Χριστούγεννα στο πατρικό, εκεί που δεν θα είστε ποτέ πάνω από 12 χρονών...

Ζωή Στραβοπόδη-Τζιάνο
Ψυχοθεραπεύτρια – Οικογενειακή Σύμβουλος

Έφτασαν τα Χριστούγεννα, έφτασε και η ώρα για τις πολυαναμενόμενες (;) ετήσιες οικογενειακές συγκεντρώσεις. Στο πατρικό μας σπίτι, η γιορτινή επανένωση με τα άτομα που περάσαμε την παιδική μας ηλικία έχει κάτι μαγικό. Τα Χριστούγεννα, αν ο δρόμος μας φέρει στο σπίτι των γονιών μας, ξαναγινόμαστε όλοι παιδιά. Στην κυριολεξία όμως.

Περάσατε το κατώφλι του πατρικού σας; Ξεχάστε όλη την πρόοδο που κάνατε προκειμένου να γίνετε λειτουργικά και υπεύθυνα μέλη της κοινωνίας. Ξεχάστε ότι κάνατε παιδιά, ότι χτίσατε καριέρα, ότι φτιάξατε το δικό σας σπιτικό. Στο σπίτι της μαμάς και του μπαμπά, παρέα με τα αδέρφια σας - όσο και να μεγαλώσετε- δεν θα είστε ποτέ πάνω από 12 χρονών. 

Φυσικά δεν αναφέρομαι μόνο στη νοσταλγία και στις αναμνήσεις, ούτε στις τόσο γνώριμες γεύσεις και μυρωδιές που μας θυμίζουν άλλες αγαπημένες εποχές. Αναφέρομαι στην αδυναμία πολλών από εμάς στο συγκεκριμένο περιβάλλον και με τους συγκεκριμένους ανθρώπους να βγάλουμε από πάνω μας το κοστούμι των πολυφορεμένων οικογενειακών μας ρόλων!

Η επαφή μας με την ευρύτερη οικογένεια ή με φίλους από τα παλιά πυροδοτούν συχνά έναν ψυχολογικό μηχανισμό με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, την ψυχολογική παλινδρόμηση. Η παλινδρόμηση συμβαίνει όταν ένα άτομο κάτω από την επήρεια συναισθηματικής φόρτισης, συμπεριφέρεται με τρόπο που είναι χαρακτηριστικός ενός προηγούμενου εξελικτικού σταδίου.



 



Η ψυχολογική αυτή παλινδρόμηση γίνεται ιδιαίτερα αισθητή την περίοδο των Χριστουγέννων και παρότι μπορεί να μην πληροί όλα τα χαρακτηριστικά που της απέδωσε κάποτε ο Φρόυντ, φαίνεται να έχει μια ιδιαίτερη επίδραση σε όσους την βιώνουν. Οι περισσότεροι ανάμεσά μας μπορούν να ταυτιστούν με κάποια από τις παρακάτω συμπεριφορές: Είτε από τη θέση του ενήλικα που αντιμιλά στο γονιό του λες και είναι ακόμα 16 ετών, είτε από την αδερφική θέση που μας κάνει ως αδέρφια να ενοχλούμαστε με το παραμικρό, είτε από τη θέση του γονιού που όσο και να μεγαλώσει το παιδί του θεωρεί καθήκον του να το καθοδηγήσει ή δικαιώμά του να το χειριστεί κατά βούληση! 

Γιατί όμως τόσο πολλοί ανάμεσά μας μπαίνοντας στο πατρικό μας σπίτι, μεταμορφωνόμαστε στα παιδιά που κάποτε μεγάλωσαν εκεί μέσα κλείνοντας έξω από την πόρτα τον ενήλικο και ώριμο εαυτό μας;

Η επιθυμία να ανήκουμε κάπου μας είναι μια επιθυμία πανανθρώπινη και μας διακατέχει όλους. Για να νιώσουμε όμως ότι ανήκουμε σε μια οικογένεια χρειάζεται συχνά να συμμορφωνόμαστε στην από χρόνια διαμορφωμένη της ταυτότητα. Μέσα στην πατρική μας οικογένεια ερχόμαστε για πρώτη φορά σε επαφή με τον κόσμο που μας περιβάλλει. Είναι το πρώτο μέρος που βιώνουμε την αγάπη και την απώλεια, την επιτυχία και την αποτυχία, την περηφάνια και την ντροπή, τον θρίαμβο και την απόρριψη. Όλοι συμφωνούν ότι ο τρόπος που μεγαλώνουμε μας καθορίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Το πρώτο μας σπίτι είναι το πιο μεγάλο μας σχολείο, ο τόπος που εκπαιδευόμαστε συναισθηματικά, εκεί που μαθαίνουμε να χρησιμοποιούμε τη λογική, εκεί που δημιουργούνται οι πρώτες μας σχέσεις, οι βασικότερες επιθυμίες μας και η αίσθηση της ταυτότητάς μας. Εκεί διαμορφώνονται και οι βασικές μας αξίες, η επιθυμία να είναι καλά αυτοί που αγαπάμε, η αλληλεγγύη, η δοτικότητα, η θυσία των προσωπικών μας αναγκών υπέρ των αναγκών αυτών που αγαπάμε. Μέσα στην πατρική μας οικογένεια υιοθετούμε στάσεις και συμπεριφορές με βάση όχι μόνο τις προσωπικές μας ανάγκες αλλά και αυτές των άλλων μελών. Για το λόγο αυτό δεν είναι τόσο εύκολο, ακόμα και αν ως μεμονωμένα άτομα ή στις υπόλοιπες σχέσεις μας έχουμε προχωρήσει, μέσα στην οικογένειά μας να αποχωριστούμε τους παλιούς μας ρόλους που τόσα χρόνια έχουμε μάθει απέξω και ανακατωτά και ξέρουμε ότι με κάποιο τρόπο λειτουργούν στο να κρατάνε την οικογένεια ενωμένη!

Τι είναι χρήσιμο να προσέξουμε λοιπόν όταν παλινδρομούμε σε συμπεριφορές που θεωρούμε ότι θα έπρεπε να έχουμε αφήσει πίσω μας από καιρό; Η παλινδρόμηση από μόνη της δεν είναι ούτε καλή ούτε κακή. Σίγουρα το να προσποιούμαστε ότι είμαστε και πάλι παιδιά μπορεί να μας προσφέρει μια γλυκιά αίσθηση οικειότητας, ασφάλειας και αθωότητας. Το να μπορούμε να απολαύσουμε ακόμα και σε μεγάλη ηλικία τη φροντίδα της μητέρας μας ή να διασκεδάσουμε πειράζοντας τα ώριμα πια αδέρφια μας είναι εξαιρετικά όμορφο. 

Σε κάποιες όμως περιπτώσεις η παλινδρόμηση στην οποία αναφέρομαι μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις έντασης, εκνευρισμού ή και διάσπασης. Στις γιορτινές αυτές συγκεντρώσεις δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο να έρθουν στην επιφάνεια παλιές ανεπίλυτες συγκρούσεις οι οποίες μπορεί να μπλοκάρουν ακόμα και τους πιο ώριμους ανάμεσά μας από το να τις διαχειριστούν με σύνεση και λογική! Ξαφνικά η ενήλικη συμπεριφορά μας πάει περίπατο κάνοντας χώρο σε πιο παιδικές, εγωιστικές ή ακόμα και ανάρμοστες συμπεριφορές που στην καθημερινή μας ζωή έχουμε αφήσει πίσω προ πολλού.

Αν παρατηρήσουμε ότι η επαφή μας με την ευρύτερη οικογένεια μας κάνει να συμπεριφερόμαστε «παιδιάστικα» είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να εστιάσουμε την προσοχή μας στους λόγους για τους οποίους ενδεχομένως συμβαίνει αυτό. Τι ανάγκες προσπαθούμε να ικανοποιήσουμε με αυτό τον τρόπο; Μπορεί να μην είναι εύκολο να ξεχωρίσουμε αμέσως ποιες ακριβώς είναι οι ανάγκες αυτές αλλά αν θέλουμε να βγάλουμε άκρη καλό είναι να επιμείνουμε. Μπορεί αυτό που χρειαζόμαστε να είναι αναγνώριση, φροντίδα, να νιώσουμε ότι μας αγαπάνε, ότι μας προσέχουν ή ότι είμαστε σημαντικοί. Ή πάλι μπορεί να είναι η ανάγκη μας να νιώσουμε ασφάλεια, να αποφύγουμε μια κατάσταση που μας προκαλεί ντροπή ή ακόμα και να αποπροσανατολίσουμε κάποιον από ένα θέμα που μας πονάει. 

Όποια και να είναι η ανάγκη αυτή, είναι σημαντικό να μπορέσουμε να την εντοπίσουμε και να τη βάλουμε σε λόγια, ώστε να μπορέσουμε να την επικοινωνήσουμε και σε αυτούς που αγαπάμε! Μέχρι τότε εύχομαι καλές γιορτές σε όλους τους ενήλικους και στα παραπονεμένα παιδιά που έχουν κρυμμένα μέσα τους!

Εσάς ποιο θέμα σας απασχολεί; Τι βαραίνει την καθημερινότητά σας; Στείλτε e-mail στο: z.stravopodi@gmail.com