Πώς ερμηνεύονται οι αντρικές «εκρήξεις οργής»;

Ζωή Στραβοπόδη-Τζιάνο
Ψυχοθεραπεύτρια – Οικογενειακή Σύμβουλος

Ένα από τα πιο συνηθισμένα ψυχολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνδρες που έρχονται (ή «τους φέρνουν») για ψυχοθεραπεία είναι οι λεγόμενες «εκρήξεις οργής». Το φαινόμενο των «εκρήξεων» και η επιθετικότητα που παρουσιάζει μια μεγάλη μερίδα ανδρών δυσκολεύει όχι μόνο τους ίδιους (που συνήθως νιώθουν να μην έχουν κανέναν έλεγχο πάνω στην επιθετική τους συμπεριφορά) αλλά και τα άτομα της οικογένειάς τους (γονείς, γυναίκα, παιδιά)  που καταλήγουν να αποφεύγουν να ερεθίσουν τον ευερέθιστο άνδρα με όποιο κόστος και αν συνεπάγεται αυτή η αποφυγή.

Φυσικά το εν λόγω πρόβλημα δεν αποτελεί αποκλειστικά «ανδρικό προνόμιο» αλλά επειδή σήμερα θα ασχοληθούμε με κάποιες αποκλειστικά «ανδρικές διαστάσεις» του ζητήματος, αποφάσισα να αφήσω τις γυναίκες απ’έξω. 

Αυτό που προσωπικά γνωρίζω είναι ότι όταν ένας άνδρας θελήσει να επιλύσει τα προβλήματα που του δημιουργεί η συσσωρευμένη οργή του θα χρειαστεί να έρθει σε επαφή με τα συναισθήματά του. Και ακριβώς εκεί είναι που αρχίζουν τα προβλήματα! Το θέμα «άνδρες και συναισθήματα» συνήθως προκαλεί έντονες αντιδράσεις μιας και η κοινωνία μας «απαγορεύει» στους άνδρες να συζητούν τα συναισθήματά τους!

Τα περισσότερα αγόρια μαθαίνουν από μικρά να κρύβουν τα συναισθήματα και τις ευαισθησίες τους («οι άνδρες δεν κλαίνε» κλπ). Το μόνο συναίσθημα που συνήθως εξαιρείται από αυτό τον κανόνα είναι ο θυμός! Ο θυμός είναι ένα κατεξοχήν «ανδρικό συναίσθημα» το οποίο συνδέεται στενά με τη βούληση και την αποφασιστικότητα.  Ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που οι άνδρες μαθαίνουν να διοχετεύουν στο θυμό πολλά άλλα αρνητικά συναισθήματα. Στον κλάδο της ψυχοθεραπείας αποτελεί κοινό μυστικό ότι πολλοί άνδρες που θυμώνουν μπορεί στην πραγματικότητα να ζηλεύουν, να φοβούνται, να λυπούνται ή ακόμα και να πενθούν.

Στη πραγματικότητα, ο θυμός δεν αποτελεί από μόνος του πρόβλημα. Αντίθετα, πρόκειται για ένα υγιές και φυσιολογικό συναίσθημα, που μπορεί να αποδειχτεί πολύ χρήσιμο κυρίως γιατί φέρνει στην επιφάνεια πράγματα και καταστάσεις που μας ενοχλούν λειτουργώντας σαν ένα σήμα κινδύνου. Αυτό που αποτελεί πρόβλημα δεν είναι ο θυμός αλλά η επιθετική συμπεριφορά που έπεται αυτού. Το θέμα όμως είναι ότι όταν εξετάζουμε το θυμό των ανδρών συνήθως δεν κάνουμε διάκριση μεταξύ του θυμού (συναίσθημα) και της επιθετικότητας (συμπεριφορά) που μπορεί να περιλαμβάνει φωνές, απειλές, βρισιές και χτυπήματα σε αντικείμενα ή ανθρώπους. Η διαφορά είναι προφανής και σημαντική, καθώς δεν εκφράζουν όλοι οι άνδρες το θυμό τους με επιθετικότητα. Στην πραγματικότητα μάλιστα υπάρχουν άνδρες που φοβούνται να εκφράσουν το θυμό τους με οποιονδήποτε τρόπο.

Ένα από τα πρώτα βήματα για την επίλυση του προβλήματος είναι οι άνδρες να κατανοήσουν ότι μπορούν να νιώθουν θυμό χωρίς να προβαίνουν σε επιθετικές ενέργειες και ότι ο θυμός μπορεί να αποτελέσει θέμα συζήτησης όπως κάθε άλλο συναίσθημα. Ένα σημείο που προσπαθώ να επισημάνω κάθε φορά που κάποιος έχει συμπεριφερθεί με τρόπο επιθετικό προς το άτομο που τον έχει εξοργίσει είναι ότι με αυτό τον τρόπο όχι μόνο καταλήγει να «χάνει το δίκιο του» αλλά παράλληλα κλείνει και την πόρτα σε εποικοδομητικές συζητήσεις που μπορεί να επιφέρουν πραγματική συναισθηματική λύτρωση ή ακόμα και πρακτικές λύσεις.

Στόχος της αλλαγής λοιπόν είναι να μάθουν οι άνδρες να αποφεύγουν την κριτική της προσωπικότητας των άλλων, τις βρισιές και τις φωνές και να μάθουν αντί αυτού να εκφράζουν το συναίσθημά τους λεκτικά, με σταθερό και ήπιο τρόπο. Πολλές φορές είναι πολύ πιο αποτελεσματικό απλά να πουν «με θυμώνει ο τρόπος που μου συμπεριφέρεσαι». Ίσως κάποιοι θεωρήσουν ότι πρόκειται για μια στοιχειώδη και περιττή επισήμανση, όμως για πολλούς άνδρες , το να ανακαλύψουν ότι δεν χρειάζεται να ενεργήσουν όταν είναι θυμωμένοι αποτελεί ένα κρίσιμο θέμα στη ζωή τους!

Επιπλέον, από τη στιγμή που ένας άνδρας μάθει να εκφράζει το θυμό του με κόσμιο τρόπο δεν χρειάζεται πια να τον απωθεί. Η αλήθεια είναι ότι έως ότου ένας άνδρας ξεσπάσει σε μια έκρηξη οργής έχει συνήθως καταστείλει το θυμό του για αρκετή ώρα ή καιρό.  Μαθαίνοντας όμως να εκφράζει το θυμό του με τον κατάλληλο τρόπο, μειώνει την ανάγκη να καταστέλλει το συναίσθημα του θυμού μειώνοντας έτσι και το ενδεχόμενο εκρήξεων για τις οποίες συνήθως αργότερα μετανιώνει.

Τέλος, αξίζει να αναφέρει κανείς ότι ο θυμός είναι συνήθως αποτέλεσμα της επίδρασης πολλών παραγόντων και το αντικείμενο του θυμού συχνά έχει έμμεση μόνο σχέση με την πραγματική πηγή της έντασης. Σημαντικό μέρος της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας σε αυτές τις περιπτώσεις αποτελεί η χαρτογράφηση και καταγραφή  των γεγονότων που προηγούνται των ξεσπασμάτων και η εστίαση της προσοχής σε εναλλακτικά πρότυπα δράσης. Μονάχα παρατηρώντας το θυμό από κοντά μας δίνεται η ευκαιρία να μάθουμε τις αιτίες του. Και μόνο μια τέτοια ενημερότητα μπορεί να μας οδηγήσει σε σκέψεις, νέες πληροφορίες και διορθωτικές αλλαγές.
 

Εσάς ποιο θέμα σας απασχολεί; Τι βαραίνει την καθημερινότητά σας; Στείλτε e-mail στο: z.stravopodi@gmail.com