Κλιματικό ντόμινο απειλεί το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού - Προκαλούν «τρόμο» οι προσομοιώσεις
«Ξεπερασμένο» το όριο των 2 βαθμών Κελσίου που ορίστηκε στην Κλιματική Σύσκεψη του Παρισιού το 2015, «φωνάζουν» οι επιστήμονες - Αλυσιδωτές αντιδράσεις σε Ανταρκτική, Γροιλανδία, Ατλαντικό και Αμαζόνιο
Σάββας Μιχάλαρος
Δραματικές αναμένεται να είναι οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής για τον άνθρωπο και δη τα αμέσως επόμενο χρόνια, σύμφωνα με όλες τις μελέτες που δημοσιεύονται τους τελευταίους μήνες στα επιστημονικά περιοδικά. Όπως αναφέρεται στην τελευταία έκθεση των περιβαλλοντολόγων, η ραγδαία αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στη Γη, σε συνδυασμό με το λιώσιμο των πάγων και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, είναι πιθανό να προκαλέσουν ένα ντόμινο κλιματικών αλλαγών από άκρη σε άκρη στον πλανήτη, επηρεάζοντας τουλάχιστον το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Οι ερευνητές εξέτασαν τα στρώματα πάγου στη Δυτική Ανταρκτική, τη Γροιλανδία και τον θερμό Ατλαντικό Κόλπο, όπως και στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου.
Το μοντέλα προσομοίωσης επιβεβαιώνουν την πιθανότητα του κλιματικού ντόμινο, ακόμα και με αύξηση της μέσης θερμοκρασίας μικρότερη από τους δύο βαθμούς. Δεν προσδιορίζεται, ωστόσο, η χρονική διάρκεια του φαινομένου, καθώς εξαρτάται από πολλαπλούς παράγοντες, πολλοί εκ των οποίων χαρακτηρίζονται «αστάθμητοι».
Οι υπολογισμοί γίνονται με βάση την καταγραφή του πληθυσμού το 2017, όταν το 40% των ανθρώπων ζούσαν στις ή κοντά στις παράκτιες περιοχές. Ως εκ τούτου, συνολικά θα επηρεαστεί πολύ μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων, καθώς το κλιματικό ντόμινο θα επιφέρει άμεσες συνέπειες στους κατοίκους των ακτών, αλλά συνολικά, οι συνέπειες θα αφορούν τους πάντες.
Κλείσιμο
Τι «έβγαλαν» τα μοντέλα προσομοίωσης
Τα σενάρια που «έβγαλαν» τα μοντέλα προσομοίωσης είναι εφιαλτικά για την ανθρωπότητα, σε σημείο που να καθιστά μη προβλέψιμο το εύρος των συνεπειών. Η αλλαγή στο κλίμα και η σταθερή άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της Γης, επηρεάζει τόσο τους παγετώνες, όσο και τη θερμοκρασία της θάλασσας. Αυτό είναι το χειρότερο σενάριο σύμφωνα με τους επιστήμονες, καθώς οι πιθανότητες να επηρεάσει το ένα το άλλο είναι πάρα πολύ μεγάλες. Ήδη συμβαίνει, αλλά -ακόμα- δεν έχει ενταθεί σε τέτοιο επίπεδο, που να προκαλέσει αλυσιδώτες αντιδράσεις.
Ωστόσο, η «ώρα μηδέν» είναι πολύ κοντά. Τα μοντέλα προσομοίωσης δείχνουν ότι η αλληλεπίδραση των δύο φαινομένων αναμένεται να προκαλέσουν ένα ντόμινο κλιματικών αλλαγών και αυτές με τη σειρά τους ένα ανεξέλεγκτο -για τον άνθρωπο- τοπίο.
Τα νέα στοιχεία δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Earth System Dynamic και δείχνουν ότι σχεδόν το ένα τρίτο των περισσότερων από 3 εκατομμυρίων προσομοιώσεων που διεξήχθησαν, διαπίστωσαν ότι το ντόμινο μεταξύ των παγετώνων, του Ατλαντικού Κόλπου και του τροπικού δάσους του Αμαζονίου έχουν ήδη ξεκινήσει και μάλιστα εντείονται ακόμη και σε αυξήσεις θερμοκρασίας μικρότερες των 2 βαθμών Κελσίου. Αναφερόμαστε στους 2 βαθμούς Κελσίου, διότι είναι το όριο που έχει οριστεί ως ανώτερο επίπεδο στην Κλιματική Συμφωνία του Παρισιού, το 2015. Με άλλα λόγια, τα όρια που τέθηκαν το 2015 στη γαλλική πρωτεύουσα, δεν ισχύουν πλέον, καθώς οι αλλαγές στο κλίμα «τρέχουν» πιο γρήγορα και οι συνέπειες εμφανίζονται αρκετά νωρίτερα.
«Αλλάζουμε τις πιθανότητες και όχι προς όφελός μας. Ο κίνδυνος αυξάνεται σαφώς όσο θερμαίνουμε τον πλανήτη μας», ανέφερε σε δήλωσή του ο Jonathan Donges, επικεφαλής του FutureLab on Earth Resilience της PIK. Και συνέχισε: «Οι πιθανότητες του ντόμινο αυξάνονται σημαντικά μεταξύ 1 και 3 ° C αύξησης της μέσης θερμοκρασίας. Εάν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και η προκύπτουσα αλλαγή του κλίματος δεν μπορούν να σταματήσουν, το ανώτερο επίπεδο αυτού του εύρους θέρμανσης πιθανότατα θα έχει ξεπεραστεί στα τέλη αυτού του αιώνα. Με ακόμη υψηλότερες θερμοκρασίες, αναμένονται ακόμα περισσότερες αλλαγές, με μακροπρόθεσμα καταστροφικά αποτελέσματα».
Η Γροιλανδία «λιώνει» και αλλάζει το κλίμα παγκοσμίως
Μία άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Μάιο, έδειξε ότι οι παγετώνες στη Γροιλανδία παρουσιάζουν στοιχεία ταχείας τήξης. Δηλαδή λιώνουν πολύ πιο γρήγορα, με μη αναστρέψιμο ρυθμό. Η έκθεση, ωστόσο, δεν προσδιόριζε τον ορίζοντα της χρονικής διάρκειας του φαινομένου ή ακόμη και αν έχει ξεπεράσει το σημείο «μηδέν» και πλέον βρίσκεται σε μη αναστρέψιμη πορεία.
Τον Αύγουστο του 2020, ειδικοί από τη Γερμανία διαπίστωσαν ότι ο παγετώνας της Γροιλανδίας έχασε 532 γιγατόνους μάζας, τη μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ.
Ένας ικανός αριθμός επιστημόνων εκτίμησαν ότι με βάση τα στοιχεία που έχουν στη διάθεσή τους, η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη, καθώς έχει ξεπεραστεί το σημείο «μηδέν».
Τι είναι οι «μηχανισμοί άμυνας» του πλανήτη
Ωστόσο, τα κλιματικά μοντέλα προσομοίωσης της Γης είναι εξαιρετικά πολύπλοκα και εν πολλοίς επηρεάζονται και από απρόβλεπτους παράγοντες, όπως είναι οι λεγόμενοι «μηχανισμοί άμυνας» του πλανήτη. Τι είναι οι «αμυντικοί μηχανισμοί» της Γης; Είναι ένα σύνολο απρόβλεπτων φαινομένων, το οποίο επιφέρει την ισορροπία στον πλανήτη, σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά που καθορίζονται από την ηλικία του και την ενέργεια που παράγεται στον πυρήνα. Με άλλα λόγια, όταν κάτι... ξεφύγει από την προγραμματισμένα «εύρυθμη» λειτουργία του πλανήτη -λόγου χάρη η ανθρώπινη παρέμβαση και οι συνέπειές της-, η «φύση» αντιδρά και επαναφέρει την κατάσταση στο αρχικό πλάνο.
Οι προσομοιώσεις που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες στηρίζονται σε ορισμένες μεταβλητές, με βάση προσέγγισης τα όρια της μέσης θερμοκρασίας.
«Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορούσαμε να λάβουμε υπόψη τις σημαντικές αβεβαιότητες που σχετίζονται με αυτά τα χαρακτηριστικά των αλληλεπιδράσεων ανατροπής», εξήγησε ο Jürgen Kurths, επικεφαλής του Τμήματος Έρευνας Επιστήμης της Πολυπλοκότητας της PIK.
Η αλληλεπίδραση μεταξύ των παγετώνων, του ρεύματος του κόλπου στον Ατλαντικό και του Αμαζονίου - που μπορεί είναι πιθανόν να βρίσκεται ήδη στο σημείο μηδέν - υποδηλώνει ότι είναι πιο αλληλένδετα από ό, τι πίστευαν μέχρι σήμερα οι ερευνητές.
«Βρίσκουμε ότι η αλληλεπίδραση μπορεί να κάνει τα ίδια περιβάλλοντα πιο ευάλωτα λόγω της αμοιβαίας αποσταθεροποίησης μακροπρόθεσμα», δήλωσε μία από τους συν-συγγραφείς της μελέτης, ερευνητής του Ινστιτούτου Potsdam, Ricarda Winkelmann, προσθέτοντας ότι αυτό δεν αποτελεί πρόβλεψη, αλλά μάλλον μια ανάλυση κινδύνου.
«Οι ανατροφοδοτήσεις μεταξύ τους τείνουν να μειώνουν τα κρίσιμα όρια θερμοκρασίας των παγετώνων της Δυτικής Ανταρκτικής, της ανατροπής του Ατλαντικού και του τροπικού δάσους του Αμαζονίου», πρόσθεσε η Winkelmann. Αντίθετα, το όριο θερμοκρασίας για τη Γροιλανδία μπορεί στην πραγματικότητα να αυξηθεί σε περίπτωση σημαντικής επιβράδυνσης της μεταφοράς θερμότητας του Βόρειου Ατλαντικού.
Κίνδυνος για 2,4 δισ. ανθρώπους
Συνολικά όμως, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι έχουμε λιγότερο χρόνο για να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ακόμη λιγότερο για να αποτρέψουμε τις διαδικασίες ανατροπής του κλίματος.
Οι λιωμένοι παγετώνες αποτελούν τη γραμμή εκκίνησης ενός κλιματικού ντόμινο. Οι συνέπειες αποτυπώνονται στον Ατλαντικό και από εκεί στον Αμαζόνιο.
Δεν είναι σαφές πόσο καιρό θα χρειαστεί η διαδικασία. Μπορεί να χρειαστούν χιλιάδες χρόνια για να λιώσουν οι παγετώνες, με το σύνολο του όγκου τους να πηγαίνει στους ωκεανούς. Μπορεί όμως το φαινόμενο να εξελιχθεί πολύ πιο γρήγορα, απρόβλεπτα. Σε κάθε περίπτωση, η συγκεκριμένη εξέλιξη θα επηρέαζε τις παράκτιες πόλεις, διαταράσσοντας σημαντικά περιοχές όπως η Νέα Υόρκη, το Λος Άντζελες και η Βομβάη, μεταξύ πολλών άλλων σε όλο τον κόσμο.
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, περίπου 2,4 δισεκατομμύρια, ή το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, σύμφωνα με την καταγραφή του 2017, ζούσαν κοντά στις ακτές.
Μόνο στις ΗΠΑ, 127 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε παράκτιες κομητείες, σύμφωνα με την Υπηρεσία Εθνικού Ωκεανού.
Η Winkelmann πρόσθεσε ότι η ανάλυση είναι «συντηρητική», κάτι που σημαίνει ότι υπάρχουν πολλά στοιχεία που δεν έχουν ληφθεί υπόψιν και τα οποία θα μπορούσαν να κάνουν την αλυσίδα των γεγονότων ακόμη πιο ραγδαία.
«Η ταχεία μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι απαραίτητη για τον περιορισμό των κινδύνων στο κλιματικό σύστημα. Το μοναδικό όπλο κατά της κλιματικής αλλαγής, είναι η πρόληψη και η παγκόσμια προσπάθεια, ώστε να καθυστερήσουμε το φαινόμενο του ντόμινο», δήλωσε η Winkelmann.
