Έκρηξη – σοκ στο Νεφέλωμα του Καρκίνου

Οι ακτίνες γάμα αποτελούν μια φωτεινή πηγή, με τη μεγαλύτερη ενέργεια στο σύμπαν, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Στο Νεφέλωμα του Καρκίνου, ένα διαστελλόμενο νεφέλωμα αερίων, πραγματοποιήθηκε μια άνευ προηγουμένου ισχυρή έκρηξη ακτινών γάμα, η οποία ήταν τουλάχιστον πέντε φορές πιο ισχυρή από οποιαδήποτε άλλη παρόμοια έκρηξη έχει ποτέ παρατηρηθεί. Στις 12 Απριλίου παρατηρήθηκε η μυστήρια αυτή έκρηξη, αλλά έγινε πρόσφατα γνωστή, στο πλαίσιο του «Τρίτου Συμποσίου Φέρμι», το οποίο πραγματοποιείται στη Ρώμη.
 
Η πηγή της ακτινοβολίας φαίνεται να είναι μια μικρή περιοχή μέσα στο διάσημο νεφέλωμα, το οποίο αποτελεί απομεινάρι μιας έκρηξης σούπερ-νόβα, που έγινε αντιληπτή στη Γη το έτος 1054 μ.Χ. Το συγκεκριμένο αντικείμενο θεωρείτο ως τώρα μια σταθερή πηγή φωτός, όμως το διαστημικό τηλεσκόπιο Φέρμι της NASA εντόπισε μια απότομη ένταση της ακτινοβολίας, που διήρκεσε περίπου έξι μέρες, μεταβαλλόταν από ώρα σε ώρα και είχε ένταση μέχρι 30 φορές μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη. Στην «καρδιά» του συγκεκριμένου νεφελώματος -το οποίο χάρη στα νέφη αερίων του με τα εντυπωσιακά χρώματα, έχει προσφέρει σπουδαίο υλικό φωτογράφησης όλα αυτά τα χρόνια- βρίσκεται ένα άστρο τύπου «πάλσαρ», δηλαδή ένα ταχέως περιστρεφόμενο άστρο νετρονίων που εκπέμπει συνεχώς ραδιοκύματα, τα οποία γίνονται αντιληπτά από τον πλανήτη μας με ρυθμό 30 το δευτερόλεπτο.

Μέχρι τώρα, τίποτε άλλο δεν είχε παρατηρηθεί στο Νεφέλωμα του Καρκίνου που να μπορεί να εξηγήσει την ξαφνική έκρηξη ακτινών γάμα. Από τότε που εκτοξεύτηκε στο διάστημα, πριν περίπου τρία χρόνια, το τηλεσκόπιο «Φέρμι» έχει εντοπίσει στο διάστημα τρεις τέτοιες εκρήξεις ισχυρής ακτινοβολίας, με ενέργειες που ξεπερνούν τα 100 εκατ. ηλεκτρόνιοβόλτ, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε φωτόνιο αυτών των ακτινών, μεταφέρει δεκάδες εκατομμύρια φορές περισσότερη ενέργεια από το ορατό φως που μπορούμε να δούμε. Αυτό που αποτελεί αίνιγμα για τους αστρονόμους, πέρα από την προέλευσή αυτών των πανίσχυρων ακτινοβολιών, είναι ότι δεν συνοδεύονται από άλλες μεταβολές στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα της ακτινοβολίας. Για παράδειγμα, το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτινών-Χ, «Τσάντρα», δεν έδειξε κάποια μεταβολή στην ένταση της ακτινοβολίας-Χ, που να προκαλείται παράλληλα ή μετά τις εκρήξεις ακτινών γάμα. Ανάλογη σταθερότητα εμφανίζει το Νεφέλωμα του Καρκίνου στο φάσμα του ορατού φωτός ή της ραδιο-ακτινοβολίας.

Οι επιστήμονες προσπαθούν να καταλάβουν ποιο είναι αυτό το διαστημικό αντικείμενο που διοχετεύει σχεδόν όλη την ενέργειά του σε ακτίνες γάμα, κάνοντας λόγο για ένα αίνιγμα που πιθανώς θα πάρει χρόνια για να εξιχνιαστεί. Μια εξήγηση είναι ότι, σε μια περιοχή κοντά στο άστρο νετρονίου, ισχυρά μαγνητικά πεδία αποκτούν αντίθετες διευθύνσεις και ξαφνικά αναδιοργανώνονται, με τον τρόπο αυτό προκαλώντας απότομη επιτάχυνση των πλησιέστερων σωματιδίων, σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός. Καθώς τα σωματίδια κινούνται, εκπέμπουν τις ισχυρές ακτίνες γάμα, τις οποίες «πιάνει» το τηλεσκόπιο «Φέρμι».