Βόρειο Θαλάσσιο Πέρασμα: Το παγωμένο «μονοπάτι» που ενώνει δύο ωκεανούς

Στην εποχή της αντίφασης, της υπερβολής, της άκρατης και αδιασταύρωτης πληροφόρησης δεν μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση η ενημέρωση για την προστασία του περιβάλλοντος. Ένα θέμα πρώτης προτεραιότητας και ζωτικής σημασίας για την συνέχιση της ύπαρξης του ανθρώπου πάνω στη γη, έχει μετατραπεί σε διελκυστίνδα συμφερόντων και βρίσκεται στο επίκεντρο παραμορφωτικών φακών.

Το Βόρειο Θαλάσσιο Πέρασμα, το οποίο ανήκει στη Ρωσία, η οποία και το διαχειρίζεται, είναι ένα εμβληματικό παράδειγμα. Με το επιχείρημα ότι «λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη λιώνουν οι πάγοι» ενώ συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, έχουν δαιμονοποιήσει μία θαλάσσια διαδρομή η οποία συμβάλει στη μείωση του αποτυπώματος του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Σήμερα, Φεβρουάριος του 2020, η κάλυψη του πάγου είναι τόσο μεγάλη που φθάνει σε επίπεδα ρεκόρ.



Ένα πλοίο το οποίο χρειάζεται 50-52 ημέρες για να μεταφέρει προϊόντα από τον Ειρηνικό ωκεανό στον Ατλαντικό και αντίστροφα, μέσω του Βορείου Περάσματος χρειάζεται 20-22 ημέρες, μειώνοντας στο μισό τον χρόνο του πλου, αλλά και την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα. Απλά μαθηματικά. Ένα πέρασμα το οποίο είναι ανοικτό τους πέντε μήνες του χρόνου και από το οποίο η διέλευση των πλοίων δεν επηρεάζει την πανίδα και την όποια χλωρίδα υπάρχει σε συνθήκες πολικού ψύχους. Ένα πέρασμα στο οποίο ο πάγος ξανακλείνει μέσα σε λίγες ώρες ή μέρες.

Τις αλήθειες και τους μύθους για τον μεγαλύτερο παρακαμπτήριο, οικολογικό, θαλάσσιο δρόμο αποκαλύπτει μιλώντας στο «b.s.» ο Πέτρος Ποντικός ο οποίος εργάζεται στην Laskaridis Shipping και γνωρίζει το θέμα πολύ καλά αφού ασχολείται, επισταμένως, εδώ και χρόνια πάνω στα συγκεκριμένα επιχειρησιακά και επιχειρηματικά σχέδια. Απόγονος μίας από τις παλαιότερες και ισχυρές εμπορικές και ναυτιλιακές οικογένειες της Χίου, με καταγωγή από τον Πόντο, εξ ου και το επώνυμο, τον συναντήσαμε στα γραφεία του ναυτιλιακού ομίλου στα βόρεια προάστια.

Η συζήτηση άρχισε με μία εντυπωσιακή αναδρομή στην ιστορία του Περάσματος.

«Το Βόρειο Θαλάσσιο Πέρασμα το χρησιμοποιούν οι Ρώσοι το 1920, δειλά στην αρχή αλλά ενεργά από το 1933, τόσο για επιστημονικούς λόγους όσο και για πρακτικούς αφού έπρεπε να τροφοδοτούν   τις πόλεις του βορρά με εφόδια, τρόφιμα κλπ. Το 1947 ο Ιωσήφ Στάλιν απευθύνθηκε στις ΗΠΑ και πιο συγκεκριμένα στο Χόλυγουντ όπου έδωσε στοιχεία για να ετοιμάσουν ντοκιμαντέρ μέσω του οποίου θα έκανε γνωστό παγκοσμίως η Ρωσία το επίτευγμα του Βορείου Θαλασσίου Περάσματος. Ήταν περίεργη η κίνησή του τότε, αλλά την έκανε» επισήμανε ο Πέτρος Ποντικός: «Η μεγαλύτερη έγνοια του Σοβιέτ ήταν πως θα ταΐσει τον κόσμο, κυρίως με πρωτεΐνη. Και για αυτό ναυπήγησαν πλοία με τα οποία να μπορούν να παρέχουν την δυνατότητα τα αλιεύματα που έπιαναν σε απόμερα μέρη να τα στέλνουν στη Ρωσία, από όλα τα αλιευτικά πεδία. Είχαν προσαρμόσει τη ναυτική τους τεχνογνωσία για μέρη κρύα και απομονωμένα. Μέχρι το 2010 το Βόρειο Πέρασμα ήταν μόνο για χρήση από ρώσικα πλοία».

Και συνέχισε:  «Οι Ρώσοι είναι οι πιο έμπειροι πολικοί ναυτικοί και έχουν φοβερή τεχνολογία. Διαθέτουν τον μεγαλύτερο στόλο παγοθραυστικών πλοίων στον κόσμο ενώ   έχουν μεγάλη παρουσία στους  δύο πόλους και στη Βαλτική».

Η πρώτη ναυτιλιακή ελληνική εταιρεία η οποία έστειλε πλοίο της να περάσει από το Βόρειο Πέρασμα δίνοντας μία ακόμη παγκόσμια πρωτιά στην Ελλάδα και την ελληνική ναυτιλία, ήταν η Lavinia του Ομίλου Laskaridis. H Lavinia είναι η μόνη ναυτιλιακή εταιρεία που δραστηριοποιείται και στους πέντε ωκεανούς.

Ο Πέτρος Ποντικός

Ο Πέτρος Ποντικός μας ταξιδεύει λίγα χρόνια πίσω, σε μία θαλάσσια επιχείρηση κινηματογραφικής απόχρωσης. «Η αφορμή να ασχοληθούμε ως εταιρεία με το Βόρειο Πέρασμα μας δόθηκε το 2010. Είδα μια ανακοίνωση της ρωσικής κυβέρνησης σύμφωνα με την οποία ο Βλαντιμίρ Πούτιν έδινε την άδεια να μπορούν υπό ξένη σημαία πλοία να χρησιμοποιούν το Πέρασμα. Μου κίνησε  την περιέργεια γιατί είναι ένα «θαλάσσιο μονοπάτι» μέσω του οποίου μπορείς να πας από Ατλαντικό στον Ειρηνικό και αντίστροφα στο μισό χρόνο από ό,τι μέσω της διώρυγας του Σουέζ ή της διώρυγας του Παναμά. Είχαμε ένα πλοίο εκείνη την χρονική περίοδο στην Καμτσάτκα, στον Ειρηνικό κοντά στον αρκτικό κύκλο για να φορτώσουμε ρώσικα αλιεύματα και να τα πάμε στην Αγία Πετρούπολη, οπότε έψαξα καλύτερα το θέμα. Τον επόμενο χρόνο, το 2011 οι Ρώσοι μας έδωσαν ναύλα για να μεταφέρουμε αλιεύματα γιατί έχουμε στόλο με πλοία ψυγεία και καταψύκτες. Όμως υπολογίσαμε ότι αν έπρεπε να πάμε στην Αγία Πετρούπολη μέσω του Παναμά ή του Σουέζ «δεν έβγαινε η δουλειά». Θα είχαμε ζημιά. Σκέφτηκα αμέσως ότι αν χρησιμοποιούσαμε το Βόρειο Θαλάσσιο Πέρασμα θα μπορούσε να είναι εμπορικά ενδιαφέρουσα η συμφωνία. Έκανα υπολογισμούς και διαπίστωσα ότι το κοστολόγιο  καθώς  και το όλο ταξίδι μειωνόταν στο μισό.
Ήρθαμε σε επαφή με το υπουργείο Μεταφορών της Ρωσίας που δίνει τις άδειες διάπλου. Η Lavinia Corporation είχε την εμπειρία στα  πολικά ταξίδια, στην Ανταρτική, στην Αλάσκα, στον Βερίγγειο Πορθμό, στη θάλασσα Τσούκτσι πάνω από τον Βερίγγειο πορθμό στην Αλάσκα και στη Σιβηρία. Πήραμε το οκ».

Στη συνέχεια εξήγησε τις επαφές που έγιναν με τη ρωσική κυβέρνηση: «Μόλις πήραμε την άδεια, πήγαμε στη  Rosatomflot που είναι η εταιρεία διαχείρισης του Βορείου Θαλασσίου Περάσματος. Έχει στόλο από πυρηνοκίνητα παγοθραυστικά που δουλεύουν αποκλειστικά στον αρκτικό κύκλο και προσφέρουν τις παγοθραυστικές υπηρεσίες στο Πέρασμα. Ο αρμόδιος είναι ο Μιχαήλ Πέρκιν. Πρόκειται για εταιρεία με υψηλά πρότυπα και υπηρεσίες και όλα γίνονται by the book. Είναι πολύ περήφανο οι Ρώσοι ότι έχουν υπηρεσία υψηλών προδιαγραφών».

Και συνέχισε: «Το πλοίο μας πήγε στο Βλαδιβοστόκ για να ελεγχθεί από τις ρωσικές αρχές και να πάρει την άδεια. Είναι ice class. Πέρασε χωρίς καμία παρατήρηση την επιθεώρηση και πήρε άδεια.    Ετοιμάστηκε το πλήρωμα και το πλοίο κατέπλευσε στο Πετροπαβλόφσκ  στην Καμτσάτκα όπου φόρτωσε σολομούς. Πανάκριβο φορτία που προορίζονταν για τις μεγάλες πόλεις της Ρωσίας στη δυτική πλευρά, την Αγία Πετρούπολη και Μόσχα ειδικά  τις ημέρες των Χριστουγέννων. Επειδή ήταν η πρώτη φορά που πλοίο της εταιρείας του Ομίλου έκανε αυτόν τον πλου βάλαμε δύο καπετάνιους επάνω για να πάρουν εμπειρίες. Η διαδρομή είναι σαν να παίζεις το επιτραπέζιο παιχνίδι «φιδάκι».

Για να μπεις στο Βόρειο Θαλάσσιο Πέρασμα υπάρχει μία  ανατολική πύλη στο βόρειο Βερίγγειο Πορθμό, το ακρωτήριο Ντέσνιεφ  και άλλη μία δυτική στο νησί Κάρα, μας είπε ο Πέτρος Ποντικός:
«Ο πλους γίνεται με τη συνοδεία πυρηνοκίνητων παγοθραυστικών. Το πρώτο μας ταξίδι έγινε τον Σεπτέμβριο του 2012 με το πλοίο «Rain Frost». Στη διαδρομή από το Ντέσνιεφ μέχρι την πύλη Κάρα, το πλοίο έκανε  ρεκόρ, ολοκληρώνοντας το πέρασμα σε μόλις 7½ ημερών. Η χρήση των παγοθραυστικών χρειάστηκε μόνο σε ένα κομμάτι γιατί εκείνη την εποχή δεν υπήρχε μεγάλο πρόβλημα με τον πάγο».

Το πλήρωμα του «Rain Frost», Ρώσοι και Ουκρανοί, που έχουν εμπειρία από πολιά ταξίδια,   ήταν περήφανο για αυτό το ταξίδι. To Rain Frost   έφθασε στην Αγία Πετρούπολη 22 μέρες μετά τον απόπλου από το Πετροπαβλόφσκ. «Συνήθως το  κάναμε το ταξίδι γύρω στις 44-48 ημέρες μέσω της διώρυγας Παναμά» μας τόνισε ο Πέτρος Ποντικός: «Κόψαμε τον χρόνο στη μέση.  Μειώσαμε κατά πολύ το αποτύπωμα άνθρακα σε αυτό που μεταφέραμε. Τα ταξίδια συνεχίστηκαν το 2013-2014 με δύο άλλα αδελφά πλοία του «Rain Frost», το «Sky Frost» και  το «Atmoda». Το μόνο που άλλαξε στα δύο επόμενα ταξίδια που κάναμε ήταν οι συνθήκες πάγου γιατί χειροτέρευαν χρόνο με τον χρόνο. Σήμερα, Φεβρουάριος του 2020, η κάλυψη του πάγου είναι σε επίπεδα ρεκόρ.
Το βόρειο θαλάσσιο πέρασμα ανοίγει για εμπορικούς πλόες αρχές Ιουλίου και κλείνει στα τέλη Νοεμβρίου ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Οι ελληνικές εταιρείες που έχουν χρησιμοποιήσει το Πέρασμα εκτός από τη Lavinia που ήταν η πρώτη over all είναι η εταιρεία του Γιώργου Προκοπίου με ένα  LNG -δεξαμενόπλοιο που είναι ναυλωμένο σε εταιρεία που παράγει φυσικό αέριο και ο Όμιλος Τσάκου: «Τους δώσαμε όση περισσότερη τεχνογνωσία είχαμε για το πέρασμα μέσω του αρκτικού κύκλου. Έχω δώσει συμβουλές και σε άλλες ναυτιλιακές εταιρείες εκτός των δύο ελληνικών».

Για τη σημασία της επιλογής του Βόρειου Περάσματος επισήμανε: «Επειδή ξέρουμε τη χρησιμότητα του Περάσματος προσπαθούμε να το έχουμε ως εναλλακτική για τον στόλο μας. Εμπορικά είναι ένα καταπληκτικός εναλλακτικός δρόμος που μπορεί να εξασφαλίσει πολλά θετικά» και συνέχισε αναφερόμενος σε φαινόμενα τρομολαγνείας: «Τελευταία στον Τύπο βγαίνουν μεγάλες εταιρείες ένδυσης και γενικότερα εμπορικές και με όλη αυτή την τρομολαγνεία που μας επιβάλλει η κοινή γνώμη, ανακοινώνουν ότι δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν το Πέρασμα για περιβαλλοντικούς λόγους. Το θέμα είναι αν θέλουν ή όχι τα εμπορεύματά τους να μειώσουν το αποτύπωμα άνθρακα. Αν ναι, τότε πρέπει να το χρησιμοποιούν το Πέρασμα γιατί μειώνει στο 50% τη διάρκεια του ταξιδιού, άρα και την εκπομπή αερίων που μολύνουν την ατμόσφαιρα. Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι το Βόρειο Πέρασμα δεν επιφέρει καμία επιβάρυνση στην χλωρίδα και  πανίδα  του Αρκτικού κύκλου γιατί είναι λίγα τα βαπόρια που τον διασχίζουν και τα πλοία που το επιχειρούν τηρούν αυστηρότατες προδιαγραφές που έχει θεσμοθετήσει η ρωσική κυβέρνηση. Χρειάζεται «ζυγοστάθμιση» για το τι θέλει κανείς. Δεν είναι ούτε άσπρο  ούτε μαύρο».

Αναφερόμενος στη λήψη ολοένα και περισσότερων περιβαλλοντικών μέτρων που επιβάλλονται στη ναυτιλιακή βιομηχανία, επισήμανε: «Στη ναυτιλία γίνεται μπούλινγκ από αυτούς που βγάζουν τους κανονισμούς. Οι ναυτιλιακές είναι πλέον υπεύθυνες για το αποτύπωμα του άνθρακα. Για το διοξείδιο του άνθρακα υπάρχει μία τιμή σε δολάρια ή σε ευρώ ανά τόνο.  Το πληρώνουν και οι μεταφορικές εταιρείες αεροπορικές κλπ. Η τιμή ήταν στα 3-4 ευρώ ανά τόνο παλαιότερα. Σήμερα έφθασε και 26-27 ανά τόνο.  Για ένα πλοίο τύπου Panamax ανάλογα και με τα ταξίδια που κάνει, επιφέρει επιπλέον κόστος στην ημερήσια λειτουργία του πλοίου που μπορεί να φθάσει και τα 1.000 δολάρια. Εφόσον υπάρχει η δυνατότητα το πλοίο να μειώσει το χρόνο στη μεταφορά εμπορευμάτων στο ήμισυ η εναλλακτική αυτή διαδρομή και θα μειώσει το αποτύπωμα του άνθρακα και θα προσφέρει στον πλοιοκτήτη επιπλέον κέρδη, μειώνοντας στο τέλος της ημέρας την τιμή των προϊόντων που φθάνουν στον καταναλωτή. Αυτό πρέπει να ζυγίσουμε».



Όπως εξήγησε ο Πέτρος Ποντικός στο «Business Stories»: «Το κλίμα δεν μπορούμε να το ελέγξουμε σύμφωνα και με τον κορυφαίο στον τομέα του καθηγητή, Αναστάσιο Τσώνη, ο οποίος διδάσκει στο τμήμα Μαθηματικών και Ατμοσφαιρικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Wisconsin του Μιλγουόκι. Ούτε ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει ριζικά το κλίμα. Η πρόσφατη έκρηξη του μεγάλου ηφαιστείου των Φιλιππίνων έχει προσθέσει τόσο θειάφι στην ατμόσφαιρα όσο όλη ναυτιλία σε έναν χρόνο. Είναι τέτοιες οι αναλογίες».

Σύμφωνα με τη ρωσική κυβέρνηση, το Βόρειο Πέρασμα δεν ήρθε για να αντικαταστήσει και να συναγωνιστεί  τον Παναμά ή το Σουέζ.  Έχει ιδιαιτερότητες όσο αφορά πότε ανοίγει και πότε κλείνει η σεζόν. Αλλά είναι ένας εναλλακτικός και οικολογικός θαλάσσιος δίαυλος όταν η θάλασσα και οι πάγοι το επιτρέπουν».

Οι Αμερικάνοι και οι Καναδοί τώρα άρχισαν να αντιλαμβάνονται την αξία και τη χρησιμότητα των βόρειων περασμάτων. «Υπάρχει και το βόρειοδυτικό, το  North West Passage πέρασμα που περνάει από την Αλάσκα και τον Καναδά και βγαίνει στον ανατολικό Καναδά και τη Γροιλανδία. Έχουν προσπαθήσει να τα χρησιμοποιήσουν  αλλά δεν έχουν τα παγοθραυστικά και τους ναυτικούς. Γιατί οι Αμερικάνοι και οι Καναδοί εγκατέλειψαν την ναυτιλία, σχεδόν απόλυτα» δήλωσε ο Πέτρος Ποντικός:

«Δεν ασχολήθηκαν με τις θαλάσσιες μεταφορές και με τα παγοθραυστικά. Οι ΗΠΑ έχουν ένα «Polar Star Ι». To αδελφάκι του δεν κινείται. Οι Καναδοί είναι σε λίγο καλύτερη θέση. Η δεύτερη  χώρα σε παγοθραυστικά είναι  η Φιλανδία που συνεργάζονται με τη Ρωσία. Οι Καναδοί τώρα ξύπνησαν.  Ο  Ελληνοαμερικάνος ναύαρχος Τζέιμς Σταυρίδης είχε πει  ότι είμαστε 50-60 χρόνια πίσω  στο θέμα των πολικών ταξιδιών. Θα βοηθούσε τους Αμερικάνους και τους Καναδούς να έχουν μία εναλλακτική θαλάσσια δίοδο όταν έχουν πρόβλημα στον αρκτικό κύκλο. Πριν χρόνια είχε πάθει ζημιά ένα δεξαμενόπλοιο και είχαν μείνει πόλεις στο βόρειο μέρος της Αλάσκας χωρίς καύσιμα. Ναύλωσαν ένα ρώσικο. Αυτό συνέβη πριν την κρίση της Κριμαίας. Οι Αμερικάνοι εδώ και πολλές δεκαετίες σε θέματα εσωτερικών πλόων έχουν το καμποτάζ. Ένα πλοίο θα πρέπει να ναυπηγηθεί στην Αμερική, δεν μπορεί να αγοραστεί από τρίτη χώρα. Πρέπει να είναι αμερικάνικη εταιρεία αμερικάνικα πληρώματα πολύ περιοριστικό στο εμπορικό κομμάτι. Επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ αποφασίστηκε να προχωρήσει η επένδυση από την Ακτοφυλακή, ενώ ο Καναδάς ξεκινάει να ναυπηγεί πανάκριβα και τελευταίας τεχνολογίας πλοία».

Το Rainfrost