Όλο μάτια οι… αχινοί!

Η θάλασσα πολλές φορές κρύβει «θησαυρούς», ακόμα και επικίνδυνους. Οι κολυμβητές θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεχτικοί και να προσέχουν να μην πατήσουν το οτιδήποτε. Ο συνήθης ύποπτος είναι οι αχινοί, οι οποίοι σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, αν οι άνθρωποι πρέπει να έχουν μάτια δεκατέσσερα, αυτοί έχουν δεκαπέντε.

Σύμφωνα με μια νέα πανευρωπαική έρευνα, οι αχινοί βλέπουν χωρίς εξειδικευμένα όργανα, αλλά μέσα από ολόκληρο το σώμα τους, το οποίο κατά κάποιο τρόπο αποτελεί ένα τεράστιο μάτι. Στην έρευνα συμμετείχαν ερευνητές του Τμήματος Θαλάσσιας Οικολογίας του πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ (Σουηδία), του Ινστιτούτου Εξελικτικής Βιολογίας και Οικολογίας του πανεπιστημίου της Βόννης (Γερμανία), του Διεθνούς Κέντρου Θαλάσσιας Μοριακής Βιολογίας του Μπέργκεν (Νορβηγία) και άλλοι. Η μελέτη δημοσιέυθηκε στο περιοδικό PNAS της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «όλος ο ενήλικος αχινός μπορεί να λειτουργήσει σαν ένα πελώριο μάτι, ενώ η σκιά που ρίχνει ο σκελετός του ζώου πάνω στα φωτοευαίσθητα κύτταρα του σώματός του, μπορεί να του προσδώσει κατευθυντική όραση».

Τα περισσότερα ζώα αντιδρούν στο φως και έχουν αναπτύξει ένα άκρως εξελιγμένο τρόπο να βλέπουν πολύπλοκες εικόνες, έτσι ώστε να είναι σε θέση να επιβιώσουν στο περιβάλλον τους. Τα μάτια των ανθρώπων και των εντόμων ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Και οι αχινοί όμως αντιδρούν στο φως, παρόλο που δεν διαθέτουν μάτια. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι οι αχινοί διαθέτουν ένα μεγάλο αριθμό γονιδίων που σχετίζονται με την ανάπτυξη του αμφιβληστροειδούς, δηλαδή του φωτοευαίσθητου ιστού στο ανθρώπινο μάτι. Έτσι, οι αχινοί έχουν αρκετά γονίδια που μπορούν να κωδικοποιούν μια ευρέως διαδεδομένη πρωτεΐνη της όρασης, την οψίνη.

 Η νέα έρευνα μελέτησε κατά πόσο η οψίνη είναι εντοπισμένη σε συγκεκριμένα σημεία, οπότε θα μπορούσαν να ανιχνευθούν ορισμένοι φωτο-υποδοχείς, δηλαδή αισθητηριακές δομές που αντιδρούν στο φως. Με άλλα λόγια, οι επιστήμονες έθεσαν το ερώτημα από πού ακριβώς βλέπει ο αχινός. Τελικά, η απάντηση που προέκυψε από την μελέτη του θέματος, είναι ότι οι υποδοχείς του φωτός δεν είναι εντοπισμένοι, όπως στα συμβατικά μάτια, αλλά βρίσκονται διάσπαρτοι τόσο στην κορυφή όσο και στη βάση ζώου, κυρίως στα «πόδια» του, με συνέπεια η ικανότητα «όρασης» του αχινού να βρίσκεται κατανεμημένη σε όλο ουσιαστικά τον οργανισμό του.