Το κράτος δίνει συγχωροχάρτι σε όλες τις αυθαιρεσίες του

Αφεση αμαρτιών στις αυθαιρεσίες του Δημοσίου, της Εκκλησίας και των δήμων δίνει ο νέος νόμος για τα αυθαίρετα, ο οποίος νομιμοποιεί συλλήβδην όλα τα κρατικά ακίνητα και συγχρόνως παραβλέπει την προχειρότητα της διοίκησης που κατασκεύασε κατοικίες με σοβαρές πολεοδομικές παραβάσεις και τις παραχώρησε σε ιδιώτες μέσω του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ). Τα διαφορετικά μέτρα και σταθμά συνεχίζονται, καθώς το κράτος επιβάλλει -έστω και με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους- ειδικά πρόστιμα και παράβολα στους παραβάτες, το ίδιο όμως και οι ιεροί πατέρες απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή.

Η Εκκλησία μέσα σε λίγους μήνες από την κατάργηση της Ναοδομίας πέτυχε την αναβίωσή της αποκτώντας ξανά τη δυνατότητα να εκδίδει αυτόνομα τις οικοδομικές άδειες. Ωφελημένο εμφανίζεται και το κρατικό real estate, το οποίο υπερπηδά διά της πλαγίας όλα τα εμπόδια για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, η οποία διέπεται από ένα πολύπλοκο νομικό και πολεοδομικό καθεστώς που δυσχεραίνει τους φιλόδοξους στόχους της εκμετάλλευσης των κρατικών ακινήτων. Το ΥΠΕΚΑ, δε, αναγκάστηκε να ενδώσει και στις πιέσεις ιδιωτών που απέκτησαν κατοικίες με κακοτεχνίες και σωρεία αυθαιρεσιών από τον ΟΕΚ και κινδύνευαν να πληρώσουν εξαντλητικά πρόστιμα για να τις νομιμοποιήσουν. Μόνο στην περιοχή της Παλλήνης υπάρχουν πληροφορίες ότι αυτοψία της αρμόδιας πολεοδομίας είχε εντοπίσει μεγάλες πολεοδομικές παραβάσεις σε κατοικίες που ζουν πάνω από 160 οικογένειες και είχαν παραχωρηθεί με κλήρωση.

Ευάλωτος ο νέος νόμος σε προσφυγές

Νομικοί υποστηρίζουν ότι ο νέος νόμος καταστρατηγεί ευθέως διατάξεις του Συντάγματος και καθίσταται εξαιρετικά ευάλωτος σε μελλοντικές προσφυγές, καθώς βρίθει πολεοδομικών παρεκκλίσεων, εξαιρέσεων και εισπρακτικών τακτοποιήσεων. Κόλαφος υπήρξε και η γνωμοδότηση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής, η οποία θέτει σοβαρά ζητήματα, αντισυνταγματικότητας σε βασικές διατάξεις του νόμου, φωτογραφίζοντας νέο δικαστικό μπλόκο. Ενώ, για παράδειγμα, η κατεύθυνση του νόμου είναι ότι εξαιρούνται της νομιμοποίησης αυθαίρετα τα οποία βρίσκονται σε δάση, αιγιαλό ή αρχαιολογικό χώρο, ο νέος νόμος απαλλάσσει όσα ανήκουν στο Δημόσιο ή στην Εκκλησία, ακόμη και αν αυτά βρίσκονται σε αναδασωτέα περιοχή! Συγχρόνως δίνεται συγχωροχάρτι σε ακίνητα που προϋφίστανται της οριοθέτησης του παλαιού αιγιαλού, όπως επίσης και σε αυθαίρετες κατασκευές εντός αρχαιολογικών χώρων αν κατασκευάστηκαν πριν από την ανακήρυξη της αρχαιολογικής ζώνης.
Επειτα από έγκριση της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Αγροτικών Υποθέσεων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων νομιμοποιούνται ακόμη και αυθαίρετα τα οποία βρίσκονται στις αρμοδιότητες της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου. Οι εξυπηρετήσεις επεκτείνονται σε κτίρια που χτίστηκαν μετά τις 28 Ιουλίου του 2011, που θεωρείται η κόκκινη γραμμή για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων, εφόσον οι υπερβάσεις δόμησης, κάλυψης και ύψους είναι έως 20%. Ο υπουργός αποκτά υπερεξουσίες καθώς αναβαθμίζεται στον κύριο ρυθμιστή για τη διατήρηση μιας πολεοδομικής παρανομίας. Ο νόμος προβλέπει ότι με απόφασή του επιτρέπεται η διατήρηση μιας αυθαιρεσίας, ακόμη και η εκτέλεση οικοδομικών εργασιών.

Οι μεγάλες υπερβάσεις

Για την πλήρη νομιμοποίηση μεγάλων αυθαιρέτων (κυρίως δίχως οικοδομική άδεια ή με υπερβάσεις άνω του 40% της επιτρεπόμενης δόμησης), βασική προϋπόθεση είναι η ένταξή τους στο Σχέδιο Πόλης, όπως είχε γράψει πριν από ενάμιση μήνα το «business stories», και η εξαγορά τίτλου μεταφοράς συντελεστή δόμησης ισοδύναμου με την παρανομία. Είναι φανερό ότι θωρακισμένοι απέναντι στον νόμο παντοτινά θα είναι μόνο εκείνοι που η περιοχή τους θα αποκτήσει πολεοδομικό σχεδιασμό μέσα σε μια πενταετία από την ψήφιση του νόμου. Σε διαφορετική περίπτωση το υπουργείο Περιβάλλοντος προβλέπει την πεπατημένη: δηλαδή την εξαίρεση από την κατεδάφιση για 30 χρόνια, με βέβαιη κατάληξη στο ενδεχόμενο προσφυγής στο ΣτΕ.

Η διαδικασία οριστικής διευθέτησης ορίζεται βήμα-βήμα στον νέο νόμο και προϋποθέτει καταγραφή αρχικά των αυθαιρέτων εντός προθεσμίας 18 μηνών και εν συνεχεία επεξεργασία των στοιχείων που θα καταχωρήσει το ηλεκτρονικό σύστημα του ΤΕΕ. Υπουργική απόφαση θα καθορίζει στη συνέχεια τις περιοχές αυθαιρέτων που θα επιλεγούν για πολεοδομικό σχεδιασμό. Για να νομιμοποιηθεί πλήρως το κτίσμα θα πρέπει να αγοραστεί από τον νέο θεσμό της Τράπεζας Γης (μηχανισμός διαχείρισης άυλων δικαιωμάτων δόμησης) ο συντελεστής δόμησης που αναλογεί στην παράβαση.

Πολλές δόσεις και συμψηφισμός προστίμων

Το υπουργείο Περιβάλλοντος, κατανοώντας την κρισιμότητα των περιστάσεων και το οικονομικό αδιέξοδο των νοικοκυριών, δίνει ιδιαίτερο βάρος στην προσέλκυση του κόσμου υιοθετώντας σοβαρή εκπτωτική πολιτική, αλλά και μεγάλες δόσεις εξόφλησης των προστίμων. Πιο ισχυρά κίνητρα δίνονται σε όσους τακτοποιήσουν τις αυθαιρεσίες μέσα στο πρώτο εξάμηνο από την ψήφιση του νόμου. Οι δόσεις μπορούν να είναι είτε εξαμηνιαίες είτε μηνιαίες, ανάλογα με τη δυνατότητα των πολιτών. Ετσι, για το πρώτο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου δίνεται προθεσμία 102 μηνών, που πέφτει στους 84 μήνες εφόσον η διαδικασία ολοκληρωθεί το δεύτερο εξάμηνο και στους 60 μήνες για το τρίτο εξάμηνο. Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής, μέσα στο πρώτο εξάμηνο, παρέχεται έκπτωση 20% επί του συνολικού προστίμου, ενώ εάν καταβληθεί το 30% του προστίμου μέσα στο πρώτο εξάμηνο, η έκπτωση περιορίζεται στο 10% του προστίμου. Για κύρια και μοναδική κατοικία ιδιοκτήτη (μέχρι 70 τ.μ.+ 15 τ.μ. για κάθε τέκνο) σε οικισμούς άνω των 3.000 κατοίκων παρέχεται έκπτωση 60% του προστίμου.

Θα επιβαρυνθούν οι κακοπληρωτές

Οσοι είχαν ήδη κάνει χρήση των διατάξεων του 4014/11 και έχουν καταβάλει ένα μέρος του ειδικού προστίμου θα μπορούν να υπαχθούν στις νέες διατάξεις με συμψηφισμό των καταβληθέντων ποσών. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι στον νέο νόμο θα μπορούν να υπαχθούν και όσοι ιδιοκτήτες έκαναν χρήση προηγούμενων ρυθμίσεων που αφορούσαν ημιυπαίθριους (3843/2010) και αυθαίρετα (4014/2011), με κίνητρο αντί της εξαίρεσης για 30 χρόνια από την κατεδάφιση τη νομιμοποίηση. Η διαδικασία θα γίνεται με απλή αίτηση, ενώ στο υπουργείο εξετάζουν την πιθανότητα να υπάρξει πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση σε εκείνους που δεν ήταν συνεπείς μέχρι σήμερα στην καταβολή των δόσεων. Πληροφορίες αναφέρουν ότι μελετάται η επιβολή ενός είδους «πέναλτι» που θα είναι στο ύψος του παραβόλου. Το πλαίσιο θα εξειδικεύσει υπουργική απόφαση.

Για αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσης που δηλώνονται στον νόμο δεν οφείλονται αναδρομικά βεβαιωμένες ασφαλιστικές εισφορές (ΙΚΑ κ.λπ.) και οποιοσδήποτε φόρος, πρόστιμο ή τέλος. Επιπλέον, για κατοικίες, κατά τον υπολογισμό της αξίας προκειμένου να επιβληθεί οποιοσδήποτε φόρος (μεταβίβασης, κληρονομιάς, ακίνητης περιουσίας, ΤΑΠ, προσδιορισμός τεκμηρίου διαβίωσης) εφαρμόζεται μειωτικός συντελεστής 50% για όλους τους χώρους στο μέλλον. Σημαντική παράμετρος, που δίνει ανάσα και στην οικοδομή, αποτελεί ο συμψηφισμός ποσού μέχρι 50% του προστίμου ενός αυθαιρέτου με δαπάνες και εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης ή στατικής ενίσχυσης.