Ο εικοστός αιώνας του ελληνικού σινεμά, μέσα από μία δράση της Επιτροπής «Ελλάδα 2021»
Η ζωή περνά, αλλά δεν χάνεται. Ο χρόνος κυλά, αλλά τα έργα των ανθρώπων μένουν. Χάρις στους παραμυθάδες, τους ιστορικούς, τους αρχαιολόγους, τους συγγραφείς, τους ποιητές, τους φωτογράφους, τους κινηματογραφιστές...
Απαθανατίζοντας οι τελευταίοι τους πρωταγωνιστές τους, μικρούς και μεγάλους ήρωες, αποτυπώνοντας ήχο και εικόνα, αποτελούν μία ξεχωριστή μορφή ιστορικής καταγραφής, όπου δεν φαντάζεσαι, αλλά βλέπεις. Και ταξιδεύεις. Με το μυαλό και την ψυχή.
Ο 20ος αιώνας έφυγε, αλλά η κληρονομιά του είναι εδώ. Και θα περάσει στις επόμενες γενιές μέσα από τη συνεργασία των κινηματογραφικών φορέων της χώρας μας, που πέτυχε η Επιτροπή «Ελλάδα 2021».
Η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, το Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας, τοΕλληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και η Ταινιοθήκη της Ελλάδος ένωσαν τις δυνάμεις τους και παραδίδουν στο κοινό τη δράση «Χώρα, Σε Βλέπω». Ένα πρόγραμμα διάσωσης, ψηφιοποίησης, προβολής και μελέτης ταινιών από την πλούσια κληρονομιά του ελληνικού κινηματογράφου του 20ού αιώνα, στο πλαίσιο της επετείου των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση.
Η αρχή έγινε χθες στον Κήπο της Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου. Μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου το κοινό μπορεί να απολαύσει αριστουργήματα των προηγούμενων δεκαετιών, όπως «Ο Θίασος» του Θόδωρου Αγγελόπουλου, «Το τελευταίο ψέμα» του Μιχάλη Κακογιάννη, τη «Δοκιμή» του Ζιλ Ντασσέν κα.
Στο πρώτο θέμα μίλησαν η δύο επιμελητές της δράσης «Χώρα, Σε Βλέπω».
Σύλλας Τζουμέρκας: Κληρονομιά για τις επόμενες γενιές
Στους συντελεστές βλέπουμε το σύνολο του Κινηματογραφικού κόσμου της χώρας. Ποιος ήταν ο ρόλος της Επιτροπής «Ελλάδα 2021»;
Το ελληνικό σινεμά, με την πολυμορφία, το θάρρος, το θράσος, τη διεισδυτικότητα και την υπέροχη αναρχία του, χάρισε στον κόσμο ένα σώμα έργου που είναι μια από τις πιο αυθεντικές καταγραφές του 20ού αιώνα της χώρας. Αυτό το σώμα έργου, σε συνδυασμό με την άμεση ανάγκη το ελληνικό σινεμά του 20ού αιώνα να διασωθεί - το φιλμ δε ζει για πάντα, και σίγουρα δε ζει για πολύ αφύλακτο και αφρόντιστο - ήταν η κινητήρια ιδέα για να σχεδιάσουμε στην Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου το κινούμενο φεστιβάλ και το πρόγραμμα διάσωσης και μελέτης του ελληνικού σινεμά, που λέγεται «Χώρα, Σε Βλέπω». Η Επιτροπή «Ελλάδα 2021» και η Πρόεδρός της, αγκάλιασαν από την αρχή και με σταθερή αγάπη και φροντίδα το φιλόδοξο σχέδιο, πίστεψαν στην εξωστρέφεια και τη σημασία του για το σήμερα, αλλά και σαν κληρονομιά για τις επόμενες γενιές, και έτσι επετεύχθη η δύσκολη σύμπραξη όλων των φορέων που το έκαναν εφικτό.
Στις ταινίες που θα προβληθούν τις επόμενες ημέρες οι δημιουργοί εστιάζουν στο ειδικό, στο προσωπικό, στην εξαίρεση και γενικεύουν, ανοίγουν το πλάνο. Υπάρχει αυτή η παραγωγή σήμερα; Γιατί ο κόσμος, οι μη ειδικοί έχουμε την αίσθηση ότι οι μεγάλοι σιγά-σιγά φεύγουν...
Το «Χώρα, Σε Βλέπω» δεν είναι μια πρόσκληση σε ομαδική νοσταλγία ούτε σε στήσιμο ανδριάντων. Είναι το ανάποδο. Είναι μια πρόσκληση για ζωντανή σκέψη, για ανακάλυψη και επανανακάλυψη ταινιών, δημιουργών, ρευμάτων με φρέσκο βλέμμα. Οι ταινίες ρίχνουν λαμπρό, κοφτερό φως εκεί που πολλές φορές στη συλλογική μας μνήμη υπάρχει σκόπιμα ή ασυνείδητα σκοτάδι. Είναι ταινίες που ρωτούν, γιορτάζουν, προκαλούν, αμφισβητούν, επαναδιατυπώνουν. Καταγράφουν τρυφερά και αμείλικτα το τοπίο, τους ανθρώπους και τη συλλογική μας εμπειρία. Γι’ αυτό και οι 42 είναι συναρπαστικές σε όποιο είδος κι αν ανήκουν, από τα «Κορίτσια για Φίλημα» μέχρι τον «Θίασο» και τον «Ιωάννη τον Βίαιο», και από την «Ευδοκία» και «Το Τελευταίο Ψέμμα» μέχρι «Το Δέντρο που Πληγώναμε» και το «Από την Άκρη της Πόλης».
Ο Σύλλας Τζουμέρκας είναι σκηνοθέτης, μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου και μέλος της Ολομέλειας της Επιτροπής «Ελλάδα 2021».
Ελίνα Ψύκου: Αγάπη, έμπνευση, απόλαυση, λατρεία για Σινεμά
Πηγή έμπνευσης, μέτρο σύγκρισης, ή απλά απόλαυση; Ποια είναι η σχέση νέων δημιουργών με την κινηματογραφική μας παράδοση; Και, εν τέλει, αυτή είναι, αυτή ήταν η πατρίδα μας;
Οι νεότεροι δημιουργοί αποφασίσαμε να κάνουμε Σινεμά, έχοντας πριν δει πολύ Σινεμά και φυσικά πολύ Ελληνικό Σινεμά. Ανάλογα με την ηλικία του καθένα, αυτό μπορεί αρχικά να έγινε τα Σαββατόβραδα στην ΕΡΤ της δεκαετίας του ᾽80, στις VHS που νοικιάζαμε από τα video club της γειτονιάς, σε αφιερώματα μεγάλων αιθουσών που δεν υπάρχουν πια, ή σε κακής ποιότητας αρχεία στο youtube και παράνομα torrents. Κανένα μέτρο σύγκρισης ή πήχης δεν υπάρχει ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές των δημιουργών. Μόνο αγάπη, έμπνευση, απόλαυση, λατρεία για Σινεμά.
Η κάθε γενιά έχει τα δικά της ερεθίσματα, τις δικές της ανάγκες, τις δικές της αναφορές και τις δικές της εμμονές. Το αφιέρωμα «Χώρα Σε Βλέπω», όπως τα προηγούμενα χρόνια και «Η Χαμένη Λεωφόρος του Ελληνικού Σινεμά», είναι μια απόπειρα της σημερινής γενιάς κινηματογραφιστών και θεωρητικών του Σινεμά, ώστε οι ταινίες των παλιότερων δημιουργών να γίνουν γνωστές στις νέες γενιές σινεφίλ με όσο το δυνατόν καλύτερες συνθήκες. Στο «Χώρα σε Βλέπω» προσπαθήσαμε και καταφέραμε κάτι παραπάνω από την προβολή των ταινιών αυτών. Ψηφιοποιώντας έναν μεγάλο αριθμό ταινιών ανοίξαμε τον δρόμο ώστε αυτές οι ταινίες να γίνουν προσβάσιμες σε ένα ευρύτερο κοινό και τα νέα ψηφιακά αποκατεστημένα αρχεία τους να ταξιδέψουν πιο εύκολα και να μπορέσουν να εμπνεύσουν και τις επόμενες από εμάς γενιές κινηματογραφιστών.
Η Ελίνα Ψύκου είναι σκηνοθέτης, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου
Μετά την Αθήνα και τις προβολές στον Κήπο της Πειραιώς 260 (11 με 15 Σεπτεμβρίου) το «Χώρα, Σε Βλέπω» θα ταξιδέψει τους επόμενους μήνες με 21+21, 42 συνολικά ταινίες, σε 21 στάσεις στις 5 ηπείρους. Περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να δείτε στον σύνδεσμο: https://www.protothema.gr/ellada-2040/article/1159384/hora-se-vlepo/
Ένα συνεχές μπρος πίσω στον χρόνο. Μία διαρκής κίνηση στον χώρο. Ένα ταξίδι στην ιστορία και την καλλιτεχνική δημιουργία. Στις θεατές και αθέατες πλευρές των ανθρώπων που προηγήθηκαν στα μέρη που σήμερα ζούμε, εργαζόμαστε, διασκεδάζουμε, ερωτευόμαστε εμείς.
Μπορούμε να μεταφερθούμε στο 1972 και να ζήσουμε την ερωτική ιστορία ενός λοχία με μίας πόρνης με την καταπληκτική μουσική επένδυση του Μάνου Λοίζου στην «Ευδοκία» του Αλέξη Δαμιανού.
Να συμμετάσχουμε στα γαμήλια έθιμα της ελληνικής επαρχίας του 1960, στο Βελβεντό Κοζάνης, να εντρυφήσουμε στα ήθη της εποχής, με την ταινία «Μακεδονικός γάμος» του Τάκη Κανελλόπουλου.
Να πάμε… μπροστά και να παρακολουθήσουμε το 24ωρο μια τρανς γυναίκας στη «Μπέττυ» του Δημήτρη Σταύρακα
Και τρία χρόνια πίσω, στο 1976, να δούμε μία παράλληλη αφήγηση: ένας άντρας υποδύεται τη Λίζα Μινέλι , ενώ ένας πατέρας και μία μητέρα συμβουλεύονται έναν ψυχίατρο για το πώς το παιδί τους θα γίνει παλαιάς κοπής άντρας στην ταινία «Η Λίζα και η άλλη» του Τάκη Σπετσιώτη.
Να πλησιάσουμε στο σήμερα, στις παραμονές του νέου αιώνα, το 1998 και να δούμε την περιπετειώδη εφηβεία μίας μικρής παρέας Ρωσοπόντιων από το Μενίδι στην ταινία «Από την άκρη της πόλης» του Κωνσταντίνου Γιάνναρη.
Να απολαύσουμε τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Γιάννη Μαρκόπουλο να εκτελούν ζωντανά τα έργα τους, την Μελίνα Μερκούρη να τραγουδάει το «Με το Λύχνο του Άστρου» από το «Άξιον Εστί» στη «Δοκιμή» (1974) του Ζιλ Ντασσέν.
Να πάμε πίσω στο 1967 να ζήσουμε τον έρωτα ενός φτωχού βοσκού με την κόρη του αφέντη της περιοχής στην ταινία «Οι βοσκοί» του Νίκου Παπατάκη.
Και από την επαρχία λίγα χρόνια πριν στην πρωτεύουσα. Στο 1958 και την κατάρρευση της παραδοσιακής αθηναϊκής αριστοκρατίας μέσα από το βλέμμα μιας νέας γυναίκας, παγιδευμένης στα λάθη της προηγούμενης γενιάς. Στο «Τελευταίο ψέμα» του Μιχάλη Κακογιάννη.
Ταξίδι στον χρόνο ξανά. Στην ίδια πόλη το 1985 στη «Μανία» του Γιώργου Πανουσόπουλου. Ξ άγρια σύγκρουση της νέας καθημερινότητας με τη βαθιά ριζωμένη παγανιστική ωμότητα, η προαιώνια πάλη ανάμεσα στο μεταφυσικό και το γήινο, στο ενστικτώδες και το λογικό.
Και η πολιτική ιστορία της Ελλάδας μέσα από την ιδιωτική ζωή των μελών ενός θιάσου, που περιοδεύει στην επαρχία από το 1939 έως το 1952. Στην ταινία «Ο θίασος» (1975) του Θόδωρου Αγγελόπουλου.
Κινηματογράφος: η τέχνη των τεχνών. Εικόνα και ήχος. Άνθρωποι και τεχνολογία. Ηθοποιοί και τραγουδιστές. Σκηνοθέτες και συνθέτες. Όλοι μαζί με σημείο συνάντησης το κινηματογραφικό πανί.
Η δράση συνεχίζεται με τη διαδικασία ψηφιοποίησης και αποκατάστασης κλασικών τίτλων της ελληνικής κινηματογραφίας δημιουργώντας νέα αρχεία, προσβάσιμα στις επόμενες γενιές επαγγελματιών του σινεμά και κινηματογραφόφιλων, με υπότιτλους στα αγγλικά και στα ελληνικά για κωφούς και βαρήκοους.
Θα ακολουθήσει η δημιουργία ειδικής δίγλωσσης έκδοσης (ελληνικά-αγγλικά) από τις εκδόσεις «Νεφέλη”, στην οποία οι ταινίες και η εποχή τους θα συνομιλούν με θεωρητικούς και κινηματογραφιστές, μέσα από κείμενα και άλλα σχεδιάσματα. Τέλος, στο πλαίσιο της δράσης «Χώρα, Σε Βλέπω”, εντάσσεται και η παραγωγή εκπαιδευτικής βαλίτσας, που θα κατατεθεί σε επιλεγμένα πανεπιστημιακά ιδρύματα και βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο.
* Για την είσοδο του κοινού στις παραστάσεις της Πειραιώς 260 απαιτείται η επίδειξη έγκυρου πιστοποιητικού εμβολιασμού ή πιστοποιητικού νόσησης, σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΥΑ υπ΄ άρ. Δ1α/ΓΠ.οικ.44779 (ΦΕΚ 3117/Β 16.07.2021). Επίσης, απαιτείται η χρήση μάσκας και η τήρηση των αναγκαίων αποστάσεων τόσο κατά την προσέλευση και την αποχώρηση, όσο και κατά τη διάρκεια των παραστάσεων, σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ. Άρνηση επίδειξης σχετικού πιστοποιητικού ή έλλειψη αυτού καθιστά την είσοδο μη επιτρεπτή στον/στην κάτοχο του εισιτηρίου.
Πρόγραμμα:
Σάββατο 11 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
20:30 Ευδοκία του Αλέξη Δαμιανού (1971) 105΄
Κυριακή 12 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
20:30 Μακεδονικός Γάμος του Τάκη Κανελλόπουλου (1960) 24´
Μπέττυ του Δημήτρη Σταύρακα (1979) 33´
Η Λίζα και η άλλη του Τάκη Σπετσιώτη (1976) 7´
22:30 Από την Άκρη της Πόλης του Κωνσταντίνου Γιάνναρη (1998) 90´
Δευτέρα 13 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
20:30 Δοκιμή του Ζυλ Ντασέν (1974) 88´
22:30 Οι Βοσκοί του Νίκου Παπατάκη (1967) 117´
Τρίτη 14 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
20:30 Το Τελευταίο Ψέμμα του Μιχάλη Κακογιάννη (1958) 112´
23:00 Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου (1985) 87´
Τετάρτη 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
19:00 [ deliverance ] *
*διάσωση - σωτηρία - απελευθέρωση – απολύτρωση
Μια ανοιχτή συζήτηση για την διάσωση της κινηματογραφικής κληρονομιάς
Χώρος Ε
21:00 Θίασος του Θόδωρου Αγγελόπουλου (1975) 230´
Οι 42 ταινίες:
ΑΣΤΕΡΩ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΑΖΙΑΔΗΣ 1929
ΠΡΟΣΩΠΑ ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΑ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΑΒΕΛΛΑΣ 1946
ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΨΕΜΜΑ, ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ 1958
ΜΑΝΤΑΛΕΝΑ, ΝΤΙΝΟΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ 1960
Η ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ, ΡΟΒΗΡΟΣ ΜΑΝΘΟΥΛΗΣ 1960
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ, ΤΑΚΗΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ 1960
100 ΩΡΕΣ ΤΟΥ ΜΑΗ, ΔΗΜΟΣ ΘΕΟΣ & ΦΩΤΟΣ ΛΑΜΠΡΙΝΟΣ 1964
ΤΟ ΜΠΛΟΚΟ, ΑΔΩΝΙΣ ΚΥΡΟΥ 1965
ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΓΙΑ ΦΙΛΗΜΑ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΑΛΙΑΝΙΔΗΣ 1965
Η 7Η ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ, ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ 1966