Ο πόλεμος του πολιτισμού στην Συγγρού

Στο χείλος της καταστροφής μου δίνεις το φιλί της ζωής» θα μπορούσαν να τραγουδάνε εν χορώ οι υπουργοί Πολιτισμού για τα ωραία «δωράκια» που τους τάζουν τελευταία οι Ελληνες Κροίσοι. Την ώρα δηλαδή που τα ταμεία του υπουργείου παραμένουν άδεια και το ποσοστό της «πίτας» που αντιστοιχεί στον πολιτισμό ολοένα και συρρικνώνεται, έρχονται τα μεγάλα ιδρύματα για να σώσουν την κατάσταση. Τα νέα δεδομένα στον χώρο του πολιτισμού δείχνουν να αλλάζουν άρδην την εικόνα της Ελλάδας αλλά και τα επιχειρηματικά μεγέθη. Νέες συμμαχίες δημιουργούνται, ισορροπίες ανατρέπονται και οι κανόνες του παιχνιδιού αλλάζουν σε μια χώρα η οποία μέχρι πρότινος δεν διέθετε ούτε δική της όπερα (η Τουρκία έχει τρεις!). Ιδρυμα Νιάρχου, Ιδρυμα Ωνάση και τελευταία το Ιδρυμα Γουλανδρή είναι οι τρεις μεγάλοι «παίκτες» που προτίθενται να δώσουν μεγάλες μάχες στα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας, αναδεικνύονται δε σε (υπέρ)λαμπρους πρωταγωνιστές.

Ιδρυμα Ωνάση

Πρώτο τον «χορό» άνοιξε το Ιδρυμα Ωνάση, εξαγγέλλοντας την ίδρυση της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών στην αρχή της Λεωφόρου Συγγρού. Πρόκειται για ένα πρότυπο αρχιτεκτονικό κτίριο πολύ μοντέρνας κατασκευής -όποιος έχει δει τη μακέτα καταλαβαίνει-, το οποίο κατασκευάζεται με γοργούς ρυθμούς με αποκλειστικά έξοδα του ιδρύματος. Η ανέγερσή του θα καλύψει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο, ενώ ο προϋπολογισμός του ανέρχεται στα 66.570.000 ευρώ. Μεταξύ άλλων, η Στέγη θα περιλαμβάνει αίθουσες για θεάματα (όπερα, χορό, θεατρικές παραστάσεις), αμφιθέατρα για πολλαπλές εκδηλώσεις, ειδικό χώρο για εκθέσεις εικαστικών, υπαίθριο θέατρο, ηλεκτρονική βιβλιοθήκη, στούντιο ηχογραφήσεων και εστιατόριο. Ο επισκέπτης δηλαδή δεν θα φεύγει… παραπονεμένος, καθώς οι πολλαπλοί χώροι και δραστηριότητες θα καλύπτουν κάθε γούστο. Ως γνωστόν, το Ιδρυμα Ωνάση δείχνει ιδιαίτερη ευαισθησία στα θέματα Πολιτισμού επιχορηγώντας τεράστια πολιτιστικά έργα ανά τον κόσμο -ιδιαίτερα στα μεγάλα κέντρα του Ελληνισμού-, καθώς και μεγάλες εκθέσεις με ελληνικό, τις περισσότερες φορές, αντικείμενο αλλά και χαρακτήρα.

Ιδρυμα Νιάρχου

Λίγο πιο κάτω, στη Λεωφόρο Συγγρού, στον χώρο όπου παλαιότερα έτρεχαν τα άλογα και έπεφταν στοιχήματα, αποφάσισε να κατοικοεδρεύσει το Ιδρυμα Νιάρχου. Και όλα δείχνουν ότι το έργο που θα περατωθεί θα είναι, ίσως, το μεγαλύτερο που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια στον χώρο του πολιτισμού. Το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» αποφάσισε με όρους που ακόμη αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης με την κυβέρνηση και το υπουργείο Πολιτισμού να χρηματοδοτήσει τη δημιουργία του μεγαλύτερου πολιτιστικού κέντρου της χώρας, αρχικού προϋπολογισμού 250 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, αναμένεται να χρηματοδοτηθούν: η νέα Εθνική Λυρική Σκηνή, η Εθνική Βιβλιοθήκη και Πολιτιστικό και Εκπαιδευτικό Πάρκο. Και όλα αυτά στον χώρο του Δέλτα Φαλήρου, ο οποίος χωροθετείται ύστερα από κάμποσα χρόνια και αρκετά εμπόδια (βλέπε κόντρα Σουφλιά με Δήμο Καλλιθέας κ.λπ.).

Βέβαια, η ιστορία της χρηματοδότησης της εθνικής μας όπερας δεν είναι μια ιδέα που προέκυψε ξαφνικά για την οικογένεια Νιάρχου. Το παρασκήνιο κρατάει χρόνια και ξεκινάει από το κοινό όνειρο των κυρίων Σπύρου Νιάρχου και. Χρήστου Λαμπράκη να φτιάξουν από κοινού την εθνική όπερα. Η αρχική πρόβλεψη αφορούσε στην κατασκευή ενός μεγάλου κτιρίου στη Λακωνία, καθώς, ως γνωστόν, ο κ. Νιάρχος κατάγεται από εκείνα τα μέρη. Ωστόσο το κόστος φάνηκε τελικώς πολύ υψηλό για ένα τόσο αποκεντρωμένο έργο, γεγονός που ανάγκασε τον κ. Νιάρχο να στρέψει ξανά το ενδιαφέρον του προς την πρωτεύουσα.

Και εκεί φάνηκε να βρίσκει πολλούς θερμούς υποστηρικτές. Εκτός από την κυρία Βάσω Παπαντωνίου, η οποία είχε ιδρύσει ειδικό οργανισμό και είχε βάλει... λυτούς και δεμένους να βρουν στέγη για όπερα, ιδιαίτερα θερμός με την ιδέα ήταν και ο κ. Ευτύχιος Βορίδης. Ο διάσημος καρδιολόγος και στενός φίλος του μακαρίτη Κωνσταντίνου Καραμανλή έτρεφε ανέκαθεν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την όπερα, ενώ είχε θέσει επανειλημμένως το θέμα της κατασκευής της στις δεξιές κυβερνήσεις. Αυτός ήταν μάλιστα που μεσολάβησε, ως μέλος της Ελληνικής Συμβουλευτικής Επιτροπής του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» στην τελική συμφωνία (δεν είναι τυχαίο ότι είχε προταθεί για πρόεδρος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, θέση που ωστόσο τελικώς κατέλαβε ο πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Οδυσσέας Κυριακόπουλος). Πάντως, παρά τις όποιες καλές προθέσεις, τα χωροταξικά προβλήματα δεν βοηθούσαν την κατάσταση και χρειάστηκε η παρέμβαση του ίδιου του πρωθυπουργού κ. Κώστα Καραμανλή για να δοθεί λύση στο πρόβλημα. Υστερα από την κατ’ ιδίαν συνάντηση που είχε με τον εκτελεστικό διευθυντή του ιδρύματος κ. Επαμεινώνδα Φαρμάκη υπεγράφησαν και τα χαρτιά της συμφωνίας με τηλεσυνδιάσκεψη που είχε ο πρωθυπουργός στο γραφείο του με μέλη του ιδρύματος.

Το Ιδρυμα Γουλανδρή

Τελευταίος «παίκτης» -και εξίσου δυνατός- στον ορίζοντα της πολιτιστικής έκρηξης στα νότια προάστια φαίνεται να είναι το Ιδρυμα Γουλανδρή. Μάλιστα η πρόσφατη συνάντηση της εκπροσώπου του ιδρύματος Γουλανδρή κυρία Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ με τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιώργο Σουφλιά συνοδεύτηκε από κοινή ανακοίνωση περί ανέγερσης Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης στο Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού. Ετσι, ύστερα από δεκαέξι χρόνια συνεχούς αγώνα και μεγάλης ταλαιπωρίας, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή βρίσκει χώρο στο Ελληνικό. Στον ίδιο χώρο που κάποτε… σουλατσάρανε τα Αμερικανάκια, στον πρώην σταθμό της αμερικανικής βάσης, θα δούμε να εκτίθενται μερικά από τα σημαντικότερα έργα μοντέρνας τέχνης που κοσμούν τη συλλογή Γουλανδρή και για την ώρα μουχλιάζουν στις αποθήκες. Κι αν όλα πάνε καλά, ο Πικάσο, ο Σεζάν και ο Γκογκέν θα δέχονται… το φρέσκο αεράκι της παραλιακής. Τα σχέδια για την κατασκευή του Μητροπολιτικού Πάρκου του Ελληνικού άλλωστε είναι έτοιμα και όπως υποσχέθηκε η κυρία Αρβελέρ το μουσείο που αναμένεται να κατασκευαστεί θα είναι ένα από τα σημαντικότερα στον κόσμο. Οπως όλα δείχνουν, τουλάχιστον από τη Συγγρού και κάτω, η Αθήνα θα γίνει όχι μόνο αγνώριστη, αλλά θα διαθέτει και μερικά από τα σημαντικότερα κέντρα πολιτισμού στην Ευρώπη.