Ιωάννα Κοντούλη, μια μητέρα για την οικολογία

Η Ιωάννα Κοντούλη έγινε μέρος του προεκλογικού σκηνικού εκπροσωπώντας τους Οικολόγους-Πράσινους. Παρά το λουλούδι στο πέτο, έμαθε να μιλά περισσότερο για πολιτική, παρά για οικολογία.

Το καρπούζι -αυτό είναι το κλασικό μοντέλο μιας οικολογικής πολιτικής οργάνωσης: «Πράσινο απ' έξω, κόκκινο μέσα, με μαύρα σπόρια» όπως χαρακτηριστικά λέει ένας βετεράνος του χώρου. Πράσινο είναι, βέβαια, το ενδιαφέρον για την οικολογία, την αειφόρο ανάπτυξη κ.λπ., ενώ το κόκκινο συμβολίζει τον αριστερό ή, έστω, «προοδευτικό» ιδεολογικό προσανατολισμό.

Όσο για τα μαύρα σπόρια, προφανώς, είναι τα αντιεξουσιαστικά στοιχεία, μολονότι σήμερα το «καρπούζι» του οικολογικού κινήματος δεν είναι της ίδιας ακριβώς ποικιλίας όπως τη δεκαετία του '80, τότε που οι οικολόγοι, πράσινοι κ.τ.ο έκαναν την εμφάνισή τους στην πολιτική σκηνή. Εκείνη την εποχή, μια προσωπικότητα σαν την Ιωάννα Κοντούλη δεν θα μπορούσε ποτέ να έχει τον τίτλο της «επικεφαλής της εκλογικής εκστρατείας» των Οικολόγων-Πρασίνων.

Μια γυναίκα η οποία στα 52 της χρόνια εγκαταλείπει τον ημι-αφανή ρόλο του στελέχους στο κόμμα της και αναλαμβάνει να γίνει το δημόσιο πρόσωπό του, ξεφεύγει αρκετά από το στερεότυπο που θα μπορούσε να έχει κανείς για το προφίλ ενός «πράσινου» πολιτικού.

Η ιδιαιτερότητα της Ιώαννας Κοντούλη έγκειται στο ότι οι απαιτήσεις του ρόλου που ανέλαβε τον περασμένο Ιανουάριο, φαίνεται να την αιφνιδίασαν: Ξαφνικά βρέθηκε στο ίδιο τραπέζι με επαγγελματίες πολιτικούς, αναγκάστηκε να αντιπαρατεθεί σε πρόσωπα κατά κανόνα απείρως πιο έμπειρα στα τερτίπια της δημοσιότητας από ό,τι η ίδια. Εν μέσω ενός πολιτικού κλίματος περίπλοκου και τεταμένου, η Ιωάννα Κοντούλη ήταν υποχρεωμένη να προβάλει τις θέσεις των Οικολόγων-Πράσινων ενώ ταυτόχρονα εκπαιδευόταν στο επικοινωνιακό παιχνίδι.

Το ότι τα ταχύρρυθμα σεμινάρια γίνονταν σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση, σίγουρα δεν ήταν υπέρ της Ιωάννας Κοντούλη. Από την άλλη, όμως, αυτό ακριβώς ήταν ένα από τα στοιχεία που συνέβαλαν στο να αποσπάσει τη συμπάθεια του κοινού: Ιδιαίτερα στις πρώτες της εμφανίσεις, η κα Κοντούλη δεν διανοούνταν να αγνοήσει το δημοσιογράφο που την διέκοπτε, φαινόταν να λέει ό,τι σκεφτόταν εκείνη τη στιγμή, να αυτοσχεδιάζει, να κομπιάζει και να μην αποφεύγει ένα μικρό σπάσιμο στην ομιλία της. Αυτό το ανεπαίσθητο «τρίξιμο» στη φωνή της, έκανε την Ιωάννα Κοντούλη να ακούγεται περισσότερο σαν μητέρα που μιλά στα παιδιά της με ένα μίγμα κατανόησης και κούρασης, παρά σαν πολιτικός που προωθεί τις θέσεις του κόμματός της.

Σύντομα, όμως, η γυναίκα της διπλανής πόρτας θα πισωπατούσε στο παρασκήνιο, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο στην πολιτικό που προσπαθούσε να δείχνει όσο πιο δυναμική μπορούσε.

«Το μοντέλο του διπλού δημόσιου προσώπου για τους Οικολόγους-Πράσινους, σε ανδρική και γυναικεία εκδοχή, με τον Γιάννη Παρασκευόπουλο και την Ιωάννα Κοντούλη, φαίνεται ότι είναι προσεκτικά σχεδιασμένο» παρατηρεί παλιό στέλεχος οικολογικών-ακτιβιστικών οργανώσεων. «Ο Παρασκευόπουλος είναι γνωστός στο χώρο, διανοούμενος, με πολυετή συμβολή στη θεωρία και την πράξη του κινήματος. Η Ιωάννα Κοντούλη δεν ήταν τόσο γνωστή. Πάντα όμως οι οικολόγοι πριμοδοτούσαν το γυναικείο στοιχείο».

Η κα Κοντούλη έρχεται να προστεθεί σε μια αλυσίδα κυριών που ενεπλάκησαν σοβαρά με τις πολιτικές οικολογικές παρατάξεις στην Ελλάδα.

Το 1989 η Μαρίνα Δίζη είχε καταφέρει να γίνει μέλος του ελληνικού κοινοβουλίου -στο οποίο άφησε ανεπανάληπτες αναμνήσεις, μοιράζοντας λουλούδια στους συναδέλφους της ή σηκώνοντας πανό καταγγέλλοντας την υποκρισία των πολιτικών για το αθηναϊκό νέφος. Η Αναστασία Ανδρεαδάκη ήταν η επόμενη οικολόγος βουλευτίς, το 1990, η οποία παρέμεινε ενεργή στους Οικολόγους-Πράσινους έως την πρόσφατη παραίτησή της, ύστερα από τις εκλογές της 6ης Μαΐου. Την Ανδρεαδάκη διαδέχτηκε η Καίτη Ιατροπούλου, λόγω του συστήματος που εφαρμόζουν οι Ο.Π., με την υποχρεωτική εναλλαγή των προσώπων στα αξιώματα που καταλαμβάνουν, είτε στο ελληνικό είτε στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο.

Σύμφωνα με στελέχη που πλέον έχουν αποχωρήσει από τους Οικολόγους-Πράσινους αποκαλύπτουν ότι, το 2009 όταν ο Γ.Α.Παπανδρέου είχε καλέσει την αντιπρόεδρο των Αυστριακών Οικολόγων, Μαρία Βασιλάκου, να μετάσχει της κυβέρνησής του, υπήρξε μεγάλη αναταραχή στους κόλπους των Ελλήνων Οικολόγων-Πράσινων, οι οποίοι θεώρησαν ότι ο ΓΑΠ ανέθετε το υφυπουργείο Περιβάλλοντος σε αυτούς. Όπως διηγούνται τα ίδια στελέχη, «μεσολάβησαν διάφορα ευτράπελα ανάμεσα στους επίδοξους 'πράσινους υφυπουργούς'. Τελικά τους ενημέρωσε η ίδια η Βασιλάκου ότι η πρόσκληση ήταν προσωπική και, ούτως ή άλλως, δεν θα την αποδεχόταν».

Η Ιωάννα Κοντούλη, «δυναμική και εργασιομανής» όπως τη χαρακτηρίζει ένας πρώην συνεργάτης της, δηλώνει αποφασισμένη να αποφύγει τη γραφικότητα που ενίοτε προκάλεσε σύγχυση ως προς το δημόσιο προφίλ των Οικολόγων-Πράσινων. Πάντα εμφανίζεται με τον ηλίανθο στο πέτο, σήμα-κατατεθέν της παράταξής της, αλλά το δικό της στοίχημα είναι «να κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει στο να βρεθούν αυτές οι 3.700 ψήφοι» που όπως λέει η ίδια στέρησαν στους Ο.Π. την είσοδο στη Βουλή για 0,07% στις εκλογές της 6ης Μαΐου.

Συνειδητά και πλήρως εναρμονισμένη στο πνεύμα των καιρών, η Ιωάννα Κοντούλη σήμερα μιλά περισσότερο για το Μνημόνιο παρά για τους υδροβιότοπους, τονίζοντας με κάθε ευκαιρία ότι «οι Οικολόγοι-Πράσινοι είναι ένα πολιτικό κόμμα. Η οικολογία είναι μια επιστήμη». Για όσους επικρίνουν τους Ο.Π. για αδιαφανείς διαδικασίες και διαρκείς εσωτερικές αντιπαραθέσεις, «η ανάδειξη της Κοντούλη στη θέση της επικεφαλής εκλογικής εκστρατείας έχει να κάνει με τη ρευστότητα των συμμαχιών ανάμεσα στις ομάδες και υποομάδες των Οικολόγων-Πράσινων. Στην ουσία, επέλεξαν την Κοντούλη προκειμένου να μην εκλεγεί κάποιος άλλος, πιθανότατα ο Μιχάλης Τρεμόπουλος». Οι ίδιοι κύκλοι επιμένουν ότι «τα παλιά στελέχη των Ο.Π. δεν θα θεωρήσουν ποτέ την Ιωάννα Κοντούλη ως 'δική τους', εξάλλου παραδοσιακά ο χώρος των Οικολόγων έβλεπε με καχυποψία την κατεστημένη αριστερά».

Πόσο «αριστερή» είναι όμως η Ιωάννα Κοντούλη; Η ίδια ποτέ δεν απέκρυψε το γεγονός ότι υπήρξε οργανωμένη στο ΚΚΕ, ενδεχομένως επειδή αυτές ήταν οι οικογενειακές της πολιτικές πεποιθήσεις. Όμως, η στροφή της στην Οικολογία είχε να κάνει αφ' ενός μεν με το ενδιαφέρον της για το περιβάλλον (ακόμη και η, βραβευμένη από το Τεχνικό Επιμελητήριο διατριβή της στο Πολυτεχνείο είχε να κάνει με τη μελέτη για τη ρύπανση στην Ελευσίνα). Αφ' ετέρου, εκείνο που την γοήτευσε στους Οικολόγους-Πράσινους ήταν η λογική του «συμφωνώ με τον προλαλήσαντα σύντροφο», η υποχρεωτική δηλαδή συμμόρφωση με την επίσημη γραμμή του κόμματος.

Αντί για τον «προοδευτικό συγκεντρωτισμό» της παραδοσιακής αριστεράς, η Ιωάννα Κοντούλη προτίμησε να λέει στους δύο γιούς της (19 και 24 ετών) «ότι αγωνίζομαι για λογαριασμό μιας παράταξης που έχει αρχές αλλά όχι αρχηγούς, που όλες οι κομματικές επιτροπές και τα όργανα έχουν ζυγό αριθμό μελών, έτσι ώστε να μην επικρατεί κάποια πλειοψηφία εις βάρος των υπολοίπων. Για να περάσεις την άποψή σου, πρέπει να πείσεις. Και για να πείσεις, πρέπει να ακούσεις».

Εάν την ακούσουν, εκτός από τους γιούς της, περίπου 200.000 Έλληνες, ίσως στην επόμενη Βουλή, η Ιωάννα Κοντούλη να βρίσκεται ανάμεσα στους τριακόσιους. Με ή χωρίς ηλίανθους.