιουνίου) αν οι κυβερνήσεις και οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης θα ενδώσουν ή μπορεί να δείξουν για λίγο αυτοσυγκράτηση, τουλάχιστον μέχρι τις 7 Ιουλίου και το ενδεχόμενο τέλος των προεκλογικών αναμετρήσεων στην Ελλάδα.

Ωστόσο το πρόβλημα δεν είναι μόνον το ύψος των προεκλογικών παροχών της διετίας 2019-2020, ούτε εάν η Αθήνα εξάντλησε πρόωρα το υπερπλεόνασμα της φετινής χρονιάς, υπονομεύοντας και εκείνο του 2020. Το θέμα αυτό θα κλείσει, είτε –στην ιδανική περίπτωση- εάν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα αποδεχθούν την θέση της σημερινής κυβέρνησης ότι το κόστος είναι τελικά 2,3 δισ. και όχι 5,5 δισ. ευρώ όπως έδειξε η Έκθεση Αξιολόγησης στις 5 Ιουνίου, είτε -στη χειρότερη- εάν ζητήσουν να επιβληθούν ξανά μέτρα λιτότητας τον Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο, για το 2020 ή και από φέτος ενδεχομένως.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως είναι πως η Ελλάδα ξοδεύει τις «άμυνες» και τα «πυρομαχικά» της, σε μια πολύ αρνητική και εύφελκτη περίοδο, για την Ευρωζώνη και διεθνώς. Και αυτό σημαίνει ότι αν η «ατμομηχανή» της ευρωπαϊκής οικονομίας συνολικά αντιμετωπίζει πρόβλημα, τότε και «το τελευταίο βαγόνι» μπορεί να βρεθεί σε μεγαλύτερο.

Το επιχείρημα «αν βρέχει έξω, θα βραχούμε και εμείς, φαντάζει ίσως και ως ιδανική δικαιολογία -ακόμα για μία κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ σε περίπτωση επανεκλογής της- για να ακυρωθούν παροχές που τώρα δόθηκαν, ή και να επαναφέρει μέτρα λιτότητας που μόλις καταργήθηκαν. Η ρητορική της κυβέρνησης άλλωστε να κατασκευάζει εκ των προτέρων άλλοθι και ενόχους για ποιο λόγο οι παροχές θα αντιστραφούν, μάλλον για αυτό προϊδεάζει –αφού προετοιμάζει και τη ρητορική της και ως αντιπολίτευση.

Στην πεζή πραγματικότητα των αριθμων πάντως, τα μηνύματα και τα γεγονότα των τελευταίων ημερών -που κινούνται εκτός του ελληνικού πολιτικού κύκλου- και είναι κάτι παραπάνω από σαφή και ανησυχητικά για τον ελληνικό Προϋπολογισμό –του Κράτους και των ιδιωτών:

1. Σε έκθεση της την περασμένη εβδομάδα μόλις, η Morgan Stanley προειδοποιούσε πως οι επενδυτές υποτιμούν το ρίσκο του διεθνούς εμπορικού πολέμου. «Οι επενδυτές γενικά είναι της άποψης ότι οι εμπορικές εντάσεις θα είναι παρατατέμενες, αλλά δεν υπολογίζουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ» τονίζει η ανάλυση της Morgan Stanley που εκτιμά πως στην περίπτωση που αν οι ΗΠΑ επιβάλουν δασμούς 25% στα κινεζικά προϊόντα, η Κίνα θα απαντήσει και τότε, η παγκόσμια οικονομία απειλείται με επιβράδυνση και νέα ύφεση.

2. Την Παρασκευή η Bundesbank αναθεώρησε επί τα χείρω τις προβλέψεις της για τον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης στη Γερμανία. Στην εξαμηνιαία Έκθεσή της η Γερμανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης μόλις 0,6% για το 2019 αντί 1,6% που προέβλεπε τον Δεκέμβριο, ενώ για το 2020 βλέπει ανάκαμψη μόλις 1,2% αντί 1,6% που εκτιμούσε αρχικά. Έτσι η Γερμανία, από «ατμομηχανή ανάπτυξης» της Ευρωζώνης μετατρέπεται σε τροχοπέδη, εξέλιξη που απειλεί να εκτροχιάσει τη μακρά και παρατεταμένη ανάκαμψη στην Ευρώπη και ν σημάνει είσοδο σε νέα κρίση, όσο μάλιστα ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος επιτείνει τα προβλήματα.

3. Η Ιταλία μοιάζει να κινείται σε τροχιά εκτός ευρώ καθώς, όπως έγραφαν οι Financial Times την Πέμπτη, υψηλόβαθμα στελέχη της Λέγκας του Ματέο Σαλβίνι άνοιξαν την συζήτηση για την εισαγωγή ενός νέου τοπικού νομίσματος προκειμένου να ξεπληρώσει τα χρέη της χώρας, αλλά και για την πιθανότητα να χρησιμοποιηθεί αυτό σαν όχημα έξοδου από την ευρωζώνη.

4. Αδύναμα είναι επίσης και τα στοιχεία για την βρετανική οικονομία καθώς, στη σκιά του Brexit, ο δείκτης PMI του μεταποιητικού τομέα μειώθηκε από τις 53,1 μονάδες τον Απρίλιο στις 49,4 μονάδες τον Μάιο (κάτω από 50). Οι βιομηχανικές παραγγελίες συρρικνώθηκαν, έπειτα από μια περίοδο κατά την οποία οι επιχειρήσεις είχαν αποθεματοποιήσει κατά την προετοιμασία τους για της αρχική προθεσμία του Brexit στο τέλος Μαρτίου, όπως αναφέρει η τακτική μηνιαία έρευνα του Chartered Institute of Procurement & Supply και της ερευνητικής ομάδος IHS Markit.

Όλα αυτά τα στοιχεία διεθνώς μπορεί να επηρεάσουν και την Ελλάδα. Και αυτό αντανακλάται ίσως ήδη στα στοιχεία που δείχνουν πτώση και στον ελληνικό Τουρισμό από τις αρχές του χρόνου.

Ο Τουρισμός δεν είναι βαρόμετρο όμως μόνον για την Ελλάδα, αλλά και για την γειτονική Τουρκία. Όπου την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε επισήμως πως η τουσκιική οικονομία κινείται σε ύφεση 2,6% στο α΄ τρίμηνο του 2019, μετά από συρρίκνωση 3% στο δ΄τρίμηνο του 2018 –που ήταν και η χειρότερη επίδοση εδώ και σχεδόν μία δεκαετία.

Και ενώ σύσσωμη η ελληνική Πολιτειακή ηγεσία έστελνε και εχθές μηνύματα στην Άγκυρα να σταματήσει τις προκλητικές ενέργειες σχετικά με τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων, ευρωπαϊκές πηγές έλεγαν στο newmoney.gr πως αναμένουν αυτοσυγκράτηση της τουρκικής προκλητικότητας ως το φθινόπωρο τουλάχιστον, (υπο-) λαμβάνοντας ως δεδομένο πως, προς ώρας, ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν θα αποφύγει επιπλέον εντάσεις που θα ανέκοπταν το τουριστικό ρεύμα προς τα παράλια της χώρας του, μεσούσης της θερινής περιόδου τουλάχιστον.

Μια τέτοια εκτίμηση μπορεί να ευσταθεί ή και όχι, αλλά θα φανεί κρίσιμη ενδεχομένως περί τα τέλη του καλοκαιριού, όταν αποδειχθεί εάν η τουρκική απειλή ενισχύεται και κατά πόσον, από το ενδεχόμενο καθυστέρησης στη συγκρότηση σταθερή κυβέρνησης στην Ελλάδα, στην ιδιαίτερα θερμή και εύθραυστη περίοδο αυτή για την ελληνική και παγκόσμια οικονομία.