Μετά από 40 χρόνια καταργούνται τα τεκμήρια εισοδήματος

Τη σταδιακή κατάργηση του αναχρονιστικού συστήματος επιβολής φόρων βάσει "τεκμηρίων" εξαγγέλλει η κυβέρνηση, αντικαθιστώντας τα πλασματικά εισοδήματα που υπολογίζει από μόνη της η εφορία με σύγχρονες τεχνικές ελέγχου και βάσεις δεδομένων που δεν διέθετε στο παρελθόν η Φορολογική Διοίκηση. Αν και το φορολογικό σύστημα στη χώρα μας προβλέπει ότι κάθε φορολογούμενος φορολογείται με βάση το πραγματικό εισόδημά του, τα τεκμήρια καθιερώθηκαν για πρώτη φορά το 1978 (με τον νόμο 820/78) και σκοπό είχαν να καλύψουν την αδυναμία της φορολογικής αρχής να συλλάβει την φοροδιαφυγή.

Μετά από 40 και πλέον χρόνια όμως, εχθές υπήρξε προαναγγελία για σταδιακή κατάργησή τους από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο και υφυπουργό παρά τω Πρωθυπουργώ Στέλιο Πέτσα. Σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο αυτό στηρίζεται  στην σταδιακή αναπροσαρμογή —μέχρι τελικής εξαλείψεως— του προσδιορισμού τεκμαρτής δαπάνης που ισχύει σήμερα, με βάση τα διαθέσιμα περιουσιακά ή άλλα στοιχεία του φορολογουμένου.

Στα 11 "βήματα"

Όπως ανέφερε ο κ. Πέτσας «έχουμε ένα σχέδιο 11 σημείων για την προώθηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Θα το δείτε να ξεδιπλώνεται και μέσα στο Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος που θα έρθει σε λίγο στη Βουλή. Έχουμε ήδη προχωρήσει στη διαδικασία για τα δύο από αυτά, που είναι η ηλεκτρονική τιμολόγηση και τα ηλεκτρονικά βιβλία. Και είναι τα δύο πιο σημαντικά εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας, ώστε να έρθει στην επιφάνεια φορολογητέα ύλη που μέχρι σήμερα αποκρύπτονταν».

Με τον τρόπο αυτό, θα απενεργοποιούνται βαθμηδόν τα τεκμήρια που επιβάλλονται αυτομάτως με βάση τα τετραγωνικά της κατοικίας (ακόμα και ενοικιασμένης), τα κυβικά των αυτοκίνητων, τις πισίνες, των σκαφών, ιδιωτικών σχολείων  κλπ.

Τα βήματα θα γίνονται καθώς προχωρούν άλλες διαδικασίες ελέγχου δαπανών και εισοδημάτων που μπορεί να «τρέξει» πλέον η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Τέτοια «όπλα» αποκάλυψης των πραγματικών εισοδημάτων θα είναι, για παράδειγμα, οι νέες έμμεσες τεχνικές ελέγχου που στηρίζονται σε:

-         Ηλεκτρονικά βιβλία και e-τιμολόγια, χωρίς τα οποία δεν θα αναγνωρίζονται πλέον για έκπτωση δαπάνες επιχειρήσεων και ελ. επαγγελματιών, προσφέροντας δυνατότητα για άμεση διασταύρωση των πραγματικών συναλλαγών και εισοδημάτων.

-         Κινήσεις τραπεζικών λογαριασμών. Το τραπεζικό απόρρητο για τους φορολογικούς ελέγχους έχει καταργηθεί. Σχεδόν όλες οι πληρωμές αμοιβών ή άλλες συναλλαγές μεγάλης αξίας (από 500 ευρώ) διεξάγονται πλέον μέσω τραπεζών και οι ροές χρήματος καταγράφονται και αποστέλλονται προς έλεγχο στην ΑΑΔΕ.

-         Δαπάνες για πάσης φύσεως αγαθά και υπηρεσίες, τα οποία αποστέλλονται στην ΑΑΔΕ από επιχειρήσεις ΔΕΚΟ (λογαριασμούς ρεύματος, ύδρευσης κλπ), δίδακτρα σχολείων κλπ.

-         Χρήση νέων "έμμεσων" τεχνικών ελέγχου για την "καθαρή θέση" του ελεγχόμενου ή χαμηλά ποσοστά κέρδους και τυχόν άλλες ύποπτες αποκλίσεις εισοδημάτων από τους μέσους όρους ολόκληρων κλάδων ή ομοειδών επαγγελμάτων στην αγορά.

Αδικίες

Εκτός από αναχρονιστικό όμως, το σύστημα των τεκμηρίων αποδείχθηκε και κοινωνικά άδικο —δηλαδή το ακριβώς αντίθετο από τους λόγους που το επέβαλαν. Ειδικά στην εποχή της μεγάλης κρίσης, σπίτια έμεναν ασυντήρητα, κοινόχρηστα δεν πληρώνονταν, αυτοκίνητα ακινητοποιήθηκαν ή δεν περνούσαν από σέρβις και ΚΤΕΟ, αλλά η εφορία υπολόγιζε εξωπραγματικά εισοδήματα, με αποτέλεσμα άποροι, χαμηλοσυνταξιούχοι ή άνεργοι να φορολογούνται για εισοδήματα χιλιάδων ευρώ, σαν να ήταν …επιχειρήσεις και χωρίς αφορολόγητο, για μόλις 1 ευρώ που είχαν από τόκους.

Επιπλέον, λόγω τεκμηρίων πολλοί πλήρωναν όχι μόνον υψηλότερο φόρο αλλά και ειδική εισφοράς αλληλεγγύης, χάνοντας εκπτώσεις από τον ΕΝΦΙΑ ή επιδόματα φτώχειας, εξαιτίας των περιουσιακών στοιχείων που τους απέμειναν μετά το ξέσπασμα της κρίσης.

Μόνον πέρυσι (το 2018) :

-         1,9 εκατ. φορολογούμενοι φορολογήθηκαν για τεκμαρτά εισοδήματα  που ξεπερνούσαν τα δηλωθέντα κατά 6,7 δισ. ευρώ και κλήθηκαν να πληρώσουν πρόσθετο φόρο 150 εκατ. ευρώ.

-         697.290 ήταν μισθωτοί

-         515.509 συνταξιούχοι που μπορεί να είχαν αυτοκίνητο ή σπίτια από παλιά, είδαν τα εισοδήματά τους να «φουσκώνουν» λόγω τεκμηρίων κατά 1,5 δισ. ευρώ και πλήρωσαν πρόσθετο φόρο.

-         394.461 εισοδηματίες φορολογήθηκαν για εισοδήματα μεγαλύτερα κατά 1,97 δισ. ευρώ.

-         206.340 ελεύθεροι επαγγελματίες πλήρωσαν επιπλέον φόρους για εισοδήματα 917 εκατ. ευρώ.