Η Μαρία Δέδα είναι η αρχιτέκτονας του μέλλοντος

Η Μαρία Δέδα έχει τρεις βασικές αρχές όταν σχεδιάζει ένα καινούριο έργο: τη διαχρονικότητα, την ευμεταβλητότητα και τη βιωσιμότητα. Σε αντίθεση με άλλους αρχιτέκτονες που προτιμούν να προτάσσουν το εγώ τους όταν αναλαμβάνουν τον σχεδιασμό ενός κτιρίου και έχουν ως βασικό τους στόχο τον εντυπωσιασμό, εκείνη προτιμά να δημιουργεί έργα που εναρμονίζονται με τον περιβάλλοντα χώρο και δεν φωνάζουν για να τραβήξουν την προσοχή. «Δεν χρειαζόμαστε μόνο landmarks. Η αισθητική των κτιρίων πρέπει να αντέχει στον χρόνο. Τα κτίρια δεν είναι εφήμερα. Φτιάχνονται για να αντέξουν 250 χρόνια. Οι τάσεις, όμως, έρχονται και φεύγουν. Αυτό που σήμερα θεωρείται σύγχρονο, αύριο είναι ένα κτίριο στο οποίο δεν θέλεις να μένεις ή να το βλέπεις», είναι η δική της φιλοσοφία.

Γεννημένη και μεγαλωμένη στη Θεσσαλονίκη, με σημαντικές σπουδές στο εξωτερικό, τόσο στη Σχολή Καλών Τεχνών όσο και στην Αρχιτεκτονική -στο École Special D’Architecture E.S.A., στο Παρίσι-, επέστρεψε στην Ελλάδα για να σχεδιάσει ένα καλύτερο μέλλον μέσω του γραφείου της Deda & Architects, με έδρα τη γενέτειρά της και με παράρτημα στην Αθήνα. Σύζυγος, μητέρα δύο έφηβων αγοριών και σκληρά εργαζόμενη, προσπαθεί καθημερινά να ισορροπήσει ανάμεσα στις ιδιότητές της. «Δεν είμαι σούπερ γούμαν», μου λέει στο καφέ που συναντηθήκαμε απέναντι από το αθηναϊκό της γραφείο. «Προσπαθώ να συνδυάσω δουλειά και οικογένεια, αλλά προτιμώ να δώσω περισσότερη βάση στην οικογένεια. Αυτό, βέβαια, είναι ένα debate ατέλειωτο. Ποτέ δεν φτάνουν όσα κάνεις για την οικογένεια. Πάντα φαίνονται λίγα και πάντα νιώθεις ότι μπορείς να δώσεις πολύ περισσότερα. Είναι μια ισορροπία που προσπαθώ να κρατήσω και πολλές φορές τη χάνω, αλλά μετά κάνω ό,τι μπορώ για να την ξαναβρώ».

 

Με μότο «Φέρνουμε τη δημιουργικότητα στην πραγματικότητα», το γραφείο Deda & Architects αναλαμβάνει κυρίως οικιστικά, εργασιακά και εμπορικά έργα τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο και στο εξωτερικό, μια αγορά που άνοιξε για εκείνους την περίοδο της κρίσης, όταν στη χώρα μας είχε μπει φρένο στις κατασκευές. «Μόλις ολοκληρώσαμε ένα μεγάλο έργο στον Καναδά και ετοιμάζουμε εκεί ένα ακόμα, ενώ τρέχουν και πολλά έργα στην Κύπρο. Τώρα, όμως, που υπάρχει μεγάλη ανάκαμψη στην ελληνική αγορά, δεν έχουμε πολύ χρόνο για έργα στο εξωτερικό», μου λέει η ίδια.

Η Μαρία Δέδα είναι καλλιτεχνική ψυχή. «Από τότε που με θυμάμαι ήθελα να ασχοληθώ με κάτι που να έχει να κάνει με τη δημιουργία. Επειδή οι γονείς μου ήταν στον χώρο του ρούχου, από μικρή ονειρευόμουν να γίνω σχεδιάστρια μόδας, θαυμάζοντας τη Σίλια Κριθαριώτη και τη Μαίρη Κατράντζου. Μετά γοητεύτηκα με την Καλών Τεχνών και τους ζωγράφους και αφιέρωσα εκεί ένα κομμάτι της ζωής μου. Στη συνέχεια αυτό εξελίχθηκε σε κάτι πιο εφαρμοσμένο, το οποίο είχε δύο δρόμους: ή το design ή την αρχιτεκτονική. Επέλεξα την αρχιτεκτονική γιατί με γοήτευσε τρομερά και πίστεψα ότι σε αυτό τον χώρο δεν θα έχω όρια. Είτε είναι σχεδιασμός βιομηχανικού επίπλου, είτε εσωτερική αρχιτεκτονική, είτε περιβάλλων χώρος, είτε και σχέδιο μόδας. Ο σχεδιασμός κτιρίων όμως ήταν αυτός που με γοήτευσε και με κράτησε. Στο μέλλον έχω στο μυαλό μου ότι θέλω να συνεχίσω τη ζωγραφική. Εκεί από όπου ξεκίνησα, εκεί νομίζω ότι θέλω να καταλήξω».

Παρά τις έντονες καλλιτεχνικές ανησυχίες της, η Μαρία είναι μια πολύ δυναμική γυναίκα που μπήκε με θάρρος σε έναν αυστηρά ανδροκρατούμενο χώρο και κατάφερε όχι μόνο να επιβιώσει, αλλά και να διαπρέψει. «Ο χώρος είναι όντως ανδροκρατούμενος και υπάρχει και πολύς ρατσισμός σε αυτή τη δουλειά. Από την αρχή όμως με άφηνε αδιάφορη. Δεν με ξεχώριζα από τους άντρες κι έτσι δεν έδινα και στους άλλους το δικαίωμα να με ξεχωρίζουν. Νομίζω ότι είναι θέμα παιδείας, κουλτούρας, το πώς εκπαιδεύεις τους άλλους να σε βλέπουν και το πώς μπορείς να μεταδώσεις αυτό που νιώθεις στους άλλους - και αυτό αφορά όλους τους τομείς της ζωής. Αυτό είναι που εισπράττουν και οι πελάτες. Δεν βλέπουν τη γυναίκα, βλέπουν τον μηχανικό, ανεξαρτήτως φύλου».

Ακόμα και η ομάδα στο γραφείο της, όμως, απαρτίζεται κυρίως από γυναίκες. «Είναι τυχαίο και ωραίο και θα πω και γιατί. Μια γυναίκα μπορεί πιο εύκολα να μετακινείται από το ένα θέμα στο άλλο, να ελίσσεται στις αλλαγές των δεδομένων, να έχει πολλά έργα συγχρόνως στο μυαλό της. Οι άντρες είναι πιο κάθετοι. Δεδομένου ότι έχουμε πολλά διαφορετικά έργα να τρέχουν, πρέπει και τα μέλη της ομάδας να μπορούν να κάνουν multitasking χωρίς να αποσυντονίζονται. Γενικά αγαπάω τς γυναίκες και συνεννοούμαστε πολύ καλά. Οι συνεργάτιδές μου μάλιστα είναι νέες, έμπειρες και αξιόλογες. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν εκτιμώ και τους άντρες αρχιτέκτονες. Ηδη έχουμε τέσσερα-πέντε στελέχη άντρες και από Σεπτέμβριο θα έρθουν άλλοι δύο. Χρειάζεται και η αντρική σταθερότητα. Το mix & match είναι το καλύτερο», μου λέει.

Αγαπημένη δεκαετία της αρχιτεκτονικά είναι τα 70s. «Μου αρέσουν πολύ οι γραμμές του Κωνσταντινίδη και του Κρόκου, που έχουν μια διαχρονικότητα, μια αρμονία με το περιβάλλον και δεν φαίνεται ότι κάποιος έχει επέμβει αναρχικά κάπου. Αρα η αρχιτεκτονική του ’70, με τις λιτές γραμμές, τις ωραίες ταράτσες και τις εσωτερικές αυλές είναι αυτή που με γοητεύει και είναι αυτή που προσπαθούμε να εξελίξουμε και να την κάνουμε βιώσιμη».

Η βιωσιμότητα, άλλωστε, είναι το νέο ευαγγέλιο στο οποίο ορκίζεται η Μαρία. «Το πρωταρχικό θέμα είναι το περιβάλλον, επομένως δεν σχεδιάζουμε τίποτα που να μην έχει ως αρχή του το δίπτυχο διαχρονικότητα - βιωσιμότητα. Οταν σχεδιάζεις, πρέπει να λαμβάνεις σοβαρά υπόψη σου τους προσανατολισμούς, το τριγύρω περιβάλλον αλλά και τα χρώματα, γιατί δεν μπορείς να χρησιμοποιείς πολύ σκούρα σε ένα ελληνικό τοπίο με έντονο φως. Είναι, επίσης, πολύ σημαντικό να δημιουργήσεις ένα μικροκλίμα, με φυτά, με νερά, έτσι ώστε να βοηθήσεις να μειωθεί και η θερμότητα σε εκείνη την περιοχή του κτιρίου. Στα κτίρια που σχεδιάζω δίνω την ίδια σημασία στον εξωτερικό, στον εσωτερικό και τον ενδιάμεσο χώρο -που είναι γνωστός και ως ημιυπαίθριος-, ο οποίος προσφέρει προστασία στο εσωτερικό του σπιτιού».

Η ίδια δεν είναι οπαδός των τεράστιων σπιτιών με τα εκατοντάδες τετραγωνικά μέτρα. «Εγώ θα προτιμούσα μικρότερο διαμέρισμα με μεγαλύτερη βεράντα ή μικρότερο σπίτι με μεγαλύτερο κήπο. Γενικά πιστεύω ότι κάποιος μπορεί να ζήσει πολύ ωραία και λειτουργικά σε μικρότερους χώρους απ’ αυτούς που συνηθίζουμε. Εζησα ως φοιτήτρια εφτά χρόνια στο Παρίσι σε ένα σπίτι 35 τ.μ., προερχόμενη από μια πολύ μεγαλύτερη κατοικία, και αυτά ήταν τα πιο ωραία χρόνια της ζωής μου. Ερχονταν οι φίλοι μου για επίσκεψη και με ρωτούσαν πού είναι το υπόλοιπο σπίτι και πού κοιμάμαι. Το είχα φτιάξει έτσι που να είναι ένας σούπερ ευμετάβλητος χώρος και από εκεί που ήταν γραφείο και σαλόνι το πρωί, γινόταν κρεβατοκάμαρα το βράδυ. Είχε και ένα καταπληκτικό μπαλκόνι και γι’ αυτό το επέλεξα».

Η ικανότητά της να μετατρέπει μικρούς χώρους σε απόλυτα λειτουργικούς τη βοηθάει τώρα και στον σχεδιασμό σκαφών. «Μια νέα δραστηριότητα που δεν έχουμε ακόμα δημοσιεύσει είναι να φτιάχνουμε κάποια σκάφη για λογαριασμό πελατών μας. Αυτό που μάθαμε σχεδιάζοντας ένα σκάφος είναι ότι όλα πρέπει να είναι super compact, καθώς θα πρέπει να χωρέσεις ένα ολόκληρο σπιτικό μέσα σε έναν πολύ μικρό χώρο. Οταν σχεδιάζεις χώρους μικρής κλίμακας ώστε να είναι βιώσιμοι, φροντίζεις να μην αφήσεις ούτε εκατοστό να πάει χαμένο. Είναι όλα σχεδιασμένα πόντο-πόντο, με σωστούς αποθηκευτικούς χώρους και έπιπλα τα οποία μεταβάλλονται. Το μυστικό είναι το flexibility».

Ο χρόνος τρέχει και μαζί του πρέπει να τρέξει και η Μαρία, που έχει μια σειρά από απαιτητικά projects να ολοκληρώσει. Της ζητάω να μου αναφέρει κάποια ως επίλογο: «Πάντα έχω μεγάλα σχέδια. Αυτό τον καιρό είμαστε στη φάση που επεκτείνουμε το γραφείο στην Αθήνα, γιατί κάνουμε πολλά μεγάλα έργα στην πόλη και βόρεια και νότια και στο κέντρο. Αυτό όμως που θέλω να κρατήσω ως βάση είναι το γραφείο στη Θεσσαλονίκη, γιατί πιστεύω ότι είναι πολύ ανθρώπινο για έναν αρχιτέκτονα να ζει σε μια μικρότερη πόλη, ειδικά όταν έχει και οικογένεια».