Πώς να μεγαλώσετε παιδιά με αυτοεκτίμηση

Ζωή Στραβοπόδη-Τζιάνο
Ψυχοθεραπεύτρια – Οικογενειακή Σύμβουλος

Μια ερώτηση που δέχομαι πολύ συχνά από γονείς με μικρά (αλλά και μεγαλύτερα παιδιά) είναι το πώς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αποκτήσουν υψηλή αυτοεκτίμηση. Αυτό που συνήθως τους απαντώ είναι ότι παρότι ο ρόλος που παίζουν οι γονείς στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης του παιδιού τους είναι εξαιρετικά σημαντικός, η αυτοεκτίμηση δεν είναι κάτι που μπορεί ένας γονιός να βγάλει από την τσέπη του και να το προσφέρει στο παιδί του αλλά αντίθετα, είναι κάτι που χτίζεται με τον καιρό μέσα από μακροχρόνιες διαδικασίες.  

Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι το να λένε στο παιδί τους ενθαρρυντικά λόγια ή λόγια αγάπης φτάνει για να τα κάνουν να αγαπάνε τον εαυτό τους, να πιστεύουν στις δυνατότητες τους και να μεταχειρίζονται τον εαυτό τους με αξιοπρέπεια και αγάπη. Δυστυχώς όμως η πραγματικότητα δεν είναι τόσο απλή.

Η αυτοεκτίμηση συνήθως ανθίζει μέσα σε οικογένειες που αναγνωρίζουν και αποδέχονται τις ατομικές διαφορές των μελών τους, που εκφράζουν ανοιχτά την αγάπη τους, που δεν τιμωρούν τα λάθη αλλά τα χρησιμοποιούν σαν μαθήματα, που επικοινωνούν ανοιχτά, που ναι μεν έχουν συγκεκριμένους κανόνες αλλά τους χρησιμοποιούν με την απαραίτητη ελαστικότητα, που αναπτύσσουν την υπευθυνότητα και εφαρμόζουν την τιμιότητα στην πράξη.

Κάποιες πιο συγκεκριμένες συμβουλές μπορούν ενδεικτικά να περιλαμβάνουν τα παρακάτω:

•    Προσπαθήστε να ενθαρρύνετε την ανεξαρτησία του παιδιού σας στο βαθμό που αρμόζει στην εκάστοτε ηλικία του και αναπτυξιακό του στάδιο. Εμπιστευθείτε τις ικανότητές του και επιτρέψτε στο παιδί σας να αποτύχει και να στεναχωρηθεί χωρίς να πανικοβάλλεστε.

•    Αποφύγετε την παγίδα της υπερπροστασίας. Το βασικό πρόβλημα με την υπερπροστασία είναι ότι μέσω αυτής οι γονείς διδάσκουν στο παιδί τους συστηματικά, αν και άθελά τους, να αισθάνεται αδύναμο και ευάλωτο. Το μήνυμα που μεταδίδουν οι υπερπροστατευτικοί γονείς στα παιδιά τους είναι ότι ο κόσμος είναι τρομακτικός και επικίνδυνος και ότι το παιδί χρειάζεται ιδιαίτερη βοήθεια και προστασία.

•    Αποφύγετε την κριτική και τις «ταμπέλες». Όταν το παιδί σας κάνει κάποιο λάθος δείξτε κατανόηση και προσπαθήστε να βρείτε μαζί του τους λόγους που έγινε αυτό. Συγχρόνως αφήστε το παιδί να υποστεί τις συνέπειες του λάθους του. Πχ αν το παιδί σας σπάσει ένα ποτήρι μην πείτε «μα πόσο απρόσεχτος μπορεί να είσαι» και τρέξετε να μαζέψετε εσείς τη ζημιά. Αντίθετα, προσπαθήστε να βρείτε μαζί για ποιο λόγο του έπεσε το ποτήρι (πχ το κρατούσε με το ένα χέρι ή κοίταζε αλλού) και μετά δείξτε του πώς να συμμαζέψει με ασφάλεια τα γυαλιά.

•    Αποφύγετε τις συγκρίσεις, είτε με άλλα παιδιά, είτε με τα αδέρφια του, είτε με εσάς στην παιδική σας ηλικία! Το κάθε άτομο είναι ξεχωριστό, οι ανάγκες και οι δυνατότητες διαφορετικές και οι όποιες συγκρίσεις είναι ανούσιες. Μην ξεχνάτε ότι ακόμα και οι θετικές «ταμπέλες» ή οι συγκρίσεις στις οποίες το παιδί σας «βγαίνει κερδισμένο» αποτελούν κριτική. Ένα πολύ σύνηθες λάθος είναι οι άνθρωποι να νομίζουν ότι η θετική κριτική είναι κάτι που βοηθά τα παιδιά να αποκτήσουν αυτοεκτίμηση, στην πραγματικότητα όμως κάθε είδους κριτική βάζει εσάς στο ρόλο του αξιολογητή και τα παιδιά σας στη θέση αυτού που η άποψη για τον εαυτό τους εξαρτάται από την άποψη που έχουν οι άλλοι για αυτό. Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει να αξιολογεί τον εαυτό του μόνο του!

•    Επίσης, μη λέτε στο παιδί σας πράγματα που δεν πιστεύετε και μην τα επαινείτε με το παραμικρό. Τα παιδιά μπορούν να ξεχωρίσουν πότε έχουν κάνει κάτι ξεχωριστό που αξίζει τα επαινετικά σας λόγια. Αν εσείς τους τα λέτε αδιακρίτως θα πάψουν να σας εμπιστεύονται και θα αρχίσουν να θυμώνουν μαζί σας.

•    Αποφύγετε την παγίδα του οίκτου. Μην λυπάστε τα παιδιά σας. Αν θέλετε τα παιδιά σας να πιστέψουν στον εαυτό τους, πρέπει πρώτα εσείς να πιστέψετε σε αυτά.

•    Μη φοβάστε να οριοθετήσετε τα παιδιά σας. Τα παιδιά μαθαίνουν να σέβονται τον εαυτό τους μόνο αν μάθουν να σέβονται και τους άλλους. Σεβαστείτε εσείς τις δικές σας ανάγκες, οριοθετηθείτε και οριοθετήστε χωρίς ενοχές.

Η κλινική μου εμπειρία, μου έχει επανειλημμένως δείξει ότι τη  μεγαλύτερη δυσκολία να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αποκτήσουν αυτοεκτίμηση την αντιμετωπίζουν συνήθως γονείς που δεν εκτιμούν οι ίδιοι πραγματικά τον εαυτό τους. Ευτυχώς, σήμερα πλέον είναι περισσότερο εύκολο από ποτέ, να αυξήσει κανείς την αυτοεκτίμησή του άσχετα από την ηλικία του. Αν λοιπόν φοβάστε ότι το παιδί σας υποφέρει από χαμηλή αυτοεκτίμηση, ίσως ο καλύτερο δρόμος για να το βοηθήσετε να είναι μέσα από τη δική σας ενδυνάμωση. Ακούστε και φροντίστε τον εαυτό  σας και να είστε σίγουροι ότι τα παιδιά σας θα κάνουν το ίδιο!

Εσάς ποιο θέμα σας απασχολεί; Τι βαραίνει την καθημερινότητά σας; Στείλτε e-mail στο: z.stravopodi@gmail.com