Δημήτρης Χορν: Ένας αιώνας με έναν μύθο της τέχνης

Το βιβλίο «100 χρόνια Δημήτρης Χορν: Η τελειότητα της γοητείας» θα κυκλοφορήσει στις αρχές Μαρτίου. Ο Ιάσων το ετοίμαζε πέντε ολόκληρα χρόνια και είναι ενθουσιασμένος που επιτέλους θα βγει. Εξίσου ενθουσιασμένος μού μιλάει και για τον Δημήτρη Χορν: «Τον γνώρισα στο σπίτι του Απόστολου Δοξιάδη, στη γιορτή του, 35 χρόνια πριν. Οταν γνωρίζεις έναν άνθρωπο που θαυμάζεις πάρα πολύ, μπορεί να ενθουσιαστείς, αλλά μπορεί και να απογοητευτείς. Με τον Χορν απλώς εντυπωσιαζόσουν. Ο αρχικός θαυμασμός σου, προτού τον γνωρίσεις, ξαφνικά πολλαπλασιαζόταν επί το άπειρον. Ναι, ήταν ταλαντούχος.

Αυτό το ξέρουν όλοι όσοι πρόλαβαν να τον δουν στο θέατρο και ευτυχώς, λόγω σινεμά, μπορούν να το καταλάβουν και οι επόμενες γενιές. Ηταν έξυπνος, κύριος, γενναιόδωρος, όμορφος, καλλιεργημένος... Θα μπορούσα να πω πολλά ακόμα, αλλά πρώτα, πάνω και πέρα απ’ όλα, ήταν ασύλληπτα γοητευτικός. Αυτή η απίστευτη γοητεία του ήταν που κυριολεκτικά σε μάγευε τόσο πολύ, που ακόμα κι αν διαφωνούσες ουσιαστικά με αυτό που σου έλεγε, τελικά του παραδινόσουν άνευ όρων. Ηταν ξεχωριστός. Σε όλα. Και επίσης, βαθιά και ουσιαστικά καλόψυχος άνθρωπος. Ο πολύς κόσμος δεν έχει καν ακουστά πόσους ανθρώπους, κυρίως συναδέλφους του αλλά όχι μόνο, βοήθησε σιωπηλά ο Χορν όταν είχαν ανάγκη», μου λέει και συνεχίζει:

«Τα χρήματα για τον Χορν ήταν ένας τρόπος για να περνούν καλά και οι άλλοι, όχι μόνο ο ίδιος. Δεν αγόραζε την αγάπη κάποιου. Βοηθούσε να γίνουν καλά, να γίνουν χαρούμενοι και οι άλλοι. Το έκανε δε τόσο διακριτικά, που από μόνο του αυτό μεγέθυνε την προσφορά του. Και όχι μόνο με χρήματα - πάνω απ’ όλα με αισθήματα. Είχε απίστευτο χιούμορ και ήταν κάτοχος του μοναδικού ταλέντου: της εύστοχης ατάκας. Με μια φράση πολύ έξυπνη μπορούσε να αποθεώσει ή να διαλύσει κάποιον, ανάλογα με το τι είχε πει ή τι είχε κάνει. Επίσης, ήταν καλός φίλος.

Υπερασπιζόταν με νύχια και με δόντια τους ανθρώπους που εκτιμούσε και θεωρούσε φίλους του, είτε αυτός ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής -με τον οποίο και μαζί με τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Αλέξη Μινωτή και τον Κάρολο Κουν έκαναν στενή παρέα- είτε ένας άγνωστος στον πολύ κόσμο, χωρίς δύναμη στα χέρια του, άνθρωπος. Είχα ακούσει κάποιους να λένε γι’ αυτόν ότι ήταν σνομπ. Μπορεί και να ήταν. Οχι όμως με τον φτηνό τρόπο διαφόρων σουσούδων. Ηξερε να κρίνει από τη συμπεριφορά τους τούς ανθρώπους, να τους εκτιμά, να τους περιφρονεί ανάλογα με τον τρόπο που φέρονταν και από την εν γένει προσωπικότητά τους και σίγουρα όχι με κριτήρια πλούτου ή διασημότητας».

Είχε όμως και φοβίες. «Στις χαριτωμένες του αδυναμίες ήταν ο φόβος προς τις αρρώστιες. Αν και έμενε σε μια πολυκατοικία ακριβώς απέναντι από την πόρτα του Προεδρικού Μεγάρου, είχε μόνιμα τρεις οδηγούς από τον φόβο μην πάθει κάτι μες στη νύχτα ή οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και δεν προλάβει να έρθει το νοσοκομειακό να τον πάρει». Ανάμεσα σε όσα θυμάται ο Ιάσων Τριανταφυλλίδης είναι και η απάντηση που του είχε δώσει ο Χορν όταν τον ρώτησε γιατί επέλεξε την υποκριτική: «“Εγινα ηθοποιός γιατί ήθελα να κάνω πάνω στη σκηνή τα τρία βηματάκια του χορευτικού που συνήθιζαν τότε να κάνουν οι ηθοποιοί της επιθεώρησης στο νούμερό τους, με πρώτη και καλύτερη, βέβαια, την Αννα Καλουτά”, μου είχε πει.

Ο Χορν είχε την τύχη, εν αντιθέσει με άλλους ηθοποιούς της γενιάς του, να έχει κάνει λίγο αλλά πολύ καλό σινεμά, αφήνοντας μέρος του ταλέντου και της γοητείας του παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Μέσα, δε, από την περίφημη “Κάλπικη λίρα” του Γιώργου Τζαβέλλα κατάφερε να κρατήσει για πάντα ζωντανή τη θρυλική ερωτική του ιστορία με την Ελλη Λαμπέτη στα χρόνια του ’50. Στην πραγματικότητα, βέβαια, ο Χορν δεν ήθελε ούτε να ακούει για τις ταινίες του, ούτε τις εκτιμούσε, ούτε τις αγαπούσε, όπως ο ίδιος δήλωνε και μάλιστα με παρρησία. Το ίδιο μάλιστα συνέβαινε και γενικά με όλους της γενιάς του -αν εξαιρέσεις τη Μελίνα-, οι οποίοι θεωρούσαν το ελληνικό σινεμά ένα πάρεργο για να βγάζουν κάποια επιπλέον χρήματα ή για διαφήμιση, αφού γι’ αυτούς, όπως και για τον ίδιο, το σημαντικό ήταν το θέατρο», διευκρινίζει και συνεχίζει: «Θα μπορούσα να γράψω ατελείωτες σελίδες γι’ αυτόν τον μαγευτικό άνθρωπο, που οι Μοίρες, από τη μέρα που γεννήθηκε έως τη στιγμή που μας αποχαιρέτησε, στάθηκαν τόσο σπάταλες στα χαρίσματά τους και που προς το φινάλε, όταν πια είχε χάσει και τη δεύτερη γυναίκα του, την Αννα Γουλανδρή, είχαν φροντίσει να του χαρίσουν έναν κύκλο εκλεκτών φίλων που νοιάζονταν γι’ αυτόν και έτρεχαν κάθε φορά που τους χρειαζόταν. Με πρώτο και καλύτερο τον Θεοδόση Ισαακίδη, που στάθηκε στα τελευταία 25 χρόνια της ζωής του, αλλά και στα τελευταία 10 χρόνια της Αννας Γουλανδρή-Χορν σαν πραγματικό τους παιδί και ο οποίος, στα κατοπινά χρόνια, κράτησε άσβεστο το ενδιαφέρον για τον Χορν με τον καλύτερο τρόπο».

Οσο για τον περίφημο έρωτα με την Ελλη Λαμπέτη: «Από το 1959, που ο Χορν με τη Λαμπέτη χώρισαν ως ζευγάρι κι έπαιξαν για τελευταία φορά μαζί, ήταν τόσο έντονη η ανάμνηση, που πολλοί περίμεναν ότι κάποια στιγμή θα ξανάπαιζαν μαζί στη σκηνή. Αυτό δεν έγινε ποτέ. Στα κατοπινά χρόνια ο Χορν έλεγε: “Η καημένη η Ελλη με αγάπησε πάρα πολύ, αλλά η αλήθεια είναι ότι εγώ δεν μπόρεσα να την αγαπήσω όσο με αγάπησε εκείνη”. Ενας φίλος, γνωστός της Λαμπέτη, χρόνια μετά, μου διηγήθηκε πως η Ελλη τού είχε πει: “Ο καημένος ο Τάκης με είχε αγαπήσει πάρα πολύ, αλλά εγώ δυστυχώς δεν μπόρεσα να τον αγαπήσω όσο εκείνος”. Ενα βράδυ τον ρώτησα: “Αν μπορούσατε να ξαναφέρνατε στη ζωή έναν μόνο άνθρωπο από το παρελθόν σας, ποιος θα ήταν αυτός;”. Μου απάντησε: “Μα, η Λαμπέτη φυσικά”. Ελπίζω να μην τον πρόδωσα μ’ αυτό το βιβλίο. Πάντα το αισθάνομαι αυτό όταν κάνω κάτι για κάποιον που εκτιμώ ιδιαίτερα. Πόσο μάλλον για τον Δημήτρη Χορν».

Διάσημοι γνώριμοι

Ο Ιάσων κατάφερε να συγκεντρώσει στο βιβλίο του δηλώσεις και ιστορίες από ανθρώπους που γνώριζαν τον μεγάλο ηθοποιό:

Λίνα Μενδώνη, υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού: «Προικισμένος με εκλεπτυσμένη, αλλά ταυτόχρονα και εκρηκτική φυσική παρουσία, αρμονία στην κίνηση, τέλεια σκηνική παρουσία και μία μοναδική φωνή, ο Χορν υπήρξε καλλιτεχνική ιδιοφυΐα. Διέθετε το σπάνιο χάρισμα να μαγνητίζει το κοινό. Το βλέμμα του κέντριζε. Η φωνή του γαλήνευε. Η παρουσία του γοήτευε. Ουσιαστικά διανοούμενος, χωρίς όμως ίχνος επιτήδευσης, υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα υποδείγματα πρωταγωνιστή στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Ηθοποιός που τραβούσε τα βλέμματα τόσο στη σκηνή όσο και στη δημόσια παρουσία του, χαρακτηριζόταν από ήθος, ποιότητα και αισθητική».

Μεταξία Τσιρταβή, πρόεδρος του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης: «Στην καρδιά, στην ψυχή, αλλά και στο έργο του Μιχάλη Κακογιάννη υπήρχε πάντα ο Χορν. Ηταν καλός φίλος μέχρι την τελευταία στιγμή, ήταν κάποτε και συνεργάτες και βέβαια ήταν ο άνθρωπος που του έδωσε την ευκαιρία να γυρίσει την πρώτη του ταινία, το “Κυριακάτικο ξύπνημα”, το 1954. Η γνωριμία τους ξεκινάει από το 1950, όταν ο Χορν βρέθηκε στο Λονδίνο κι εκεί συνάντησε, γνώρισε και εκτίμησε τον Κακογιάννη. Οταν στην Ελλάδα πια χρειάστηκε έναν άνθρωπο να γυρίσει μια ταινία με τη Λαμπέτη και τον Γιώργο Παππά, απευθύνθηκε σ’ αυτόν, και όχι μόνο ενθουσιάστηκαν με το σενάριο που τους έφερε σε λίγες μόνο μέρες ο Κακογιάννης, αλλά τον επέβαλαν ως παραγωγό και ως σκηνοθέτη. Η συνέχεια είναι γνωστή…».

Μάρω Κοντού: «Νομίζω πως είχα τη σπάνια τύχη απ’ όλες τις γυναίκες του ελληνικού θεάτρου να δουλέψω τέσσερις ολόκληρες θεατρικές σεζόν με τον Χορν. Αισθάνομαι σαν να τελείωσα τη Βασιλική Δραματική Σχολή του Λονδίνου. Ευγένεια; Ποιότης; Γοητεία; Χιούμορ; Ταλέντο; Γενναιοδωρία; Ιδιαίτερη προσωπικότης; Και λίγα λέω. Μετά τον χωρισμό του από την Ελλη Λαμπέτη, έψαχνε, όπως έμαθα αργότερα, μια “Μελίνα νέα”. Εκείνη την εποχή έκανε στο ραδιόφωνο την εκπομπή “Τα καθημερινά του καθημερινού” που έγραφε ο Κώστας Πρετεντέρης. Και ένας από τους παραγωγούς, νομίζω, αυτής της εκπομπής ήταν ο Αλκης Στέας, ο οποίος του είπε: “Είδα μια ‘Μελίνα νέα’ στη Θεσσαλονίκη που έπαιζε στο θέατρο με τον Ντίνο Ηλιόπουλο”. “Πες της να κατέβει να τη δω”, του απάντησε.

Ερχεται ο Στέας την επόμενη εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη και μου λέει: “Σε θέλει ο Δημήτρης Χορν για ένα έργο που ανεβάζει”. “Με συγχωρείτε, ευχαριστώ πάρα πολύ, αλλά δεν είμαι έτοιμη να παίξω δίπλα στον Δημήτρη Χορν”, του απάντησα, πραγματικά με τρόμο και μόνο στην ιδέα. Εμεινα δίπλα του τέσσερις σεζόν με πολύ ωραία έργα και παραστάσεις και χωριστήκαμε το 1962, μετά την “Οδό Ονείρων”, που μου είπε: “Και τώρα σου εύχομαι καλή καριέρα και καλό δρόμο, τώρα είσαι έτοιμη”».

Νάνα Μούσχουρη: «Τον Χορν τον ήξερα προτού τον γνωρίσω, γιατί από πολύ νέος είχε γίνει πολύ γνωστός και ιδιαίτερα αγαπητός στο ευρύ κοινό και κυρίως στους νέους. Τον γνώρισα κι αυτόν όταν βοήθησε ο Θεός και άρχισα να συνεργάζομαι με τον Μάνο Χατζιδάκι. Ετσι, μαζί με τον Νίκο Γκάτσο, τον Γιάννη Τσαρούχη, τον Αλέξη Μινωτή, τη Μελίνα Μερκούρη, την Αλίκη Βουγιουκλάκη, τον Μιχάλη Κακογιάννη, τον Νίκο Κούνδουρο και τον Βασίλη Βασιλικό γνώρισα και τον Χορν… Στην αρχή μού φάνηκε λίγο ψυχρός, αλλά πολύ σύντομα αποκαλύφθηκε πόσο γλυκός και γοητευτικός ήταν ως άνθρωπος.

Πέρα όμως από πολύ γλυκός και γοητευτικός, ήταν όμορφος και ιδιαίτερα ταλαντούχος, αληθινά καλλιεργημένος κι ένας πραγματικός gentleman. Υπάρχει κάτι που δεν ξεχνάω ποτέ από τον Χορν. Τότε που πρωτάκουσε την ερμηνεία μου στο “Χάρτινο το φεγγαράκι”, με συμβούλεψε να βάζω και λίγο “ν” πριν από τη δίφθογγο στη λέξη “φεγγαράκι”. “Είναι πιο εύηχο έτσι”, μου είχε πει. Και τελικά, είχε δίκιο» ◆



Ειδήσεις σήμερα:

Τραγωδία στην Κρήτη: Νεκρός βρέθηκε στο σπίτι του 36χρονος 

Λήγει αύριο η παράταση για τα πιστοποιητικά εμβολιασμού - Ανεμβολίαστοι όσοι ενήλικες δεν έχουν κάνει αναμνηστική δόση

Τραγωδία στα Καλάβρυτα: Εντοπίστηκαν νεκροί οι τρεις ορειβάτες - Ίχνη χιονοστιβάδας στην πλαγιά