Γέλενα Πόποβιτς: Αυτή είναι η σκηνοθέτης που έκανε τον Σερβετάλη... Άγιο

Από το 1993, όταν η Γελένα Πόποβιτς αναγκάστηκε λόγω του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία να ακολουθήσει τον δρόμο της μετανάστευσης και να πολιτογραφηθεί μόνιμη κάτοικος Λος Αντζελες, είχε μάλλον βαρεθεί να ακούει για τις εξωτερικές ομοιότητες που όλοι έβρισκαν σε εκείνη με την Γκρέτα Γκάρμπο. Μοντέλο τότε και ηθοποιός λίγο αργότερα, η νεαρή καλλιτέχνις προσπαθούσε να βρει τον βηματισμό της στη νέα πατρίδα της.

Τελικά, αποφάσισε να εκπληρώσει εκείνο που οι άλλοι έβλεπαν σε εκείνη, γράφοντας ένα σενάριο για τη ζωή της θρυλικής σταρ. Το είχε πάρει θερμά, ετοιμαζόταν μάλιστα να αναζητήσει πόρους για να υλοποιήσει το φιλμ, όμως τότε συνέβη το αναπάντεχο, κάτι που σήμερα, πολλά χρόνια μετά, για εκείνη επέχει διαστάσεις θαύματος. Η ζωή της διασταυρώθηκε με ένα βιβλίο για τον βίο του Αγίου Νεκταρίου. Ηταν το 2013.

Οκτώ χρόνια μετά, με όχημα την πίστη σε αυτό που ήθελε να κάνει -«δεν είχα ούτε λεφτά, ούτε φήμη», όπως λέει, «αλλά το να είσαι καλλιτέχνης σημαίνει ότι είσαι μαχητής»-, λίγες ημέρες πριν από την πρεμιέρα της ταινίας «Ο άνθρωπος του Θεού» στους κινηματογράφους, η Γελένα Πόποβιτς έχει κάθε λόγο να θεωρεί πως τίποτα δεν γίνεται τυχαία. Το εγχείρημά της, να αναβιώσει δηλαδή τη ζωή ενός αγίου σε μια χώρα με βαθύ θρησκευτικό αίσθημα, μόνο εύκολο ή απλό δεν ήταν. Όμως δεν αποθαρρύνθηκε από αυτή τη σκέψη. Ηθελε μόνο να αφηγηθεί μια ιστορία για την αλήθεια και για το καλό.

Τι είναι, λοιπόν, ο «Ανθρωπος του Θεού»; Η Πόποβιτς, ως η ψυχή ενός εγχειρήματος που ξεκίνησε πριν από περίπου μια δεκαετία, είναι η καθ’ ύλην αρμόδια για να απαντήσει: «Είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που έζησε πολύ δύσκολα. Πάλευε γι’ αυτό που πίστευε και ακολούθησε τον δικό του δρόμο μια ολόκληρη ζωή. Με σκοπό να βοηθήσει και να κάνει καλό. Σε όλη του τη ζωή το ένα εμπόδιο διαδεχόταν το άλλο. Κι αυτό είναι κάτι που δεν συμβαίνει μόνο στους αγίους, αλλά και σε ανθρώπους που θέλουν, επιδιώκουν και προσπαθούν για το καλό. Το έχω δει να συμβαίνει γύρω μου».

Η Πόποβιτς πιστεύει ότι ο βίος του Αγίου Νεκταρίου έχει αναλογίες με τη ζωή του αείμνηστου πατέρα της. Κι αυτό θα μπορούσε να αποτελεί μια πρώτης τάξεως αφορμή, ένα προσωπικό κίνητρο για να μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη τη μυθιστορηματική ιστορία του αγίου. «Η ζωή του Αγίου Νεκταρίου έχει μ’ έναν τρόπο κοινά με εκείνη του πατέρα μου. Ο πατέρας μου δεν ήταν άνθρωπος της Εκκλησίας - για να να είμαι ειλικρινής, μάλλον την απέφευγε. Ηταν πολιτικός μηχανικός.

Κάποια στιγμή παραπέμφθηκε σε δίκη στη Σερβία με την κατηγορία της διαφθοράς. Εξι ψευδομάρτυρες κατέθεσαν εναντίον του. Ξέρετε γιατί συνέβη αυτό; Γιατί δεν ήθελε να συμμετάσχει στη διαφθορά. Θύμιζε στους άλλους ποιοι ήταν προτού ενδώσουν στη διαφθορά και γι’ αυτό έπρεπε να βγει από τη μέση. Υπάρχουν τόσα ανάλογα παραδείγματα στην Ιστορία για ανθρώπους που ήθελαν να κάνουν καλό, αλλά η κοινωνία δεν ήταν έτοιμη να αποδεχτεί το καλό».

Αυτή η τελευταία φράση της επισημαίνει με τον πιο απτό τρόπο πως ο «Ανθρωπος του Θεού» δεν είναι ένα φιλμ που απευθύνεται σε πιστούς, θρησκευόμενους χριστιανούς, αλλά διεκδικεί την οικουμενική απήχηση. «Θέλω αυτή η συζήτηση να βγει από το πλαίσιο της Eκκλησίας. Είναι μια ιστορία που θα μπορούσε να συμβεί σε οποιαδήποτε συνθήκη, σε οποιοδήποτε επάγγελμα, σε οποιαδήποτε περίοδο», καταλήγει η σκηνοθέτις.

Τίποτα από αυτά δεν θα τα συζητούσαμε τώρα, αν το 2012 η Πόποβιτς, μετανάστρια στις ΗΠΑ από το 1993, όταν ο πόλεμος στην πρώην Γιουγκοσλαβία μαινόταν, δεν ταξίδευε πίσω στην πατρίδα της, τη Σερβία. «Γνώρισα πρώτη φορά την ιστορία του Αγίου Νεκταρίου το 2012 διαβάζοντας τον βίο του. Το 2011 ήταν η χρονιά που πέθανε ο πατέρας μου. Ζούσα στο Λος Αντζελες τότε και δεν κατάφερα να πάω στην κηδεία του που έγινε στη Σερβία. Είχα να τον δω εννέα χρόνια.

Αυτή είναι μία από τις δυστυχίες τού να είσαι μετανάστης. Δεν μπορούσα να βγω από τη χώρα λόγω της βίζας που είχα τότε. Αν έφευγα, δεν θα ήταν δυνατό να ξαναμπώ στη χώρα, να επιστρέψω στα παιδιά, στον σύζυγο και το σπίτι μου. Μπόρεσα να ταξιδέψω στη Σερβία έναν χρόνο αργότερα, τον Ιούλιο του 2012. Αναρωτιόμουν πώς θα ένιωθα όταν θα έμπαινα ξανά στο διαμέρισμα όπου έζησε ο πατέρας μου, όμως τελικά δεν κατακλύστηκα από θλίψη. Αντιθέτως, με κατέλαβαν γαλήνη, ηρεμία και θέρμη.

Κι αυτό μάλλον γιατί ο πατέρας μου ήταν ένας ξεχωριστός άνθρωπος. Πολύ κοντά στο σπίτι του στο Βελιγράδι βρίσκεται ένα μοναστήρι όπου είχε ταφεί ο Πατριάρχης Σερβίας. Σε μια επίσκεψή μου στη μονή βρήκα το βιβλίο με τον βίο του Αγίου Νεκταρίου. Μου αρέσει να διαβάζω βίους αγίων, με εμπνέουν. Αγόρασα το βιβλίο με σκοπό να το διαβάσω στην πτήση της επιστροφής στο Λος Αντζελες», αφηγείται.

Στις πολλές ώρες που μεσολάβησαν ανάμεσα στην απογείωση από το Βελιγράδι και στην προσγείωση στη Δυτική Ακτή των ΗΠΑ είχε πάρει την απόφαση. «Δεν μου είχε περάσει ποτέ από το μυαλό να φτιάξω μια ταινία βασισμένη στη ζωή ενός αγίου. Εχω γράψει διάφορα σενάρια, ανάμεσά τους κι ένα για τη ζωή της Γκρέτα Γκάρμπο με τίτλο “Loveless”, αλλά ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι θα έγραφα για έναν άγιο.

Όταν, λοιπόν, διάβασα το βιβλίο, η ιστορία του Αγίου Νεκταρίου με άγγιξε πολύ βαθιά και προσωπικά. Σκέφτηκα ότι έπρεπε να ακουστεί. Μιλάμε για έναν μοναχό, ιερέα και μητροπολίτη που εξορίστηκε και αναθεματίστηκε και του οποίου οι μεγαλύτεροι εχθροί ήταν πρόσωπα μέσα στην Εκκλησία». Αραγε, υπήρξε στιγμή που σκέφτηκε δυο φορές την πρόθεσή της να ασχοληθεί κατά κυριολεξία με τα ιερά και τα όσια; «Υπάρχουν δύο τρόποι να κάνεις ταινίες για την πίστη. Να τις απευθύνεις μόνο στους θρησκευόμενους ή να εστιάσεις μόνο στα άσχημα που συμβαίνουν στους κόλπους της Εκκλησίας. Είναι πολωμένα τα πράγματα. Εγώ αποφάσισα να διηγηθώ την ιστορία ενός ανθρώπου και να αφήσω τους θεατές να αποφασίσουν μόνοι τους. Νομίζω ότι με τη βοήθεια και τη χάρη του Αγίου Νεκταρίου μπόρεσα να πω την αλήθεια».

Μεσολάβησαν βέβαια αρκετά χρόνια ώσπου η ιδέα της Πόποβιτς άρχισε να σχηματοποιείται. Οπως και πολλά ταξίδια, η πρώτη επίσκεψή της στο μοναστήρι του Αγίου Νεκταρίου στην Αίγινα αλλά και μία ακόμα μετανάστευση από τις ΗΠΑ πίσω στην Ευρώπη.

«Τον Αύγουστο του 2013 ήρθα για πρώτη φορά στην Αθήνα. Επισκέφτηκα το μοναστήρι του Αγίου Νεκταρίου στην Αίγινα. Στάθηκα στον τάφο του -μπορεί να είμαι τρελή- και ζήτησα τη βοήθειά του. Εναν χρόνο μετά έκανα ακριβώς το ίδιο. Αυτή τη φορά είχα μαζί μου το σενάριο. Το 2015 βρέθηκα στο ελληνορθόδοξο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου στην Αριζόνα. Είναι ένα μέρος όπου πηγαίνω συχνά για να προσευχηθώ. Μίλησα με τον ηγούμενο και τους μοναχούς. Τους είπα για την ταινία. Δεν μίλησαν πολύ. Μου είπαν να σκεφτώ κάποιον ορθόδοξο ηθοποιό για τον ρόλο. Και πως, αν ήταν θέλημα Θεού, θα γίνει. Στα τέλη εκείνης της χρονιάς για οικογενειακούς λόγους επιστρέψαμε στην Ευρώπη, ήρθαμε στην Ελλάδα.

Στην αρχή ήμουν ενθουσιασμένη, όμως γρήγορα άρχισα να το μετανιώνω. Ηταν δύσκολη η μετάβαση. Μετά από χρόνια αγώνα και προσπαθειών είχα ξανά αυτό το καθόλου άγνωστο βάρος στους ώμους μου. Δεν ήξερα τι να κάνω. Αρχισα να πηγαίνω στην εκκλησία κάθε μέρα. Ηθελα να προσευχηθώ και να βρω τη δύναμη, ώστε όταν επέστρεφα σπίτι κανείς να μην καταλάβαινε ότι ψυχολογικά ήμουν έτοιμη να καταρρεύσω. Τότε για πρώτη φορά αναρωτήθηκα: μήπως βρέθηκα στην Ελλάδα για να κάνω επιτέλους αυτή την ταινία;».

Μπορεί να είχε βρει τον σκοπό της, όμως τότε ακόμα η Πόποβιτς βρισκόταν σε έναν καινούριο τόπο, άγνωστη μεταξύ αγνώστων. «Δεν ήξερα κανέναν εδώ. Μέναμε στη Βάρκιζα. Ενα απόγευμα περπατούσαμε με τον σύζυγό μου στην οδό Αφροδίτης. Υπάρχει ένας κινηματογράφος εκεί. Για κάποιον λόγο ένιωσα την ανάγκη να μιλήσω για το σενάριό μου σε έναν άνθρωπο που δούλευε εκεί, τον Σταμάτη. Εκείνος με έφερε σε επαφή με τον Λάμπρο Γεωργόπουλο, ο οποίος είχε συμμετάσχει σε κάποιες παραγωγές. Κατόπιν συνάντησα τον Μάνο Γαβρά κι εκείνος με σύστησε στον Κώστα Λαμπρόπουλο. Κι ύστερα συνάντησα τον Αρη Σερβετάλη».

Η σύνοψη της ιστορίας που κάνει η σκηνοθέτις ακούγεται μικρή και σύντομη. Στην πραγματικότητα, η μία γνωριμία τής έφερε την άλλη και τελικά την καθοριστική συνάντηση με τον χαρισματικό ηθοποιό. «Δεν ήξερα τον Σερβετάλη, δεν τον είχα δει ποτέ να παίζει. Για τον ρόλο του Αγίου Νεκταρίου είχα συμφωνήσει με έναν γνωστό Σερβοκροάτη ηθοποιό. Ενας φίλος μου φωτογράφος, που γνώριζε για την ταινία, ταξίδεψε στο Αγιον Ορος και μίλησε γι’ αυτήν στους μοναχούς. Λίγες ημέρες αργότερα έλαβα ένα e-mail από τον μοναχό Προκόπιο από τη Μονή Βατοπαιδίου.

Έλεγε ότι ήθελαν να βοηθήσουν στην ταινία. Συνάντησα τελικά τον μοναχό Αδριανό στην προβολή ενός ντοκιμαντέρ για τον Αγιο Παΐσιο. Μέσω της Μονής Βατοπαιδίου γνώρισα τον Άρη Σερβετάλη. Συναντηθήκαμε πρώτη φορά στην Πάτρα. Ηταν μαζί και η σύζυγός του, η Έφη. Ηξερα μόνο ότι είναι ένας καλός ηθοποιός. Μου είπε ότι θα ήθελε να συμμετάσχει στην ταινία, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιονδήποτε ρόλο.

Λίγο καιρό αργότερα ένας διευθυντής Φωτογραφίας μού μίλησε για έναν ηθοποιό, τον αγαπημένο πρωταγωνιστή του Γιώργου Λάνθιμου. Μου έδειξε μια φωτογραφία του, ήταν ο Αρης Σερβετάλης. Αποφάσισα να τον συναντήσω ξανά. Αυτή τη φορά τον έβλεπα με άλλα μάτια, του είπα ότι θα μπορούσε ακόμα και να αναλάβει τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Συμπτωματικά, ο ηθοποιός με τον οποίο είχαμε συμφωνήσει δεν μπορούσε λόγω άλλων υποχρεώσεων να είναι εδώ τις ημερομηνίες των γυρισμάτων. Τηλεφώνησα στον Αρη. Τον ρώτησα αν θέλει να υποδυθεί αυτός τον Αγιο Νεκτάριο κι εκείνος με ρώτησε: “Είσαι σίγουρη ότι μπορώ να το κάνω;”».

Η Σέρβα σκηνοθέτις κατάφερε να συγκεντρώσει ένα εκλεκτό καστ Ελλήνων ηθοποιών, ανάμεσά τους ο Χρήστος Λούλης, η Καριοφυλλιά Καραμπέτη, ο Γιάννης Στάνκογλου, η Τόνια Σωτηροπούλου, αλλά και να εξασφαλίσει τις μετακλήσεις δύο διεθνών πρωταγωνιστών, του Αλεξάντερ Πετρόφ και βέβαια του Μίκι Ρουρκ.

Πώς αισθάνεται λίγες ημέρες πριν από την πρεμιέρα της πολυαναμενόμενης ταινίας; «Εκανα ό,τι μπορούσα να κάνω. Ελπίζω η ταινία να αγγίξει τους ανθρώπους και να συνδεθούν μαζί της. Γι’ αυτό κάνουμε αυτή τη δουλειά».

Όσο για το αν τελικά ο «Ανθρωπος του Θεού», μια ταινία που έγινε με μικρό προϋπολογισμό, γυρίστηκε μόλις μέσα σε επτά εβδομάδες και αντιμετώπισε Κύκλωπες και Λαιστρυγόνες για την υλοποίησή της, είναι προϊόν θαύματος, η Πόποβιτς είναι πολύ σαφής και ξεκάθαρη: «Είναι 100% ένα θαύμα που έγινε η ταινία. Το λέω με πλήρη συνείδηση. Ο Αγιος Νεκτάριος είναι ο βασικός παραγωγός της ταινίας. Κι ας ακούγεται σε κάποιους περίεργο. Πριν από έναν μήνα πήγα στην Αίγινα και έμεινα για πέντε ημέρες μαζί με τις μοναχές. Νιώθω ευλογημένη, είναι ένα αληθινό δώρο να νιώθω ότι είμαι πάντα καλοδεχούμενη στο μοναστήρι του Αγίου» .

Ειδήσεις σήμερα

Χαλκιδική: Φωτιά σε φορτηγό ψυγείο στη Γαλάτιστα - Δείτε φωτογραφίες

Βραζιλία: 894 θάνατοι και σχεδόν 31.000 κρούσματα κορωνοϊού το προηγούμενο 24ωρο

Ανεβαίνουν οι τόνοι στη Βουλή: Σύγκρουση πολιτικών αρχηγών για πυρκαγιές και πανδημία