«SOS» για τον Αμαζόνιο: Πώς καταστρέφεται το τροπικό δάσος χωρίς να το «βλέπουν» οι δορυφόροι

Την ώρα που η κυβέρνηση του αμφιλεγόμενου και κατά κοινή γνώμη μισητού προέδρου Μισέλ Τέμερ, κάνει βήματα πίσω στο μείζον θέμα της προστασίας και διατήρησης του Αμαζονίου, η επείγουσα ανάγκη για μεγαλύτερη προστασία έχει γίνει πιο εμφανής, μετά τη δημοσιοποίηση ενός νέου χάρτη δεδομένων που αναδεικνύει το την ικανότητα του δάσους να απορροφά διοξείδιο του άνθρακα, να ρυθμίζει τη θερμοκρασία και να διατηρεί τη ζωή στη λατινική Αμερική αλλά και στον πλανήτη.

Με ημέρα έναρξης την Τρίτη, το πρότζεκτ Silent Forest, αξιολογεί την έκταση και τις επιπτώσεις της αποδόμησης των δασών, σε μεγάλο  βαθμό έργο ανθρώπου, που είναι λιγότερο γνωστό σε σχέση με την απλούστερη εκκαθάριση της γης, αλλά θεωρείται από τους επιστήμονες ως δυνητικά περισσότερο από ένα πρόβλημα που αφορά μόνο το κλίμα και τη βιοποικιλότητα.

Ως «αποδόμηση των δασών» λογίζεται η αραίωση της πυκνότητας των δέντρων και το... ξεδιάλεγμα της βιοποικιλότητας κάτω από ένα φαινομενικά προστατευμένο «θόλο» - συνήθως ως αποτέλεσμα ξυλοκόπων, φωτιάς, ξηρασίας και κυνηγιού.

Ο χάρτης αποδόμησης του τροπικού δάσους

Είναι πιο δύσκολο για τους δορυφόρους η παρακολούθηση του συγκεκριμένου φαινομένου, από ότι η αποψίλωση των δασών (η συνολική κάθαρση μίας περιοχής), επειδή ο «θόλος» -όταν τον βλέπουμε από ψηλά- εμφανίζεται χωρίς συνεχόμενος, ακόμη και όταν πολλά από τα φυτά από κάτω έχουν περικοπεί ή καταστραφεί και το ενδιαίτημα πολλών ειδών έχει εξαφανιστεί.

Ως εκ τούτου, είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί και έχει από καιρό αγνοηθεί από τους βουλευτές, έστω και αν οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι μπορεί να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στην απώλεια της βιοποικιλότητας και στις εκπομπές άνθρακα.

Για να επιστήσει την προσοχή στις τάσεις και τους κινδύνους, ο «χάρτης διαταραχής», του Silent Forest, τονίζει τα μαύρα στίγματα της υποβάθμισης των δασών (ιδιαίτερα εμφανή κοντά στο Σανταρέμ της επαρχίας Παρά, στο Σινόπ της επαρχίας Μάτο Γκρόσο και στα σύνορα μεταξύ Παρά και Μαρανιάο), καθώς και σε περιοχές που επλήγησαν από τη δημιουργία δρόμων, την υλοτομία και τις δασικές πυρκαγιές, οι οποίες τείνουν να ξεσπούν μαζί, ως αποτέλεσμα της (σχεδόν πάντα, στην περιοχή, παράνομης) ανθρώπινης δραστηριότητας.

Το επίπεδο αποδόμησης του τροπικού δάσους στην επαρχία Παρά



Κατά τη διάρκεια του φαινομένου Ελ Νίνιο του 2015-16, οι πυρκαγιές έπληξαν 38.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα της περιοχής του Αμαζονίου της Βραζιλίας, πέντε φορές περισσότερα από αυτά της περιοχής που έχει χαρακτηριστεί ως αποψιλωμένη.

Αυτό δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο, διότι η «αποδομημένες» περιοχές είναι πιο ξηρές, κάτι που οδηγεί σε μείωση των βροχοπτώσεων στις γύρω περιοχές, γεγονός που αυξάνει την ευπάθεια σε εμπρησμούς και τυχαίες πυρκαγιές.

«Είναι τρομακτικό να βλέπεις τον Αμαζόνιο να υποβαθμίζεται σε τέτοιο βαθμό», είπε ο Jos Barlow, ένας επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ και ένας από τους συντάκτες της μελέτης κλειδί που χρησιμοποιείται για την οπτικοποίηση δεδομένων. «Κάθε φορά που πάμε στην περιοχή, μετράμε οικόπεδα και βρίσκουμε την κατάσταση πολύ πολύ χειρότερη από ό,τι στο παρελθόν, αλλά δεν γίνεται τίποτα γι 'αυτό»

Αυτός και οι άλλοι επιστήμονες πίσω από την οπτικοποίηση δεδομένων ελπίζουν ότι το νέο εργαλείο θα βοηθήσει στη χάραξη πολιτικής για την αντιμετώπιση των πολλαπλών αιτιών της αποδόμησης των δασών.

Ποσοστό αποδόμησης στις επαρχίες της Βραζιλίας (με γκρι λόγω αποψίλωσης και τα υπόλοιπα λόγω άλλης παρέμβασης)



Ο Thiago Medaglia, συντονιστής της πλατφόρμας Silent Forest, δήλωσε: «Η οπτικοποίηση δεδομένων από επιστημονικές μελέτες είναι ένα σημαντικό βήμα στον αγώνα για την προστασία των δασών. Τώρα, είναι δυνατόν όχι μόνο να απεικονίσει τις επιπτώσεις της αποψίλωσης των δασών του Αμαζονίου, αλλά και εκείνες της υποβάθμισης»

Έχουν επίσης προστεθεί πληροφορίες σχετικά με την απώλεια της βιοποικιλότητας για να διευρυνθεί το πιθανό κοινό. Οι λάτρεις των πτηνών, για παράδειγμα, θα πρέπει να ανησυχήσουν, όταν διαπιστώσουν ότι ορισμένες από τις χειρότερες πυρκαγιές, το περασμένο έτος, σημειώθηκαν στο βιότοπο του εξαιρετικά σπάνιου και απειλούμενου Καλαμοκανά στον ανατολικό Αμαζόνιο. Το είδος, το οποίο αριθμούσε μόνο 100 ή 200 πουλιά, θεωρείται πλέον πιθανό να εξαφανιστεί στο εγγύς μέλλον.

Σε τετραγωνικά μέτρα, η ετήσια καμμένη ποσότητα εδάφους, στα βραζιλιάνικα μεγαοικοσυστήματα