«Δεν μπορώ να κάνω παιδιά»: Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της υπογονιμότητας

Ζωή Στραβοπόδη-Τζιάνο
Ψυχοθεραπεύτρια – Οικογενειακή Σύμβουλος

Οι στατιστικές είναι σαφείς: Περίπου ένα στα δέκα ζευγάρια αντιμετωπίζει προβλήματα γονιμότητας. Λόγω του ότι η απόκτηση ενός παιδιού αποτελεί διαχρονικά για τους περισσότερους ανθρώπους ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός, όταν οι προσπάθειες για την επίτευξη μιας εγκυμοσύνης παραμένουν άκαρπες, η εμπειρία ενδέχεται να βιωθεί τραυματικά.

Η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και η εξωσωματική γονιμοποίηση έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας, πράγμα το οποίο φυσικά αποτελεί και ένα από τα αναμφισβήτητα δώρα της σύγχρονης ιατρικής προόδου. Το πρόβλημα είναι ότι αυτές οι τεχνικές είναι τόσο επικεντρωμένες στο «τεχνικό» κομμάτι που πολλές φορές τα συναισθήματα που βιώνουν τα άτομα που έρχονται αντιμέτωπα με τέτοιου είδους προβλήματα μπαίνουν στην άκρη. Τα ζευγάρια προστρέχουν προς εύρεση λύσης πριν καλά-καλά προλάβουν να συνειδητοποιήσουν τι είναι αυτό που τους συμβαίνει. Οι περισσότεροι πλέον όταν μιλάνε για προβλήματα γονιμότητας εστιάζουν στις πιθανές λύσεις αδιαφορώντας για ότι μπορεί να συμβαίνει στον ψυχισμό των «παθόντων».

Η αλήθεια όμως είναι ότι τα άτομα που έρχονται αντιμέτωπα με προβλήματα γονιμότητας μπορεί να κατακλυστούν από ένα πλήθος αρνητικών συναισθημάτων που χρήζουν κατανόησης:

•    Ντροπή και έντονα συναισθήματα ανεπάρκειας καθώς η γονιμότητα είναι άμεσα συνδεδεμένη στο υποσυνείδητό μας με τη θηλυκότητα των γυναικών αλλά και τη σεξουαλική ικανότητα των ανδρών.

•    Θυμός και ζήλεια. Τα αισθήματα θυμού μπορεί να είναι γενικευμένα ή μπορεί να στρέφονται σε ζευγάρια που φαίνεται να αποκτούν παιδιά με ευκολία. Τα αισθήματα αυτά της ζήλειας μπορεί να οδηγήσουν το ζευγάρι σε απομάκρυνση από φίλους ή συγγενείς που έχουν παιδιά, απομονώνοντάς τους όχι μόνο ψυχικά αλλά και πρακτικά.

•    Ενοχή. Τα άτομα έχουν την τάση να κατηγορούν τον εαυτό τους και να ψάχνουν να βρουν σε τι λάθη υπέπεσαν. Πολλοί είναι αυτοί που κατηγορούν τον εαυτό τους ότι άργησαν να πάρουν την απόφαση να κάνουν παιδί, άλλοι ότι άργησαν να κοιτάξουν το πρόβλημα με κάποιον ειδικό, κάποιες γυναίκες φοβούνται ότι πληρώνουν το λάθος τους για κάποια παλαιότερη έκτρωση που είχαν κάνει κλπ.

•    Φόβος και ανασφάλεια. Είναι πολλοί οι φόβοι που μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους. Ο φόβος της κοινωνικής απομόνωσης, ο φόβος των γηρατειών χωρίς ένα παιδί που να νοιάζεται για εσένα, ο φόβος της εγκατάλειψης από το σύντροφό σου.

•    Έντονη θλίψη που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε κατάθλιψη. Η εμφάνιση καταθλιπτικών επεισοδίων που προκύπτουν από προβλήματα γονιμότητας είναι πλέον ερευνητικά τεκμηριωμένη και αποτελεί πιθανή επιπλοκή μιας τέτοιας κατάστασης.

•    Η υπογονιμότητα μπορεί επίσης να ξυπνήσει έντονους υπαρξιακούς προβληματισμούς και τα άτομα που τη βιώνουν ενδέχεται να νιώσουν ότι θα παραμείνουν για πάντα  «ανολοκλήρωτα» ή ότι η ζωή τους δεν έχει νόημα.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα συναισθήματα αυτά είναι φυσιολογικά και ανθρώπινα και δεν πρέπει να αποσιωπούνται. Αντίθετα θα πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος τα άτομα που τα βιώνουν να έρθουν σε επαφή με αυτά και να τα εκφράσουν ώστε να μπορέσουν να τα διαχειριστούν με το μικρότερο δυνατό κόστος. Η διαδικασία της συμβουλευτικής σε τέτοιες περιπτώσεις κρίνεται πολύ βοηθητική και, ιδιαίτερα στο εξωτερικό, συστήνεται από την πλειοψηφία των ειδικών.

Τα προβλήματα βέβαια που προκύπτουν στις περιπτώσεις υπογονιμότητας δεν βιώνονται μόνο σε προσωπικό επίπεδο αλλά συχνά παίρνουν και διαπροσωπικό χαρακτήρα. Τα προβλήματα στο ζευγάρι αρχίζουν από νωρίς, πριν ακόμα τη διάγνωση του προβλήματος. Συνήθως ο αυθορμητισμός και ο ερωτισμός του ζευγαριού δίνουν τη θέση τους στο άγχος  και στον προγραμματισμό των σεξουαλικών επαφών σε τέτοιο σημείο που κάποιες γυναίκες καταλήγουν να υποβάλλουν τον εαυτό τους σε συνεχείς θερμομετρήσεις ώστε να βρουν την ακριβή στιγμή της ωορρηξίας τους ενόσω περιμένουν ο σύντροφός τους να είναι σε διαρκή ετοιμότητα ώστε να επιδοθεί σε σεξουαλική πράξη όποια στιγμή του ζητηθεί. Οι τακτικές αυτές σύντομα επιφέρουν εντάσεις στη σχέση του ζευγαριού.

Επίσης, μια άλλη παγίδα στην οποία πέφτουν συχνά τα ζευγάρια είναι να υποθέτουν ότι γνωρίζουν τι σκέφτεται ο σύντροφός τους χωρίς πρώτα να το συζητήσουν ή ακόμα χειρότερα να θεωρούν ότι ο σύντροφος τους οφείλει να σκέφτεται και να νιώθει με τον ίδιο τρόπο που σκέφτονται ή νιώθουν οι ίδιοι.

Είναι σημαντικό σε μια τέτοια περίπτωση, το ζευγάρι να μπορέσει να συζητήσει μεταξύ του για το πώς αντιλαμβάνεται ο καθένας τους το πρόβλημα, τι είναι αυτό που φοβούνται περισσότερο, πώς πιστεύουν ότι μπορεί να επηρεάσει το ζήτημα τους διάφορους τομείς της ζωής τους καθώς και τι άποψη έχουν για τις διάφορες εναλλακτικές λύσεις στις οποίες έχουν τη δυνατότητα να στραφούν (π.χ. εξωσωματικό γονιμοποίηση, γονιμοποίηση με δότη σπέρματος ή ωαρίου, παρένθετη μητρότητα, υιοθεσία κλπ).

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι το γερό στομάχι, η αντοχή και τα υψηλά επίπεδα δέσμευσης στη σχέση είναι τα πιο απαραίτητα εργαλεία στις επίπονες ψυχολογικές επιπτώσεις του σύγχρονου αυτού προβλήματος!

Εσάς ποιο θέμα σας απασχολεί; Τι βαραίνει την καθημερινότητά σας; Στείλτε e-mail στο: z.stravopodi@gmail.com