Οι προσδοκίες για τη νέα κυβέρνηση ανοίγουν δουλειές

Καθώς η Ελλάδα ετοιμάζεται να γυρίσει σελίδα, ένα επιχειρηματικό big bang δείχνει να είναι προ των πυλών. Σε μια συγκυρία που οι διεθνείς αγορές κατακτούν συνεχώς υψηλότερα επίπεδα, η Ελλάδα που βγαίνει από τη δεκαετία της μεγάλης οικονομικής κρίσης αποτελεί για τα διεθνή κεφάλαια ένα σχετικά ασφαλές επενδυτικό στοίχημα. Τα μηνύματα για το επενδυτικό turnaround έρχονται από όλες τις πλευρές. Το αποδεικνύουν το πρωτοφανές ράλι στα ομόλογα που έριξε την απόδοση του 10ετούς στο 2,55%, η άνοδος του Χρηματιστηρίου από τις αρχές του χρόνου κατά 37%, το μεγάλο ενδιαφέρον για εξαγορές ελληνικών εταιρειών, οι επενδύσεις στον τουρισμό, σε ακίνητα κ.λπ.

Η αλλαγή του κλίματος με βασικό καταλύτη ότι το 2019 είναι εκλογική χρονιά άρχισε να γίνεται αισθητή από τις αρχές του χρόνου. Απέκτησε όμως ιδιαίτερη δυναμική μετά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, που ερμηνεύτηκε ως καθαρή ένδειξη της επικείμενης πολιτικής αλλαγής. Το επενδυτικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα βρίσκεται προ των θυρών, αλλά φυσικά τελεί υπό την προϋπόθεση ότι τα γεγονότα θα επιβεβαιώσουν τις προσδοκίες για νέα κυβέρνηση με ισχυρή αυτοδυναμία και φιλική διάθεση προς τις επενδύσεις.










Το εκλογικό αποτέλεσμα με το οποίο θα ξημερώσει η 8η Ιουλίου και οι πρώτες πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν δυνητικά αποτελούν το εναρκτήριο λάκτισμα μεγάλων επιχειρηματικών κινήσεων που θα μεταβάλουν το τοπίο της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Οι υψηλές προσδοκίες προς το παρόν έχουν αποτυπωθεί στις «γρήγορες» επενδύσεις, όπως τα ομόλογα και οι μετοχές, αλλά και στις πιο ασφαλείς, όπως τα ακίνητα. Η πορεία του Χρηματιστηρίου και της αγοράς ομολόγων είναι πρόδρομα φαινόμενα, αποτέλεσμα της διαδικασίας επανατιμολόγησης του κινδύνου της χώρας που είναι σε εξέλιξη από τους διεθνείς επενδυτές.

Ασφαλώς δεν πρόκειται για μαγική εικόνα που θα αλλάξει μέσα σε μια νύχτα, αλλά για διαδικασία που θα εκκινήσει και θα κλιμακωθεί σε βάθος χρόνου ανάλογα με τις συνθήκες. Τα εμπόδια δεν μπορεί να εξαλειφθούν άμεσα και δραστικά, καθώς η χώρα δεν έχει επενδυτική βαθμίδα (investment grade) από τους οίκους αξιολόγησης και θα χρειαστεί τουλάχιστον έναν χρόνο συνεπούς οικονομικής πολιτικής για να την αποκτήσει. Επιπλέον, υπάρχει ακόμη το εμπόδιο των capital controls. Μπορεί οι περιορισμοί να έχουν αμβλυνθεί, αλλά είναι δύσκολο για οποιονδήποτε επικεφαλής μακροπρόθεσμου fund να θέσει προς συζήτηση στην επενδυτική επιτροπή του μια πρόταση για χώρα που έχει κεφαλαιακούς περιορισμούς.

Ωστόσο οι αγορές κινούνται με γρήγορους ρυθμούς, οι ευκαιρίες δεν περιμένουν και οι ελληνικές τράπεζες έχουν ακόμη μεγάλο απόθεμα κόκκινων επιχειρηματικών δανείων, από τα οποία πρέπει να απαλλαγούν μέσα στα επόμενα δυόμισι χρόνια. Ιδιαίτερα μετά τις ευρωεκλογές, η εμπιστοσύνη των αγορών δείχνει να επιστρέφει στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, ενώ υπήρχαν funds που μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες σόρταραν -δηλαδή πουλούσαν χωρίς να κατέχουν μετοχές προσδοκώντας περαιτέρω πτώση- τις τράπεζες, η Πειραιώς αυτή την εβδομάδα εξέδωσε ομόλογο μειωμένης εξασφάλισης. Δηλαδή ένα ομόλογο που αν η τράπεζα παρουσιάσει πρόβλημα μετατρέπεται σε μετοχές. Σχεδόν οι ίδιοι άνθρωποι που πριν από λίγους μήνες αρνούνταν ακόμη και για τυπική συνάντηση να ακούσουν, τώρα πρόσφεραν πρόθυμα πάνω από 800 εκατ. για το ομόλογο.

Τα ελληνικά ομόλογα

Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα από το 2008 ήταν αποκλεισμένο από τέτοιες ομολογιακές εκδόσεις. Τώρα ετοιμάζεται η Εθνική για έκδοση ομολόγου -πιθανόν στις αμέσως επόμενες εβδομάδες-, ενώ ανάλογοι σχεδιασμοί γίνονται και στην Αlpha Bank. Η δραστική αποκλιμάκωση των αποδόσεων στα ελληνικά ομόλογα διευκολύνει τις ελληνικές τράπεζες για εκδόσεις ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης, για τιτλοποιήσεις δανείων και φυσικά για χαμηλότερο κόστος εγγυήσεων στα σχήματα των κόκκινων δανείων (Αsset Protection Scheme) που είναι υπό συζήτηση με τις ευρωπαϊκές αρχές. Ταυτόχρονα αφήνει χώρο για νέα μείωση στα επιτόκια καταθέσεων, καθώς η μέση προθεσμιακή στην Ελλάδα είναι στο 0,60%-0,65% και στην Ευρώπη στο 0,25%-0,35%.

Αν η χώρα σε έναν χρόνο από σήμερα με αναβαθμίσεις των οίκων αξιολόγησης αποκτήσει επενδυτική βαθμίδα, τότε το επιτόκιο του 10ετούς ομολόγου θα υποχωρήσει κάτω από το επίπεδο του 2%. Αν επιπλέον ξεκινήσει νέο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE), ενδεχόμενο που άφησε ανοικτό ο Μάριο Ντράγκι, τα ελληνικά ομόλογα θα είναι επιλέξιμα από την ΕΚΤ και σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο οι συνθήκες ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος θα βελτιωθούν θεαματικά.

Η Ελλάδα μετά από σχεδόν δεκαετή οικονομικό αποκλεισμό από τα ιδιωτικά κεφάλαια επιστρέφει τώρα στον επενδυτικό χάρτη. Οσο εμείς γονατίζαμε από την κρίση, οι διεθνείς αγορές έφτασαν σε ιστορικά επίπεδα και τα επιτόκια ισοπεδώθηκαν. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αναλυτές υπολογίζουν ότι σε αρνητικές αποδόσεις, δηλαδή κάτω από το μηδέν, στο σύνολο της αγοράς βρίσκονται σήμερα ομόλογα αξίας 12 τρισ. δολαρίων! Για τους επαγγελματίες των επενδύσεων και τους κεφαλαιούχους, η Ελλάδα, όπου η κρίση εξαφάνισε περίπου το 25% του ΑΕΠ, δείχνει να είναι μια καλή ευκαιρία.

Πάντοτε υπό την προϋπόθεση πως την επομένη των εκλογών το αποτέλεσμα θα εγγυάται κυβερνησιμότητα και πολιτικές φιλικές προς τις επενδύσεις, τα δεδομένα της ελληνικής οικονομίας και αγοράς θα αναδιαμορφωθούν. Στο ερώτημα τι πρέπει να περιμένουμε αν επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις και έχουμε κυβέρνηση Ν.Δ., η πρώτη εύκολη απάντηση είναι λίγο - πολύ όσα έχουν ειπωθεί και δημοσίως. Θα επιχειρηθεί να αρθούν το ταχύτερο δυνατόν τα όποια εμπόδια ώστε επιτέλους να ξεκινήσει η επένδυση στο Ελληνικό και να επαναλειτουργήσει σε νέα βάση η επένδυση στις Σκουριές της Χαλκιδικής. Επίσης, θα επιταχυνθεί το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και μέσα από διαγωνισμούς θα εκπληρωθούν υποχρεώσεις που ανέλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως π.χ. η πώληση των ΕΛΠΕ, ΔΕΠΑ, τα διόδια της Εγνατίας κ.ά. Αμεση διαχείριση θα απαιτήσει και η υπόθεση της ΔΕΗ, καθώς η Επιχείρηση οικονομικά βρίσκεται σε οριακό σημείο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι υποχρεωμένος να πάρει γρήγορα αποφάσεις και φαίνεται πως θα είναι το πρώτο πράγμα με το οποίο θα ασχοληθεί.

Σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν βολιδοσκοπηθεί διεθνείς επενδυτικές τράπεζες προκειμένου να επεξεργαστούν διάφορα οικονομικά σενάρια και επενδυτικές προτάσεις για τρεις τομείς, όπου φαίνεται ότι θα δοθεί έμφαση στη νέα οικονομική πολιτική. Πρόκειται για την ενέργεια, τα ακίνητα του Δημοσίου και τις τράπεζες. Τα ακίνητα του Δημοσίου, τα οποία στη συντριπτική τους πλειονότητα παραμένουν ανεκμετάλλευτα και σήμερα είναι στο Υπερταμείο ενέχυρο για 99 χρόνια στους δανειστές μετά την «υπερήφανη» διαπραγμάτευση του 2015, θα επιδιωχθεί να μετατραπούν σε αναπτυξιακό μοχλό. Να συμβάλλουν στην προσέλκυση επενδύσεων, στην τόνωση της κατασκευαστικής δραστηριότητας και να γεμίσουν τα δημόσια ταμεία.

Κρίσιμης σημασίας είναι ο απεγκλωβισμός των τραπεζών από τα κόκκινα δάνεια ώστε να απελευθερωθούν και να χρηματοδοτήσουν την οικονομική δραστηριότητα και κατ’ επέκταση την ανάπτυξη. Οσον αφορά στην ενέργεια, ο κλάδος ούτως ή άλλως προσελκύει μεγάλες επενδύσεις, ενώ όπως αναφέρθηκε έμφαση θα χρειαστεί να δοθεί στη ΔΕΗ που καταρρέει από την καταστροφική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ.

Οι βασικές δυνάμεις που πρωταγωνιστούν στις κυοφορούμενες επιχειρηματικές ανακατατάξεις είναι δύο. Η πρώτη είναι τα διάφορα επενδυτικά funds, και γι’ αυτό το Λονδίνο αποτελεί σήμερα την κεντρική σκηνή όπου διαδραματίζονται αρκετά ελληνικά deals. Και ο λόγος είναι για deals «υπεράνω υποψίας» για την ελληνική αγορά. Σύμφωνα με πληροφορίες, το τελευταίο διάστημα δύο funds προσέγγισαν τα επενδυτικά κεφάλαια Anchorage και Golden Tree, τα οποία είναι οι βασικοί μέτοχοι της WIND και ζήτησαν περίοδο αποκλειστικών διαπραγματεύσεων για να αγοράσουν την τρίτη μεγαλύτερη τηλεπικοινωνιακή εταιρεία της χώρας. Anchorage και Golden Tree δεν συναίνεσαν, κυρίως επειδή πιστεύουν ότι μια ανοικτή διαγωνιστική διαδικασία θα εξασφαλίσει υψηλότερες προσφορές, χωρίς ωστόσο να έχουν αποφασίσει ακόμη να ξεκινήσουν μια τέτοια διαδικασία.

Τα deals του Λονδίνου

Τα ελληνικά deals στο Λονδίνο δεν αφορούν μόνο γνωστές ελληνικές εταιρείες αλλά και πολλά άγνωστα «διαμάντια» της αγοράς. Για παράδειγμα, αυτές τις ημέρες τρέχει στο Λονδίνο διαδικασία από το private equity SouthBridge Europe Mezzanine για την πώληση της εταιρείας τροφίμων ΑRIVIA που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Πίσω από το private equity που διαχειρίζεται 65 εκατ. είναι τρεις Ελληνες, οι Εύη Ανδριανού, Γιώργος Μαυρίδης και Μίλτος Κορνάρος, όλοι τους παλιά στελέχη της Εurobank/Telesis. Το SouthBridge που ίδρυσαν το 2015 έχει κάνει επενδύσεις σε πολλές μεσαίες ελληνικές εταιρείες, όπως Kiosky’s, HotelBrain, Skroutz A.E. κ.ά.

Η ΑRIVIA είναι μια εταιρεία που ίδρυσε η ΕΛΓΕΚΑ του Αλέξανδρου Κατσιώτη. Πουλήθηκε στο SouthBridge, με τον κ. Κατσιώτη και τους συνεργάτες του να διατηρούν μειοψηφική συμμετοχή. Παράγει τυριά vegan και έχει μεγάλο μερίδιο σε σούπερ μάρκετ των ΗΠΑ και της Βρετανίας. Οταν πουλήθηκε -περίπου πριν από τρία χρόνια- είχε ΕΒΙTDA 12-15 εκατ. ευρώ. Σήμερα έχει φτάσει τα 25 εκατ. ΕΒΙTDA, που σημαίνει ότι μπορεί να πουληθεί για ένα πόσο της τάξης των 200 εκατ. ευρώ. Αυτές τις ημέρες οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές δηλώνουν το ενδιαφέρον τους για τη σχεδόν άγνωστη στην εσωτερική αγορά ΑRIVIA.

Από επενδυτές στο Λονδίνο υπάρχει επίσης πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για μεγάλα ελληνικά ακίνητα εισοδήματος. Η ζήτηση για τα ξενοδοχεία έχει κάπως κοπάσει επειδή οι τιμές αυξήθηκαν. Το επενδυτικό ενδιαφέρον έχει μετατοπιστεί κυρίως σε νέα κτίρια γραφείων, πολλών τετραγωνικών, με αξιόπιστους μισθωτές.

Η δεύτερη ισχυρή δύναμη που κινεί τις επιχειρηματικές ανακατατάξεις είναι ο συνδυασμός των λίγων -πλέον- ελληνικών επιχειρηματικών ομίλων που διαθέτουν ρευστότητα και η πώληση από τις τράπεζες υπερχρεωμένων εταιρειών. Για παράδειγμα, στον όμιλο Βαρδινογιάννη, καθώς η νέα γενιά παίρνει τα ηνία, διαμορφώνονται νέοι επενδυτικοί προσανατολισμοί, όπως άλλωστε έδειξε και η αγορά της τράπεζας IBG και του τηλεοπτικού σταθμού ΑLPHA. Oι πληροφορίες θέλουν τον όμιλο να ενδιαφέρεται για επέκταση στον τομέα των υποδομών-παραχωρήσεων, ενώ η ηγεσία του φέρεται να μη μένει ασυγκίνητη από την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ. Ταυτόχρονα, στην αγορά κυκλοφόρησαν πρόσφατα φήμες και για ενδεχόμενο ενδιαφέρον του ομίλου προς το σχήμα του ΟΛΘ.

Η πώληση του «Ντυνάν»

Στον χώρο της ιδιωτικής υγείας, όπου CVC, Oaktree και Farallon άλλαξαν σε λίγους μήνες πλήρως το τοπίο, επίκειται μετεκλογικά η τελευταία πράξη, μόλις η Τράπεζα Πειραιώς βγάλει σε διεθνή διαγωνισμό το «Ερρίκος Ντυνάν». Παράλληλα οι τράπεζες έχουν δεχτεί και μελετούν προσφορά από τον όμιλο ΑΝΤΕΝΝΑ και την Blackstone για την πώληση της Forthnet με κούρεμα 80% στα δάνεια. Την ίδια στιγμή οι πιστώτριες τράπεζες περιμένουν να ξημερώσει η 4η Ιουλίου, ημέρα όπου θα γίνει η γενική συνέλευση της Χαλυβουργικής, ώστε να ξεκινήσουν με τη νέα διοίκηση συζητήσεις για την πώληση των εγκαταστάσεων στον Ασπρόπυργο. Το σύμβολο της βιομηχανικής ανάπτυξης στην Ελλάδα του ’60, υπό το βάρος δανειακών υποχρεώσεων ύψους 440 εκατ., θα εκποιηθεί πιθανότατα για εγκαταστάσεις logistics, με μεγάλο ατού το λιμάνι που διαθέτει.

Αν και η διοίκηση της ΜΙG δηλώνει ότι δεν προτίθεται να πουλήσει μέχρι το τέλος του χρόνου, στην Τράπεζα Πειραιώς εξετάζουν όλα τα σενάρια για το μέλλον του ακτοπλοϊκού ομίλου Attica Group, με την αγορά να ψιθυρίζει για νέα διαδικασία πώλησης που θα ξεκινήσει τον Ιούλιο. Η αγωνία κορυφώνεται για το μέλλον της Νοtοs Com, με τις τράπεζες να ψάχνουν νέο επενδυτή και τον όμιλο Φάις να τηρεί σιγή μετά το αρχικό διερευνητικό ενδιαφέρον.

Τους επόμενους μήνες θα προχωρήσει και η πώληση του ξενοδοχείου «Πόρτο Καρράς», καθώς η οικογένεια Στέγγου δείχνει να έχει πάρει τις αποφάσεις της. Την Πέμπτη -εκτός απροόπτου- θα γίνει η γενική συνέλευση για να ανακληθεί η παλιά διοίκηση της Εuromedica και να ξεκινήσει η νέα τροχιά της εταιρείας. Ενδεικτικό της αλλαγής του κλίματος είναι ότι για deals τα οποία μόλις πριν από έξι μήνες κατέληξαν άδοξα με αμφίβολο ή μηδενικό ενδιαφέρον, σήμερα υπάρχει ανταγωνισμός. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Εθνική Ασφαλιστική, της οποίας η πώληση θεωρείται πλέον σχεδόν δεδομένη από την ΕΤΕ. Η αιτία είναι ότι παρουσιάστηκαν νέοι παίκτες που δεν έχουν καμία σχέση με την ΝΝ ή τη Fairfax, των οποίων τα ονόματα κυκλοφόρησαν στην αγορά.

Η χώρα μετά από μια τεράστια δοκιμασία δείχνει να έφτασε στο σημείο όπου μπορεί να κάνει restart και να θεραπεύσει -τουλάχιστον στον βαθμό που είναι εφικτό- τις πληγές της κρίσης.