Συνέντευξη στο «Gala»: Στο κρεβάτι της Κάλλας με τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς

Στη συνάντησή μας στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία», λίγα 24ωρα πριν από την πρεμιέρα της περιλάλητης performance «7 Θάνατοι της Μαρίας Κάλλας» σε παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, η Αμπράμοβιτς μιλά για το project που της πήρε 32 χρόνια να υλοποιήσει, αποδομεί το celebrity status της, απαντά στους τιμητές της, θυμάται τη θρησκόληπτη υπεραιωνόβια γιαγιά της που διάβαζε κάθε Παρασκευή το φλιτζάνι του καφέ και χτυπά ξύλο όταν συνειδητοποιεί πως επαγγελματικά και συναισθηματικά είναι πιο ισορροπημένη από ποτέ.

GALA: Διάβασα ότι είχατε στο μυαλό σας μια performance για τη Μαρία Κάλλας εδώ και δεκαετίες. Γιατί σας πήρε τόσο;

ΜΑΡΙΝΑ ΑΜΠΡΑΜΟΒΙΤΣ: Διότι ήθελα να κάνω διαφορετικά πράγματα. Είναι το πιο μακρόπνοο project της ζωής μου. Αγαπούσα την Κάλλας από τα 14 μου, όμως η ιδέα για να δημιουργήσω ένα έργο για εκείνη ξεκίνησε το 1989.

G.: Θυμάστε τη στιγμή;

Μ.Α.: Ηταν μια περίοδος όπου σκεφτόμουν πώς οι άνθρωποι αντιμετωπίζουμε τον θάνατο. Οταν βλέπεις τηλεόραση και παρακολουθείς βίαιες εικόνες -πυροβολισμούς, δολοφονίες- θες να δεις κι άλλο, καταναλώνεις τη βία. Στη σκηνή είναι διαφορετικά. Οταν βλέπεις τον θάνατο, ειδικά ενός αισθητικά άρτιου χαρακτήρα, συγκινείσαι, κλαις. Η ιδέα μου λοιπόν ήταν τρία λεπτά σκηνικού θανάτου με μουσική υπόκρουση την όπερα. Τότε ζούσα στο Παρίσι, όμως δεν κατάφερα να υλοποιήσω την ιδέα. Αργότερα σκέφτηκα να ζητήσω από επτά σκηνοθέτες να αναπαραστήσουν τους επτά θανάτους της Κάλλας. Μίλησα με τον Λάνθιμο, τον Πολάνσκι και τον Ινιάριτου. Η υλοποίηση όμως, ήταν δύσκολη. Πέρασε λοιπόν κι άλλος χρόνος και ξαφνικά, από το πουθενά -δεν ξέρω αν πιστεύετε στις μοιραίες συμπτώσεις- επικοινώνησε μαζί μου ο καλλιτεχνικός διευθυντής της όπερας του Μονάχου και μου ζήτησε να σκηνοθετήσω μια όπερα. Του αντιπρότεινα την Κάλλας. Συμφωνήσαμε σε 30 δευτερόλεπτα.

G.: Ο θάνατος φαίνεται ότι σας απασχολεί…

Μ.Α.: ...ανέκαθεν. Στα 17α γενέθλιά μου συνειδητοποίησα ότι κάποια μέρα θα πεθάνω. Και ξέσπασα σε κλάματα. Από τότε δεν σταμάτησα να σκέφτομαι τον θάνατο. Κατάλαβα ότι μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε ημέρα, σε οποιαδήποτε στιγμή, γι’ αυτό και αποφάσισα να κάνω το καλύτερο που μπορώ στο μικρό διάστημα που έχω να ζήσω. Η γιαγιά μου βέβαια πέθανε στα 103 της χρόνια. Οπότε ελπίζω ότι έχω ακόμα λίγο χρόνο. Μετά τους θανάτους της Κάλλας, πάντως, σκοπεύω να ασχοληθώ με τη ζωή.

G: Τι σας συγκινεί στην Κάλλας; Είναι κάτι που έχει να κάνει με τη ραγισμένη καρδιά της.

Μ.Α.: Ναι, υπάρχει αυτό το στοιχείο. Ομως για μένα κυρίαρχο ρόλο παίζουν οι δύο περσόνες της. Η δυναμική και χαρισματική σοπράνο από τη μία, η συναισθηματική και εύθραυστη γυναίκα από την άλλη. Αυτές οι δύο γυναίκες ζούσαν μέσα της κι εκείνη δεν μπορούσε να βρει τη γαλήνη, έκρυβε τη μία και προέβαλε την άλλη. Ηταν και αβάσταχτα μόνη. Μπορεί η Κάλλας να γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, αλλά ήταν τόσο Ελληνίδα σε όλα της. Η δραματικότητα, η μελαγχολία της, η τραγικότητα είναι όλα τους τόσο ελληνικά.

G: Εχετε κι εσείς αυτές τις ελληνικές πλευρές;

Μ.Α.: Ρίξτε μια ματιά στη μύτη μου. (γέλια) Πάντα λέω όταν έρχομαι στην Ελλάδα ότι επιστρέφω στο σπίτι μου χωρίς πόνο. Μεγάλωσα με την ορθόδοξη γιαγιά μου. Τη θυμάμαι πάντα μαυροφορεμένη, όπως πολλές γυναίκες εδώ, γιατί πάντα κάποιος είχε πεθάνει. Είναι και το φαγητό εδώ που μου θυμίζει τη χώρα μου και βέβαια το συναίσθημα που μπορείς να νιώσεις στον αέρα.

G: Ηταν καθοριστικό το οικογενειακό περιβάλλον όπου μεγαλώσατε για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα και τελικά για τη ζωή σας;

Μ.Α.: Ναι, ήταν ένα κράμα, υπήρχε μια αντίθεση. Οι γονείς μου ήταν κομμουνιστές, η γιαγιά μου βαθιά θρησκευόμενη. Περνούσα πολύ χρόνο στην εκκλησία μαζί της. Και υπήρχαν κατάσκοποι που το πρόδιδαν στους γονείς μου. Στη ζωή μου υπήρχε από τη μία το πνευματικό στοιχείο, από την άλλη η αυστηρή πειθαρχία του κομμουνισμού. Ζούσα ανάμεσα σε δύο κόσμους. Η πίστη, πάντως, της γιαγιάς μου ήταν πολύ σημαντική για την πνευματική μου ανάπτυξη και την ψυχή μου. Με βλέπετε εδώ να πίνω έναν ελληνικό καφέ. Και αυτό για μένα είναι μια παιδική ανάμνηση. Η γιαγιά μου καβούρδιζε τον καφέ κάθε μέρα στις 6 το πρωί και θυμάμαι ερχόταν και με ξυπνούσε με ένα φλιτζάνι πριν πάω στο σχολείο. Με την πρώτη γουλιά τα μάτια μου άνοιγαν διάπλατα. Ηταν τόσο δυνατός. Τις Παρασκευές έλεγε το φλιτζάνι, προσπαθούσε να δει το μέλλον. Είναι ένας μαγικός κόσμος για μένα, σαν όνειρο.

G.: Βλέπετε την Κάλλας στον ύπνο σας;

Μ.Α.: Οχι, αλλά την ένιωσα στο σώμα μου. Ειλικρινά, κάθε φορά που είμαι στη σκηνή γίνομαι η Κάλλας. Αυτό νιώθω.

G.: Μου μιλάτε για τη σκηνή του θανάτου, για ένα σημείο στο οποίο κανείς υποφέρει. Σκέφτομαι ότι σε όλη τη διάρκεια της καριέρας σας υποφέρετε.

Μ.Α.: Μισώ τον πόνο. Τον σωματικό και τον πνευματικό. Τι φοβάται ένας άνθρωπος; Το να υποφέρει, τη θνητότητά του. Τα πάντα στην τέχνη περιστρέφονται γύρω από αυτά. Εγώ ως performance artist στέκομαι απέναντι στο κοινό, σαν να είμαι ο καθρέφτης του και απελευθερώνομαι από τον φόβο του θανάτου. Αυτό είναι το μήνυμά μου. Στην πραγματική μου ζωή, αν τραυματίσω το δάχτυλό μου κόβοντας ένα κρεμμύδι, θα κλάψω.

G.: Εχετε προσφέρει ακόμα και όπλο στο κοινό στις πρώτες performances σας. Δεν φοβηθήκατε ότι κάποιος μπορούσε να σας πυροβολήσει;

Μ.Α.: Ημουν 23 ετών. Και μάλλον λίγο τρελή. Φυσικά και ήμουν έτοιμη να πεθάνω. Ηθελα να δω ως πού μπορούσαν να φτάσουν οι άνθρωποι.

G.: Αγαπάτε ή φοβάστε τους ανθρώπους;

M.A.: Αγαπώ ειλικρινά τους ανθρώπους. Βαθιά. Στο «The Artist is Present» συνειδητοποίησα πόσο πολύ τους αγαπώ όλους. Ηταν σαν ένα άνοιγμα της καρδιάς μου, συνταρακτικό και επώδυνο. Κάθε μοναδικός θεατής καθόταν απέναντί μου και έβλεπα μέσα από εκείνον.

G.: Ηταν πάντως ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα project σας. Πολλοί έγραψαν τότε ότι δεν έβρισκαν λόγο να περιμένουν σε ουρές για ώρες προκειμένου να κοιταχτούν στα μάτια με την Αμπράμοβιτς.

Μ.Α.: Μπορεί να έλεγαν ό,τι ήθελαν, όμως 850.000 άνθρωποι ήρθαν. Κάποιοι κοιμήθηκαν έξω από το MoMA προκειμένου να καταφέρουν να βρεθούν απέναντί μου. Και κάτι άλλο σχετικά με την κριτική. Αναστατώνομαι πολύ όταν ξέρω ότι δεν έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα. Αν κάνω το καλύτερό μου δεν με ενδιαφέρει, ακόμα και αν με φτύσεις. Και όταν λέω το καλύτερό μου, δεν εννοώ να δώσω το 100% αλλά το 150% του εαυτού μου.

G.: Νιώθετε celebrity της σύγχρονης τέχνης;

Μ.Α.: Το παράξενο με τη διασημότητα -ειδικά στις ΗΠΑ- είναι ότι αρχικά σε ανακαλύπτουν, σε αποθεώνουν, σε χρίζουν celebrity και μετά σε ξεχνούν. Συμβαίνει συνέχεια και δεν με ενδιαφέρει καθόλου. Είμαι η Μαρίνα που ήμουν πάντα. Το θετικό είναι ότι η φωνή μου μπορεί να ακούγεται, τα έργα μου να έχουν χώρο στη mainstream τέχνη και να αναπτύσσεται το ίδρυμά μου.

G.: Αρα βοηθά η διασημότητα.

Μ.Α.: Διευκολύνει τα πράγματα, όμως ενίοτε τα κάνει και πιο δύσκολα. Το «εγώ» καταστρέφει τους καλλιτέχνες. Πρέπει να είσαι ταπεινός και να εστιάζεις στη δουλειά σου, όχι στο τι ρούχα θα φορέσεις. Δείτε με, είμαι με τα ρούχα της γυμναστικής. Παρεμπιπτόντως, πρέπει να γυμνάζομαι. Θέλω να μεγαλώνω μέσα σε ένα υγιές σώμα.

G.: Σας έχουν υποτιμήσει επειδή είστε γυναίκα;

Μ.Α.: Ποτέ δεν κακοποιήθηκα και δεν υποτιμήθηκα γιατί βρήκα τη δύναμη μέσα μου και διεκδίκησα τον χώρο μου. Οταν ξεκίνησα στην Ιταλία, όλες οι γυναίκες υποστήριζαν τους άνδρες καλλιτέχνες. Δεν υπήρχε γυναικεία τέχνη. Κι όμως, πήγα, και δούλευα σαν τρελή. Το θέμα είναι πώς βλέπεις τον εαυτό σου. Αν πιστέψεις ότι μπορείς να το κάνεις, τότε το κάνεις.

G.: Είστε δυναμική ή εύθραυστη γυναίκα;

Μ.Α.: Είμαι και τα δύο. Δυναμική στις performances, εύθραυστη στη ζωή. Να η ομοιότητά μου με τη Μαρία Κάλλας.

G.: Ποια είναι η καθημερινή ιεροτελεστία σας;

Μ.Α.: Ξυπνάω νωρίς, πηγαίνω στο μπάνιο, πλένω τα δόντια μου και μετά κάνω γιόγκα για 50 λεπτά. Κάνω ένα ντους, παίρνω πρωινό και μετά ξεκινώ τη μέρα μου. Εχω σταματήσει να τρώω μετά τις 4 το απόγευμα. Και δεν πίνω αλκοόλ. Εκείνο που πρέπει να ελέγξω είναι η έξη μου στη σοκολάτα. Α, και δεν έχω καθόλου μυστικά. Καθόλου. Οταν κυκλοφόρησε το βιβλίο μου πολλοί φίλοι μου σταμάτησαν να μου μιλούν. Γιατί είπα την αλήθεια.

G.: Είστε ευτυχισμένη;

M.A.: Η ευτυχία είναι τόσο σημαντική, αλλά παίρνει καιρό να την κατακτήσεις. Νομίζω ότι αυτή τη στιγμή είμαι στην πιο ευτυχισμένη περίοδο της ζωής μου. Είμαι υγιής, έχω πολλά projects.

G.: Ναι, αλλά αυτά έχουν να κάνουν με τη δουλειά.

Μ.Α.: Η συναισθηματική μου ζωή είναι επίσης ισορροπημένη. Εδώ και πέντε χρόνια είμαι με έναν σύντροφο, ο οποίος είναι επίσης πολυάσχολος. Ειλικρινά ποτέ δεν ήμουν σε καλύτερη φόρμα. Χτυπάω ξύλο ◆

info
«7 Θάνατοι της Μαρίας Κάλλας» στις 26, 28 & 29/9 στην Εθνική Λυρική Σκηνή

Ειδήσεις σήμερα:

Κομισιόν: Στέλνει €94 εκατ. σε 20 κράτη-μέλη για την αγορά τεστ - Ανάμεσά τους Ελλάδα και Κύπρος

Συνελήφθη ο δράστης της ληστείας στην οδό Μητροπόλεως - Τον έπιασαν με καλάσνικοφ

Για πρώτη φορά δύο διεμφυλικοί υποψήφιοι μπαίνουν στη Μπούντεσταγκ