Δημιουργία βλαστικών κυττάρων από επαπειλούμενα ζωικά είδη

Πρώτη φορά οι επιστήμονες, παίρνοντας απλά κύτταρα δέρματος, παρήγαγαν τα πρώτα βλαστικά κύτταρα από δύο επαπειλούμενα είδη. Το επίτευγμα, ανοίγει το δρόμο, ώστε μελλοντικά να βελτιωθεί η αναπαραγωγή και η γενετική ποικιλία ορισμένων πολύ σπάνιων ειδών, ίσως σώζοντάς τα από την εξαφάνιση ή ενισχύοντας την υγεία τέτοιων ζώων που διατηρούνται σε ζωολογικούς σταθμούς.

Οι ερευνητές του ινστιτούτου γενετικών ερευνών Scripps στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ -με επικεφαλής την καθηγήτρια αναπτυξιακής νευροβιολογίας Τζιν Λόρινγκ, διεθνώς αναγνωρισμένη ειδικό στο πεδίο της αναγεννητικής ιατρικής, που παρουσίασαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό «Nature Methods», σύμφωνα με το BBC, το Γαλλικό Πρακτορείο και το «Nature»- αξιοποίησαν την «τράπεζα» κυττάρων δέρματος και άλλου γενετικού υλικού «Frozen Zoo» από 800 περίπου είδη, την οποία έχει δημιουργήσει ο Όλιβερ Ράιντερ, διευθυντής γενετικής του Ινστιτούτου Ζωολογικών Ερευνών του Σαν Ντιέγκο στην Καλιφόρνια.

Το πρώτο επιτυχημένο πείραμα δημιουργίας βλαστικών κυττάρων από δέρμα αφορούσε το βόρειο λευκό ρινόκερο (Ceratotherium simum cottoni), ένα από τα πιο σπάνια και επαπειλούμενα ζώα στον πλανήτη, καθώς υπάρχουν μόνο επτά άτομα από το είδος του, που επιζούν ακόμα στην αιχμαλωσία (δύο από τα οποία στο ζωολογικό πάρκο του Σαν Ντιέγκο). Επίσης, αναπτύχθηκαν βλαστικά κύτταρα από ένα σπάνιο είδος δυτικοαφρικανικής μαϊμούς, που ανήκει στους μπαμπουίνους μανδρίλλους (Mandrillus leucophaeus).

Ίδια τεχνική μ’ αυτή των ανθρώπων

Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν την ίδια τεχνική με αυτή που χρησιμοποιείται στους ανθρώπους για την μετατροπή δερματικών κυττάρων σε πολυδύναμα (όπως τα εμβρυικά) βλαστικά κύτταρα. Η εισαγωγή συγκεκριμένων γονιδίων με τη βοήθεια ιών στα δερματικά κύτταρα πυροδοτεί τη διαδικασία μεταμόρφωσης (αναπρογραμματισμού), γυρνώντας το ρολόι της βιολογικής εξέλιξης προς τα πίσω και επαναφέροντας αυτά τα κύτταρα σε ένα πρώιμο στάδιο ανάπτυξης, από το οποίο έχουν πια ξανά πολλαπλές δυνατότητες αναφορικά με το είδος των κυττάρων που μπορούν να μετατραπούν και να εξειδικευτούν. Προς το παρόν, πάντως, η διαδικασία είναι μικρής απόδοσης, καθώς μόνο λίγα βλαστοκύτταρα παράγονται κάθε φορά, αλλά, έστω κι έτσι, όπως είπαν οι ερευνητές, ξεκίνησε για πρώτη φορά η δημιουργία ενός νέου «ζωολογικού κήπου» από βλαστικά κύτταρα.

Το επίτευγμα θεωρείται, απλώς, το πρώτο βήμα σε μια πιο φιλόδοξη πορεία. Πέρα από τη δυνατότητα να αξιοποιηθούν τα βλαστικά κύτταρα για την θεραπεία διαφόρων παθήσεων των σπάνιων ζώων (π.χ. διαβήτη), ανοίγει η προοπτική για νέες αναπαραγωγικές τεχνικές. Ορισμένα από τα σπάνια είδη (όπως ο βόρειος λευκός ρινόκερος) δεν έχουν αναπαραχθεί εδώ και πολλά χρόνια, ενώ σε άλλα είδη η γενετική ποικιλία τους βρίσκεται πια σε επικίνδυνα χαμηλό σημείο.

Οι ερευνητές προσδοκούν να «ωθήσουν» τα βλαστικά κύτταρα να μεταμορφωθούν σε γαμέτες, δηλαδή τόσο σε σπέρμα όσο και σε ωάρια, ώστε μέσω υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (στο «σωλήνα» του εργαστηρίου) να αναπαράγουν ακόμα και νεκρά πλέον είδη ή, εναλλακτικά, να εμπλουτίσουν με μεγαλύτερη γενετική ποικιλία διαφόρους πληθυσμούς σπάνιων ειδών, ώστε να γίνουν πιο υγιή και ανθεκτικά.

Οι γενετιστές, ήδη εξετάζουν, την πιθανότητα παραγωγής σπέρματος και ωαρίων από βλαστικά κύτταρα ως πιθανή λύση για τα προβλήματα γονιμότητας των ανθρώπων, οπότε πιστεύουν ότι μια ανάλογη λύση για τα σπάνια είδη θα ήταν ακόμα περισσότερο αποδεκτή από ηθική άποψη. Τα σπάνια «έμβρυα του σωλήνα» θα μπορούσαν να μεγαλώσουν από παρένθετες μητέρες, προερχόμενες από συγγενικά ζωικά είδη.

Οι ερευνητές, θα συνεχίσουν τις προσπάθειές τους να δημιουργήσουν βλαστικά κύτταρα και από άλλα σπάνια είδη που κινδυνεύουν.

Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ