Η Μαρία Τζομπανάκη στο Gala: Η επιστροφή από τη Νέα Υόρκη, το #MeToo και οι «μυρωδιές» της Κρήτης
11.10.202106:22
Αφησε προσωρινά πίσω τη συζυγική ζωή στη Νέα Υόρκη και επέστρεψε στην Ελλάδα για τον «Σασμό» - Η δημοφιλής ηθοποιός μιλάει για το παρελθόν και το παρόν της τηλεόρασης, για το ελληνικό #MeeToo και για όσα την «κρατούν» στην πατρίδα της, σε όποιο μέρος κι αν βρίσκεται
Οταν της προτάθηκε ο «Σασμός», η πανδημία δεν εμπόδισε την υπεραντλαντική πτήση της. Από το άνετο loft στο Νιου Τζέρσεϊ με θέα τον ποταμό Χάντσον και το Αγαλμα της Ελευθερίας βρέθηκε σε κοπιαστικά γυρίσματα μέσα στο αφόρητα ζεστό ελληνικό καλοκαίρι. «Ηταν δύσκολο. Δεν πετούσε τίποτα απευθείας από Νέα Υόρκη προς Ελλάδα. Οι πτήσεις είχαν ελαχιστοποιηθεί. Προσπάθησα να είμαι ψύχραιμη και με βοήθησε σε αυτό και ο Γιάννης. Ο νόστος, τα χιλιόμετρα που με χώριζαν από τη χώρα μου και τους δικούς μου με τράβηξαν πίσω».
Το 1913 ο παππούς της μετανάστευσε από τις Μαργαρίτες Ρεθύμνου στη Νέα Υόρκη. Εκατό χρόνια και κάτι μετά, ηΜαρία Τζομπανάκη ακολούθησε τον ίδιο δρόμο μαζί με τον σύντροφό της Γιάννη Βάλβη. «Υπάρχει σύμπνοια, αρμονία χαρακτήρων, κατανόηση, σεβασμός, αγάπη», λέει σήμερα, πέντε χρόνια μετά τον παραδοσιακό τους γάμο στην Κρήτη. Επίτιμη πρέσβειρα πολιτισμού Κρήτης, η Μαρία είναι αγαπητή στην Ομογένεια της Αμερικής που υποστηρίζει το όραμά της για τον ελληνικό πολιτισμό. Εδωσε το στίγμα της με τη δική της ραδιοφωνική εκπομπή «Για την Ελλάδα», έγινε talk of the town στην αμερικανική μητρόπολη, αμέσως μετά ανέλαβε τη γενική και καλλιτεχνική διεύθυνση του New York City Greek Film Festival και οι δραστηριότητές της δεν γνωρίζουν τέλος.
Προς το παρόν, πάντως, και αφήνοντας πίσω της τη Νέα Υόρκη, κυκλοφορεί ξανά στην Αθήνα. «Η Αθήνα έχει ακόμα αυτή τη γλύκα που νιώθεις όταν περπατάς σε μια αγαπημένη γειτονιά. Είναι κοντά στον ουρανό και το φως. Είναι Ελλάδα! Η Νέα Υόρκη είναι γοητευτική, πληθωρική.
Η ταχύτητα με την οποία ζεις εκεί είναι μη μετρήσιμη, αν τη συγκρίνεις με τους δικούς μας ρυθμούς. Μπορείς να προσαρμοστείς εάν έχεις δημιουργικό νου, να καταφέρεις να ενταχθείς στον τρελό ρυθμό της. Αλλά τρέχεις ακατάπαυστα!» περιγράφει.
Ασπρο - μαύρο
Η επί δεκαετίες δημοφιλής ηθοποιός έζησε τα καλύτερα χρόνια της σύγχρονης τηλεόρασης: «Αναπολώ την αθωότητα και τον ενθουσιασμό, εκείνο που μας έκανε όλους, θεατές και καλλιτέχνες, να βιώνουμε παρόμοια συγκίνηση στις προβολές των προγραμμάτων. Η έλλειψη εξεζητημένων τεχνικών μέσων δεν πτοούσε κανέναν. Σαν μια παρέα που αγαπάει το ίδιο παιχνίδι, κοινό και καλλιτέχνες δίναμε τον καλύτερο εαυτό μας! Μας άρεσε να συναγωνιζόμαστε, η μια δουλειά απέναντι στην άλλη, εάν ήταν και οι δυο καλές. Μπορώ να πω, όμως, ότι τώρα στον “Σασμό” έχω πολλές φορές την εντύπωση πως έχω επιστρέψει συναισθηματικά σ’ εκείνα τα χρόνια», λέει η πρωταγωνίστρια που πιστεύει πως η τηλεόραση δίνει άλλη διάσταση στην επικοινωνία της με τον κόσμο: «Η τηλεόραση είναι άμεση, σε βρίσκει μέσα στο σπίτι σου. Μπορείς ακόμα και να κάνεις μπάνιο παρακολουθώντας μια εκπομπή. Αυτό είναι το κακό και το καλό της, η “ευκολία” της. Είναι όπως το delivery που έρχεται και σε βρίσκει στην πολυθρόνα σου. Το αν αυτό που θα φας είναι καλό ή όχι έχει να κάνει με το προσωπικό σου γούστο», λέει η Μαρία που, εκτός από την τηλεόραση, μπήκε και στον κινηματογράφο σε μια εποχή όπου το κίνημα #ΜeΤoo ήταν ανύπαρκτο.
Στο τηλεοπτικό της ντεμπούτο το 1982 με τη σειρά της ΕΡΤ «Το γυμνό κορίτσι» και τον μετέπειτα σύζυγό της Ντίνο Αυγουστίδη συμπρωταγωνιστή, λάμπει από αθωότητα και μεσογειακό κάλλος. Πώς περιχαράκωσε την αξιοπρέπειά της σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο; «Το περιβάλλον όπου ανατράφηκα ήταν πολύ προστατευτικό, αυστηρό και πολύ ξεκάθαρο σε ό,τι αφορά τους κώδικες ηθικής. Δεν υπήρχε γκρίζα ζώνη. Το καλό και το κακό δεν ήταν συνδεδεμένα με ερωτηματικά, ούτε με φόβους. Μαζί με τους τρεις αδελφούς μου διδαχτήκαμε από πολύ νωρίς ποιες είναι οι συνέπειες του “κακού”. Ετσι, είτε σήκωνα το χέρι μου, είτε έδειχνα την πλάτη μου σε ό,τι ένιωθα πως με αδικούσε ή με απειλεί. Καθ’ υπερβολήν αυτά. Δεν απενοχοποιώ τους φερόμενους ως θύτες. Και αλίμονο, δεν υποβιβάζω το βάσανο των ανθρώπων που υπέστησαν προσβολές, επιθέσεις ή ποικιλότροπους βιασμούς. Είμαι βαθιά επικριτική με όλους όσοι εκμεταλλεύονται μια θέση ισχύος και καταστρατηγούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Για μένα, το #MeToo θα έχει συγκλονιστικά αποτελέσματα, εάν σε όλα τα επαγγέλματα ξεσηκωθούν οι αδικημένοι και δείξουν δυναμικά τους φταίχτες. Αν σε όλες τις οικογένειες που βιώνουν βία, ανοίξουν διάπλατα τα παράθυρα και ξεμπροστιάσουν τον αίτιο. Αν ξεπλυθούν τα μάτια όλων μας και δούμε τι πραγματικά συμβαίνει γύρω μας. Η αδιαφορία για ό,τι καταστρέφει την ομορφιά και το μέλλον του κόσμου είναι έγκλημα και πρέπει να την καταγγείλουμε», διευκρινίζει. Διατηρώντας τα αψεγάδιαστα χαρακτηριστικά της και την έμφυτη ευγένεια, αναρωτιέσαι αν αυτή γυναίκα είναι μια σύντροφος γεμάτη κατανόηση ή υπερισχύει η ομορφιά, ο δυναμισμός και η γοητεία στο πέρασμά της. «Εχω πληγώσει άντρες στην πορεία της διαδρομής μου σαν γυναίκα... Κι έχω κι εγώ πληγωθεί. Τέλεια δεν μπορώ να είμαι. Γενικότερα, προσπαθώ να είμαι δίκαιη, αλλά το ίδιο περιμένω κι απ’ τους άλλους. Εάν βιώσω αδικία κατ’ επανάληψη, κόβω τις γέφυρες. Για πάντα», λέει και λύνει τις απορίες.
Τα υλικά της ευτυχίας
Λένε ότι πατρίδα είναι τα παιδικά μας χρόνια και ότι όσο μεγαλώνουμε απομακρυνόμαστε απ’ αυτή. Κάτι που δεν ισχύει ούτε κατά διάνοια στην περίπτωση τηςΜαρίας Τζομπανάκη. «Η πρώτη μου πατρίδα ήταν η οικογένειά μου. Αυτή η φωλιά της απεριόριστης αγάπης από τη μάνα και τον πατέρα, η αγάπη που είχαμε ανάμεσά μας τα τέσσερα αδέλφια.
Η μυρωδιά της ελιάς που συνθλίβεται στην πέτρα και του ψωμιού που μπερδεύεται με τη στάχτη που το έψησε, το κόκκινο γαρίφαλο που ευωδίαζε στην αλτάνα του πατρικού μου. Από μικρό παιδί με κυρίευσε η Κρήτη μου. Την αποκαλώ “μου”, γιατί ο τρόπος που την αγαπώ έχει το είναι μου μέσα. Τον πολιτισμό και την παράδοσή μας τα κουβαλώ όπως τα βουνά μας κουβαλούν τις σκληρές τους πέτρες σαν να είναι τα πιο περίτεχνα γλυπτά. Η πατρίδα μου είναι η γη που διάλεξα να με σκεπάσει όταν φύγω από τη ζωή αυτή, ο ήχος της πίστης μου. Χωρίς αυτήν είμαι δίχως όνομα. Οπου και να πάω, βρίσκομαι πάντα εκεί», ομολογεί. Και δεν παραλείπει να δηλώσει την ευγνωμοσύνη της στο κοινό για την αγάπη που της δείχνει τόσα χρόνια, την οποία θεωρεί ανεκτίμητη και από τα ομορφότερα πράγματα που μπορεί να προσφέρει το επάγγελμα του ηθοποιού. Ποια ευχή θα έκανε σήμερα; «Να μείνω όπως είμαι τώρα και να ζήσω πολύ για να χαρώ κι άλλο τη ζωή. Είναι υπέροχο να ζεις!» έρχεται η απάντηση, χρωματισμένη με πάθος.
Στις 13 Οκτωβρίου θα τη δούμε στο Ηρώδειο να ερμηνεύει στίχους στους ήχους της κρητικής λύρας του Βασίλη Σκουλά σε μια βραδιά αφιερωμένη στην Κρήτη από το Βυζάντιο μέχρι σήμερα. «Τραγουδάω πολύ από πάντα. Και στη θλίψη και στη χαρά. Ο ρυθμός είναι κομμάτι της ψυχής μου». Η Μαρία έχει γράψει χιλιόμετρα στο πλατό, όμως λίγοι γνωρίζουν το μουσικό της ιδίωμα. Ηδη απ’ τα 22 της, σαν εντυπωσιακή Ηβη, τραγούδησε με τη βελούδινη φωνή της στην ταινία «Η ώρα του Λύκου» κι έχει συνοδέψει στη σκηνή σημαντικούς μουσικούς όπως ο Λουδοβίκος των Ανωγείων.
Τη νέα τηλεοπτική δουλειά της χαρακτηρίζει η απουσία επιτήδευσης, όμως η ίδια χτίζει πολυεπίπεδα έναν ρόλο με απαιτήσεις. Στην υπερπαραγωγή του «Σασμού» υποδύεται την Καλλιόπη. «Πολλές οι διαφορές ανάμεσά μας. Είμαι ενάντια στην παράδοση της βεντέτας. Και η σχέση μου με τον γιο μου είναι ουσιαστική· εκτίμηση και σεβασμός μαζί με απέραντη αγάπη. Η Καλλιόπη δεν είναι έτσι. Είναι από πέτρα». κλείνει χαρακτηριστικά την κουβέντα μας.