The Staircase: Ήταν ο θάνατος της Κάθλιν Πίτερσον το τέλειο έγκλημα;

To 2001 o Γάλλος κινηματογραφιστής Ζαν-Ξαβιέ ντε Λεστράντ τιμήθηκε με το Οσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ. Κυρίως κατάφερε να ξεκουνήσει την αμερικανική κοινωνία από την απάθεια, ερευνώντας μια πολύκροτη υπόθεση δολοφονίας και αποδεικνύοντας ότι ο 15χρονος μαύρος που είχε δικαστεί και καταδικαστεί γι’ αυτήν ήταν τελικά αθώος. Με το «Murder on a Sunday Morning» ο 38χρονος τότε σκηνοθέτης ανέδειξε τις στρεβλώσεις του αμερικανικού ποινικού συστήματος και υπογράμμισε με τον πιο ανάγλυφο τρόπο πως η Αμερικανική Δικαιοσύνη δεν είναι τελικά όσο τυφλή θα όφειλε. Παρότι ο έφηβος Μπράντον Μπάτλερ ήταν νεότερος και πιο κοντός από τις περιγραφές που είχαν δώσει αυτόπτες μάρτυρες της δολοφονίας τουρίστα έξω από ξενοδοχείο του Τζάκσονβιλ της Φλόριντα, οι Αρχές τον συνέλαβαν κυρίως λαμβάνοντας ως ενοχοποιητικά στοιχεία την κοινωνική τάξη και βέβαια το χρώμα του δέρματός του.

Ο Ντε Λεστράντ αποφάσισε να εκμεταλλευτεί το momentum που πρόσφερε η οσκαρική διάκριση αναζητώντας αυτή τη φορά έναν κατηγορούμενο με εκ διαμέτρου διαφορετικά χαρακτηριστικά, δηλαδή έναν εύπορο λευκό άνδρα που μπορούσε να έχει πρόσβαση στους καλύτερους νομικούς και άρα στην καλύτερη δυνατή υπεράσπιση. Ο Γάλλος και οι συνεργάτες του εξέτασαν περισσότερες από 500 υποθέσεις, ώσπου να εντοπίσουν τον τέλειο πρωταγωνιστή για το επόμενο ντοκιμαντέρ τους. Ο συγγραφέας Μάικλ Πίτερσον, κατηγορούμενος από τον Δεκέμβριο του 2001 για τη δολοφονία της δεύτερης συζύγου του Καθλίν, συμπύκνωνε όλα όσα χρειαζόταν ο Λεστράντ.

Με τις ευλογίες του τότε επικεφαλής της νομικής ομάδας του Πίτερσον, Ντέιβιντ Ρούντολφ, ο Ντε Λεστράντ ξεκίνησε να σκιαγραφεί το πορτρέτο ενός υπόδικου συζυγοκτόνου που διαρρήγνυε τα ιμάτιά του για την αθωότητά του. Το συνεργείο ακολούθησε τον Πίτερσον και τους δικηγόρους του στη διάρκεια της προετοιμασίας της υπεράσπισής του, στη δίκη, αλλά και, μετά την αρχική καταδικαστική απόφαση, στη φυλακή. Απαράβατος όρος για τη βιντεοσκόπηση ακόμα και των προπαρασκευαστικών συσκέψεων ήταν ότι κάθε βράδυ το υλικό έπρεπε να εγκαταλείπει το αμερικανικό έδαφος και να αποστέλλεται στη Γαλλία, ώστε να αποτραπούν η υποκλοπή και η χρήση του από τους κατήγορους.

Το ντοκιμαντέρ του Ντε Λεστράντ που τιτλοφορήθηκε «The Staircase» γνώρισε ουρανομήκη επιτυχία όταν πρωτοκυκλοφόρησε το 2004, εμπλουτίστηκε με νέο υλικό την περίοδο 2012-2013, ενώ από το 2018, όταν και συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο του Netflix, απέκτησε έναν καινούριο κύκλο ζωής. Η στιγμή ήταν το δίχως άλλο ιδανική, αφού την τελευταία πενταετία οι σειρές και τα ντοκιμαντέρ που εντρυφούν σε αληθινά εγκλήματα ασκούν αναπόδραστη έλξη στο τηλεοπτικό κοινό.

Το μυστήριο ενός θανάτου

Βέβαια, η περίπτωση Πίτερσον δεν είναι ένα οποιοδήποτε έγκλημα, αλλά μια ποινική υπόθεση που καταφέρνει να διχάζει την οικουμένη για περισσότερα από 20 χρόνια. Περίτρανη απόδειξη; Το γεγονός ότι μόλις δραματοποιήθηκε από το αμερικανικό δίκτυο HBO, με πρωταγωνιστές τον Κόλιν Φερθ, την Τόνι Κολέτ και τη Ζιλιέτ Μπινός. Πρόκειται άλλωστε για μια ομιχλώδη, σκοτεινή και βέβαια αιματοβαμμένη ιστορία, από εκείνες που δεν τους γυρνάς εύκολα την πλάτη.

Στις 9 Δεκεμβρίου του 2001 ο Αμερικανός συγγραφέας Μάικλ Πίτερσον τηλεφώνησε στις Πρώτες Βοήθειες και σχεδόν ξέπνοος ενημέρωσε πως η 48χρονη σύζυγός του Καθλίν κειτόταν αιμόφυρτη στις σκάλες του πενταώροφου σπιτιού τους στο Ντάραμ της Βόρειας Καρολίνας. Τους ζήτησε να κάνουν γρήγορα, αφού, αν και βαριά τραυματισμένη, εκείνη φαινόταν να αναπνέει ακόμα. Οι διασώστες που βρέθηκαν μπροστά σε ένα λουτρό αίματος το μόνο που κατάφεραν να κάνουν ήταν να βεβαιώσουν τον θάνατο της Καθλίν Πίτερσον. Ο σύζυγός της είπε στις Αρχές πως δεν είδε, δεν άκουσε και δεν γνώριζε πώς συνέβη το ατύχημα.

Είχαν περάσει μαζί με τη σύζυγό του μια βραδιά πλάι στην πισίνα και είχαν καταναλώσει αρκετό κρασί. Εκείνη αποφάσισε να πάει για ύπνο και λίγες ώρες αργότερα εκείνος ήρθε αντιμέτωπος με το μακάβριο θέαμα. Ο Πίτερσον εξέφρασε την εικασία πως η πτώση της συζύγου του πιθανώς οφειλόταν σε μια ξαφνική ζάλη της, απότοκο της κατανάλωσης αλκοόλ σε συνδυασμό με ηρεμιστικά χάπια.

Η θεωρία του πήρε μόλις δύο εβδομάδες για να καταρριφθεί από τα ιατροδικαστικά ευρήματα. Η Καθλίν είχε χτυπήματα στο κεφάλι τα οποία δεν δικαιολογούνταν, σύμφωνα με την πραγματογνωμοσύνη, από την πτώση της, το αίμα που βρέθηκε στο σημείο ήταν πολύ περισσότερο και πολύ πιο ξεραμένο απ’ όσο θα περίμενε κανείς, ενώ το αλκοόλ που ανιχνεύτηκε στον οργανισμό της εκλιπούσας ήταν σε μηδαμινή ποσότητα. Οι υποψίες εύλογα στράφηκαν προς τον σύζυγο.

Παρότι ο ίδιος δεν έπαψε ποτέ να υπεραμύνεται της αθωότητάς του, κατηγορήθηκε για τον φόνο της Καθλίν Πίτερσον και το καλοκαίρι του 2003 οδηγήθηκε σε δίκη. Οι ένορκοι θα αποφάσιζαν για την τύχη του σε μία από τις μεγαλύτερες σε διάρκεια δίκες στα χρονικά της Βόρειας Καρολίνας. Και η αλήθεια είναι ότι στη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας ήρθαν στο φως στοιχεία ικανά να στοιχειοθετήσουν την ενοχή του Πίτερσον.

Καταρχάς, αποκαλύφθηκε ότι ο συγγραφέας ήταν αμφισεξουαλικός. Στην έρευνα που έγινε στον ηλεκτρονικό υπολογιστή του βρέθηκαν περίπου 2.000 φωτογραφίες πορνογραφικού περιεχομένου με πρωταγωνιστές άνδρες καθώς και συνομιλίες του με έναν επί πληρωμή συνοδό. Ο Πίτερσον αρνήθηκε ότι η σεξουαλικότητά του υπήρξε σημείο τριβής ανάμεσα σε εκείνον και τη σύζυγό του, παρουσιάζοντας στο δικαστήριο τις τηλεφωνικές συνομιλίες που είχε με τον συνοδό του, για τις οποίες είχε γνώση η Καθλίν Πίτερσον εφόσον ο λογαριασμός εκδιδόταν στο όνομά της και αποστελλόταν σε εκείνη. Βέβαια, το πραγματικά συνταρακτικό στοιχείο που φαίνεται να οδήγησε τους ενόρκους στην απόφαση να καταδικάσουν σε ισόβια κάθειρξη τον συγγραφέα ήταν ο θάνατος της οικογενειακής φίλης του Ελίζαμπεθ Ράντκλιφ το 1985 στη Γερμανία κάτω από συνθήκες που έμοιαζαν παρόμοιες με εκείνες της συζύγου του.

Ο Πίτερσον και η πρώτη σύζυγός του ήταν γείτονες με τη Ράντκλιφ και μάλιστα εκείνος ήταν ο τελευταίος άνθρωπος που την είχε συναντήσει εν ζωή. Παρότι ως αιτία του θανάτου της προκρίθηκε ένα παθολογικό πρόβλημα που οδήγησε σε εγκεφαλικό επεισόδιο το οποίο προκάλεσε με τη σειρά του την πτώση της από τη σκάλα του σπιτιού, στη διάρκεια της δίκης εξετάστηκε το ενδεχόμενο της εγκληματικής πράξης. Τελικά, τον Οκτώβριο του 2003 ο Πίτερσον, ο οποίος μετά τον θάνατο της Ράντκλιφ ανέλαβε την κηδεμονία των δύο παιδιών της, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Ωστόσο η υπόθεση τελεσιδίκησε το 2017. Ο συγγραφέας, παρότι επέμεινε στην αθωότητά του, παραδέχτηκε ότι τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο δικαστήριο ήταν εναντίον του.

Επειτα από αυτό και αφού είχε εκτίσει επτά χρόνια ποινής, αφέθηκε ελεύθερος. Τη δική του εκδοχή για την υπόθεση εννοείται ότι έδωσε σε βιβλίο με τίτλο «Under the Staircase» (Κάτω από τη σκάλα), το οποίο βέβαια δεν έκανε κανέναν από τους αναγνώστες του σοφότερο. Από το 2009, πάντως, μια νέα εκδοχή για τον θάνατο της Καθλίν ξεκίνησε να κερδίζει έδαφος. Η απίστευτη κι όμως δυνητικά αληθινή θεωρία της κουκουβάγιας. Εκείνος που την εισηγήθηκε ήταν ένας νομικός, γείτονας των Πίτερσον, όταν διάβασε στην ιατροδικαστική έκθεση πως στο κεφάλι της θανούσας είχαν βρεθεί ίχνη νυχιών και στα μαλλιά της μικροσκοπικά ίχνη φτερών.

Σύμφωνα με την εκδοχή αυτή, κάποια κουκουβάγια, από εκείνες που ενδημούν στην περιοχή του Ντάραμ, μπήκε στο σπίτι του ζεύγους και χτύπησε την Καθλίν στο κεφάλι, με αποτέλεσμα εκείνη να κατρακυλήσει στις σκάλες βρίσκοντας τραγικό τέλος. Πάντως το δικαστήριο ποτέ δεν υιοθέτησε την εν λόγω θεωρία και απέρριψε τα ευρήματα που θα μπορούσαν να τη στοιχειοθετήσουν.

Εκτός από τις υποθέσεις, τις εικασίες, τις υποψίες και τα αναπάντητα ερωτήματα που εξακολουθεί να δημιουργεί ο θάνατος της Καθλίν Πίτερσον, υπάρχουν και οι «παρενέργειες» που έφερε η δραματοποιημένη εκδοχή του, η οποία φέρει τον ίδιο τίτλο με το ντοκιμαντέρ, δηλαδή «The Staircase». Μπορεί η υπογραφή του HBO και τα ονόματα του Κόλιν Φερθ και της Τόνι Κολέτ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους να υπόσχονται ένα τουλάχιστον αξιοπρεπές αποτέλεσμα, όμως η οπτική του δημιουργού της σειράς Αντόνιο Κάμπος έχει προκαλέσει την οργή του Ντε Λεστράντ και της ομάδας του. Παρότι ο Γάλλος λέει ότι διέθεσε όλα τα στοιχεία της συστηματικής έρευνας που έκανε για το ντοκιμαντέρ του στον Αμερικανό συνάδελφό του, παρέχοντας ακόμα και πληροφορίες που δεν αξιοποίησε ο ίδιος, πλέον νιώθει προδομένος από εκείνον.

Ο λόγος; Το γεγονός ότι ο Κάμπος επέλεξε να μην εστιάσει μόνο στην αστυνομική και τη δικαστική πλευρά της ιστορίας, αλλά και να αναδείξει το ειδύλλιο ανάμεσα στον Μάικλ Πίτερσον και τη δημοσιογράφο της ομάδας του Ντε Λεστράντ, Σοφί Μπρουνέ. Ο δημιουργός της σειράς του HBO εγκαλείται από τους Γάλλους γιατί δίνει μια διαστρεβλωμένη εκδοχή της σχέσης παρουσιάζοντας τον Πίτερσον να χειραγωγεί την αγαπημένη του η οποία υπήρξε σάρκα από τη σάρκα του ντοκιμαντέρ, ενώ στην πραγματικότητα εκείνη παραιτήθηκε από τα καθήκοντά της μόλις άρχισε να συνδέεται συναισθηματικά με τον καταδικασμένο.

Η Μπρουνέ αμέσως μετά την κυκλοφορία της σειράς υποστήριξε ότι ποτέ της δεν απέκρυψε στοιχεία από το ντοκιμαντέρ, τα οποία θα μπορούσαν να είναι επιβαρυντικά για την εικόνα του ανθρώπου που από το 2004 μέχρι το 2017 ήταν ο σύντροφός της. Υπάρχουν βέβαια και καλά νέα για εκείνη, αφού για τον τηλεοπτικό αντικατοπτρισμό της δεν επιλέχθηκε όποια κι όποια πρωταγωνίστρια, αλλά η σπουδαία Ζιλιέτ Μπινός.