Το «παράθυρο» για να σώσουμε τους κοραλλιογενείς υφάλους κλείνει...

Φανταστείτε να βουτάτε στον ωκεανό και εκεί που μέχρι πρότινος θα βλέπατε ένα πολύχρωμο, ζωντανό θαλάσσιο οικοσύστημα, τώρα να αντικρύζετε τεράστιες εκτάσεις κοραλλιών θανατωμένες και λευκές. Αυτό είδαν οι επιστήμονες που επισκέφθηκαν τον μεγαλύτερο ύφαλο του κόσμου στην Αυστραλία, ή αλλιώς το Great Barrier Reef. Πιο συγκεκριμένα, η έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα από την Αρχή Θαλάσσιου Πάρκου, επιβεβαιώνει ότι τμήματα του νότιου Μεγάλου Κοραλλιογενούς Υφάλου έχουν υποστεί μαζική λεύκανση, ενώ κάποια κομμάτια του είναι διανθισμένα με φωτεινές αναλαμπές ροζ και μπλε. «Μια τελευταία, σπαρακτική απελευθέρωση χρωστικών ουσιών των κοραλλιών, καθώς ο οργανισμός καταβάλλει την ύστατη προσπάθειά του να επιβιώσει», εξηγείται στην έκθεση. Τι σημαίνει λοιπόν αυτή η καταστροφή που συντελείται και πόσο θα μας επηρεάσει;

Τι είναι ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος;

Ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος, που βρίσκεται στα ανοικτά των ακτών του Κουίνσλαντ της Αυστραλίας, είναι το μεγαλύτερο σύστημα κοραλλιογενών υφάλων στον κόσμο. Αποτελείται από σχεδόν 3.000 μεμονωμένους υφάλους και 900 νησιά που εκτείνονται σε μήκος 2.300 χιλιομέτρων. Ο ύφαλος φιλοξενεί μια τεράστια ποικιλία θαλάσσιων ειδών, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 1.500 ειδών ψαριών, 400 ειδών κοραλλιών και πολλών άλλων οργανισμών, όπως μαλάκια, θαλάσσιες χελώνες, πουλιά και θαλάσσια θηλαστικά. Γιατί όμως είναι τόσο σημαντικός;

- Ο ύφαλος είναι ένα από τα οικοσυστήματα με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα στον κόσμο. Παρέχει βιότοπο και τροφή για χιλιάδες θαλάσσια είδη, πολλά από τα οποία δεν απαντώνται πουθενά αλλού στη Γη.

- Υποστηρίζει βιομηχανίες όπως ο τουρισμός και η αλιεία, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία του κόσμου. Προσελκύει εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως, συνεισφέροντας δισεκατομμύρια δολάρια και παρέχοντας θέσεις εργασίας στις τοπικές κοινότητες.

- Λειτουργεί ως φυσικό φράγμα, προστατεύοντας την ακτογραμμή από τα κύματα καταιγίδων και τη διάβρωση, καθώς σπάει τη δύναμη των κυμάτων. Χωρίς αυτόν, οι παράκτιες περιοχές θα ήταν πιο ευάλωτες στις επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων.

- Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι, όπως ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος, διαδραματίζουν ρόλο στην ανακύκλωση του άνθρακα και των θρεπτικών συστατικών, συμβάλλοντας στη ρύθμιση του κλίματος της Γης.

Οι επιπτώσεις της καταστροφής του

Η έκθεση «Great Barrier Reef Outlook 2024», που δημοσιεύθηκε αργά την Παρασκευή, είναι η τέταρτη σε μια σειρά πενταετών εκθέσεων για την υγεία του υφάλου. Σε αυτήν διαπιστώνεται ότι η αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών και οι σοβαροί τροπικοί κυκλώνες επιτείνουν άλλες απειλές, όπως οι επιδημίες με κορωνίδα, η κακή ποιότητα των υδάτων και η μη βιώσιμη αλιεία. Η έκθεση αναφέρει επίσης ότι η κατάσταση ορισμένων ειδών κοραλλιών έχει βελτιωθεί τα τελευταία πέντε χρόνια - από «πολύ κακή» σε «κακή». Δεν θα πρέπει όμως να ενθουσιαζόμαστε υπερβολικά με αυτό, καθώς η έκθεση επισημαίνει ότι το χρονικό περιθώριο για να σωθεί ο ύφαλος στενεύει επικίνδυνα και η «ανθρωπότητα αποτυγχάνει».

Πιο συγκεκριμένα ο Ύφαλος έχει υποστεί περιστατικά λεύκανσης, δηλαδή καταστροφής των κοραλλιών, τα τελευταία εννέα καλοκαίρια. Η λεύκανση συμβαίνει όταν τα κοράλλια υφίστανται τόση θερμική πίεση που εκτινάσσουν τα μικροσκοπικά φύκια που ζουν μέσα στους ιστούς τους. Αυτοί οι οργανισμοί δίνουν στα κοράλλια ένα μέρος του χρώματός τους και βοηθούν στην τροφοδοσία του μεταβολισμού τους. Σε ήπια φαινόμενα λεύκανσης, τα κοράλλια μπορούν να ανακάμψουν, αλλά στα σοβαρά φαινόμενα που γίνονται όλο και πιο συχνά, τα κοράλλια δεν επιβιώνουν. Τι θα συμβεί λοιπόν αν καταστραφεί ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος;

- Απώλεια της θαλάσσιας ζωής: Η καταστροφή του υφάλου θα οδηγήσει στην κατάρρευση του οικοσυστήματος που υποστηρίζει. Πολλά είδη που εξαρτώνται από τον ύφαλο για βιότοπο και τροφή, είτε θα πέθαιναν, είτε θα αναγκάζονταν να μεταναστεύσουν, οδηγώντας σε μείωση της βιοποικιλότητας και πιθανή εξαφάνιση ορισμένων ειδών.
Οικονομικές επιπτώσεις: Η απώλεια του υφάλου θα κατέστρεφε τις βιομηχανίες που εξαρτώνται από αυτόν. Ο τουρισμός, ο οποίος αποφέρει δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, θα πέσει κατακόρυφα. Οι αλιευτικές βιομηχανίες θα υποφέρουν επίσης, καθώς οι πληθυσμοί των ψαριών θα μειωθούν.

- Αυξημένη διάβρωση των ακτών: Χωρίς το προστατευτικό φράγμα του υφάλου, οι παράκτιες περιοχές θα αντιμετώπιζαν μεγαλύτερη διάβρωση και ζημιές από τις καταιγίδες και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκτοπισμό των παράκτιων κοινοτήτων και απώλεια υποδομών.

- Επιπτώσεις στο κλίμα: Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι παίζουν ρόλο στη δέσμευση άνθρακα. Η καταστροφή τους θα μπορούσε να επιδεινώσει την παγκόσμια κλιματική αλλαγή μειώνοντας την ικανότητα του ωκεανού να απορροφά διοξείδιο του άνθρακα.

- Παγκόσμιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις: Η καταστροφή του Μεγάλου Κοραλλιογενούς Υφάλου θα αποτελούσε σημαντική απώλεια της παγκόσμιας φυσικής κληρονομιάς. Θα υποδήλωνε επίσης μια ευρύτερη περιβαλλοντική κρίση, αναδεικνύοντας τη συνεχιζόμενη ζημία στα θαλάσσια οικοσυστήματα παγκοσμίως λόγω της κλιματικής αλλαγής, της ρύπανσης και της υπεραλίευσης.

Το μέλλον των θαλασσών μας

Για την ακρίβεια αν η ανθρωπότητα δεν αναλάβει επειγόντως δράση, δεν θα υπάρχει ακριβώς μέλλον. Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζει η έκθεση. «Η μελλοντική αύξηση της θερμοκρασίας που έχει ήδη κλειδώσει στο κλιματικό σύστημα σημαίνει ότι η περαιτέρω υποβάθμιση είναι αναπόφευκτη. Αυτός είναι ο απογοητευτικός υπολογισμός της κλιματικής αλλαγής», αναφέρει χαρακτηριστικά. Απλούστερα, αν δεν ανταποκριθούμε, θα χάσουμε, όχι μόνο τον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο, αλλά και ολόκληρα οικοσυστήματα στα οποία εμείς οι ίδιοι στηριζόμαστε για να επιβιώσουμε.