Ελληνο-γαλλική εκδήλωση στο Ίδρυμα Ευγενίδου για το μέλλον της Μεσογείου

Αβέβαιο είναι το μέλλον της Μεσογείου και άλλων θαλασσών, ιδίως των κλειστών, λόγω των ποικίλων πιέσεων που δέχονται από την κλιματική αλλαγή, τα ακραία φυσικά φαινόμενα, την αστικοποίηση και τη ρύπανση. Οι επιστήμονες δεν είναι σε θέση σήμερα να προβλέψουν με ακρίβεια για το πώς θα εξελιχθούν οι θάλασσες και οι ωκεανοί υπό την επίδραση τόσου μεγάλου αριθμού εξωτερικών πιέσεων. Γι' αυτό, αφενός οι ερευνητές πρέπει να μελετήσουν και να εισηγηθούν τις κατάλληλες πολιτικές προστασίας, αφετέρου οι κυβερνήσεις των χωρών πέριξ της Μεσογείου πρέπει να δείξουν την αναγκαία πολιτική βούληση για άμεση και συντονισμένη δράση.

Αυτό ήταν το κεντρικό μήνυμα-προειδοποίηση στην εκδήλωση με θέμα «Ποιό είναι το μέλλον των θαλασσών μας;», που διοργανώθηκε στο Ίδρυμα Ευγενίδου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «ΓεωΣυναντήσεις» και του πολιτιστικού προγράμματος «Ελλάς Γαλλία Συμμαχία 2014».

Όπως τονίστηκε, η Μεσόγειος, ως κλειστή θάλασσα με υψηλό βαθμό αστικοποίησης, είναι πολύ ευαίσθητη στις διάφορες πιέσεις και δικαιολογημένα αποτελεί ένα ειδικό πεδίο έρευνας που κινητοποιεί εκατοντάδες εργαστήρια και ερευνητές στην Ευρώπη, οι οποίοι προσπαθούν να κατανοήσουν καλύτερα την αντίδραση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων έναντι των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και των φυσικών ανακατατάξεων. Οι κυριότερες πιέσεις, όπως αναφέρθηκε, είναι τα βιομηχανικά και χημικά απόβλητα, τα απορρίμματα (κυρίως τα πλαστικά), η υπεραλίευση (κυρίως με τράτες), η διάβρωση των ακτών, οι ναυτιλιακές και τουριστικές δραστηριότητες, η εισβολή ξενικών θαλάσσιων ειδών, οι υδατοκαλλιέργειες και, ασφαλώς, η κλιματική αλλαγή.

Ο Ευάγγελος Παπαθανασίου, διευθυντής ερευνών του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), επεσήμανε ότι στο Αιγαίο η μέση ετήσια θερμοκρασία των υδάτων αυξήθηκε περίπου 1,5 βαθμούς Κελσίου μεταξύ 1985-2005 και είναι ακόμα άγνωστο πώς θα εξελιχτεί η θερμοκρασία τα επόμενα χρόνια. Πάντως, ανέφερε πως, όπως έχει δείξει η μέχρι τώρα εμπειρία, όσο περισσότερο ζεσταίνονται τα νερά του Αιγαίου τόσο αυξάνονται τα ξενικά θαλάσσια είδη που «τρυπώνουν» στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω του Σουέζ. Έτσι, όπως είπε, ενώ το 1980 αυτά τα ξενικά είδη έφθαναν το πολύ έως την Κρήτη και τη Ρόδο, σήμερα πια βρίσκονται στο βόρειο Αιγαίο. Επίσης, σημείωσε ότι περίπου το ένα τρίτο των φυκιών της «Ποσειδωνίας» έχουν χαθεί κατά τα τελευταία 50 χρόνια.

Ο Έλληνας επιστήμονας παρουσίασε το μεγάλο ευρωπαϊκό επιστημονικό πρόγραμμα PERSEUS (Policy-orientated marine Environmental Research for the Southern European Seas - Πολιτικο-κεντρική έρευνα του υποβρύχιου περιβάλλοντος στις θάλασσες της ΝΑ Ευρώπης), το οποίο και συντονίζει. Το πρόγραμμα PERSEUS (Περσέας), στο οποίο συμμετέχουν 30 χώρες και 60 εργαστήρια, ερευνά, από το 2012, τα θαλάσσια οικοσυστήματα της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας.

Όπως τόνισε ο κ. Παπαθανασίου, στο άμεσο μέλλον, στο πλαίσιο του «Περσέα» και σε συνεννόηση με το υπουργείο Παιδείας, για πρώτη φορά μαθητές από ελληνικά σχολεία θα περάσουν ένα διήμερο πάνω σε ερευνητικό σκάφος του ΕΛΚΕΘΕ για να ενημερωθούν καλύτερα για τις απειλές που αντιμετωπίζει το Αιγαίο και η Μεσόγειος γενικότερα.

Ο Ξαβιέ Ντιριέ ντε Μαντρόν, διευθυντής ερευνών του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας στο Πανεπιστήμιο του Περπινιάν, ανέφερε ότι τα επόμενα χρόνια αναμένεται αύξηση της θερμοκρασίας, της αλατότητας και της οξύτητας των υδάτων της Μεσογείου, με συνέπεια να ασκηθούν περαιτέρω πιέσεις στο φυτοπλαγκτόν και στα θαλάσσια οικοσυστήματα, με άγνωστη κατάληξη. Επίσης επεσήμανε πως η Μεσόγειος είναι χωρισμένη σε διαφορετικές οικολογικές ζώνες, συνεπώς δεν θα είναι ίδιες οι επιπτώσεις στην Ανατολική και στη Δυτική Μεσόγειο.

Ο Γάλλος επιστήμονας αναφέρθηκε ειδικότερα στις έρευνες που διεξάγει το ερευνητικό πρόγραμμα MERMEX (Marine Ecosystems Response in the Mediterranean Experiment - Πείραμα σχετικά με την αντίδραση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων στη Μεσόγειο). Πρόκειται για ένα δεκαετές πρόγραμμα (2010-2020), που εντάσσεται στο πλαίσιο των μελετών MISTRALS (Mediterranean Integrated Studies at Regional And Local Scales - Oλοκληρωμένες μεσογειακές μελέτες σε περιφερειακή και τοπική κλίμακα) και στοχεύει στην κατανόηση των περιβαλλοντικών διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα στη λεκάνη της Μεσογείου, υπό το βάρος της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής. Συμμετέχουν 15 γαλλικά εργαστήρια, 100 ερευνητές και διεθνή εργαστήρια. Βάσει των παρατηρήσεων και της μελέτης της τροφικής αλυσίδας, των θαλάσσιων ρευμάτων και της οξυγόνωσης, οι επιστήμονες ήδη εκπονούν μοντέλα-σενάρια πρόβλεψης σε βάθος χρόνου ενός έτους, δέκα ετών ή ακόμη και ενός αιώνα.

Οι «ΓεωΣυναντήσεις»

Φέτος είναι η τέταρτη χρονιά που διοργανώνεται το ελληνογαλλικό Φεστιβάλ «ΓεωΣυναντήσεις», υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων. Πρόκειται για έναν κύκλο έξι ομιλιών με τίτλο «Νερό, Αέρας, Γη, Φωτιά: παρατηρώντας τον πλανήτη», που θα προβάλει τα ευρωπαϊκά προγράμματα παρατήρησης (διαστημικής, υποβρύχιας, επίγειας, υπόγειας) της Γης, στα οποία συμμετέχουν ελληνικές και γαλλικές ερευνητικές ομάδες. Ο κύκλος εκδηλώσεων άρχισε τον Φεβρουάριο και θα ολοκληρωθεί τον Ιούνιο.

Το Μαριολοπούλειο - Καναγκίνειο Ίδρυμα Επιστημών Περιβάλλοντος, το Conferences Sans Frontieres, το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος στο πλαίσιο του προγράμματος «Ελλάς Γαλλία Συμμαχία 2014», μαζί με διάφορους συνεργάτες όπως το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, το Ίδρυμα Ευγενίδου, το Κέντρο Κοινωνίας, Επιστήμης και Τέχνης (Caid), οι Εκδόσεις Πατάκη, η Ελληνογαλλική Σχολή Ευγένιος Ντελακρουά , η Σχολή Μωραΐτη και το «λέξη-λόγος» διοργανώνουν τις εκδηλώσεις.