Αγγελος Παπαδημητρίου: Στον υπέροχο κόσμο του

Η πρώτη ανάμνηση του Αγγελου Παπαδημητρίου είναι από το πατρικό σπίτι του. Ηταν μια δίπατη μονοκατοικία διά χειρός Τσίλερ, πάνω στον Κόλπο του Κορινθιακού, χτισμένη σε μια έκταση έξι στρεμμάτων με εσπεριδοειδή. Στις παιδικές αναμνήσεις του περιλαμβάνονται τρεις υπηρέτριες με λευκές ποδιές, γλυκά του κουταλιού από το περιβόλι, γιορτές και τραπεζώματα στο μεγάλο σόι.

Οταν η οικογένεια έχασε το ονομαστό εργοστάσιο παραγωγής κορινθιακής σταφίδας, μετακόμισαν χωρίς μελοδραματισμούς σε ένα διαμέρισμα 90 τ.μ. Το άλμα από τα πλούτη στη φτώχεια ήταν τεράστιο, αλλά η οικογένεια Παπαδημητρίου το έκανε με αξιοπρέπεια, και ανταμείφθηκε για τα δεινά της με την περίσσεια ταλέντου του Αγγελου. «“Εσύ, παιδί μου, είσαι γεννημένος για φτωχός”, θυμάμαι να μου λέει η νεαρή και όμορφη μητέρα μου. Είχε δίκιο. Ενα καθωσπρέπει παιδάκι καλής οικογένειας όχι μόνο δεν ενοχλούνταν από τον καύσωνα, αλλά τον απολάμβανε γυρίζοντας σαν σβούρα, ντάλα μεσημέρι, γεμάτο ενέργεια. Πρώτα αγάπησα το καλοκαίρι και μετά το ελεύθερο πεδίο που μου άφηνε η οικογένειά μου, μαθαίνοντας να είμαι δημιουργικός», μου λέει ο ίδιος.

Ο Αγγελος Παπαδημητρίου έμαθε όντως να είναι δημιουργικός και να εκφράζει αυτή του τη δημιουργικότητα μέσα από πολλαπλούς καλλιτεχνικούς τομείς: την υποκριτική, τη μίμηση, το τραγούδι, τη μουσική, αλλά και τις μεικτές τεχνικές στην τέχνη, καθώς ασχολείται με την πορσελάνινη γλυπτική. Μου εξηγεί ότι υπήρχε ανέκαθεν μια μυστική συγγένεια στη ζωή του με μεγάλα πράγματα, αποκαλύπτοντας πως η Κάλλας μεγάλωσε στο σπίτι των θειάδων του στην Πατησίων. Αν η μεγάλη, πολυσύνθετη καριέρα του μπορούσε να χωρέσει σε λίγα λόγια, θα ήταν τα εξής: «Ο Δασκαλόπουλος μόλις έδωσε από τη συλλογή του τρία μεγάλα έργα μου στην Ελληνική Γλυπτοθήκη. Ο Καραθάνος με παρακάλεσε να πάω στην Αμερική με τους “Ορνιθες”, αλλά σκέφτομαι τη γάτα μου, τη Μίκρα, που συζώ μαζί της δέκα χρόνια και δεν θα την άφηνα ούτε για τα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου.

Στο “Υστερα ήρθαν οι Μέλισσες” πήγα για να γνωρίσω τη Μαρινέλλα, γιατί ήθελα να δω τι είναι αυτό το πλάσμα. Είναι κάτι τρελό η Μαρινέλλα, πολύπλοκο, δεν είναι όπως οι άλλες τραγουδίστριες, είναι πολύ μοντέρνα και η ίδια δεν το ξέρει, φαντάζομαι. Ενώ όλοι τραγουδάνε στο αίσθημα, η Μαρινέλλα τραγουδάει κόντρα στο αίσθημα», μου λέει και συνεχίζει: «Στις Κάννες πήγα δύο φορές με τον Γιάννη Κούτρα. Με το “Ξένια” έφυγα με το βραβείο Β’ Ανδρικού Ρόλου και φέτος ξαναπήγαμε με το “Ντόντο”. Ο Βουτσινάς μού έδειξε εμπιστοσύνη. Ελεγε: “Πάρε το έργο, πήγαινε σπίτι και έλα μετά από είκοσι μέρες”. Δούλευα πάντα με τους καλύτερους. Είμαι τυχερός», καταλήγει.

Είναι πλασμένος για να ασχολείται με κάθε είδους τέχνη: «Αναλαμβάνω επικίνδυνα πράγματα, στα οποία αναγκαστικά πρέπει να βουτήξεις την τέχνη από τον λαιμό. Οταν δημιουργώ, ποτέ δεν βαρυγκομώ, ποτέ δεν κουράζομαι, και τώρα που υποχωρεί η σωματική ακμάδα, με την ηλικία αποκτάς περισσότερο ενδιαφέρον. Διδάσκομαι από τους παλιούς που είχαν μία σταθερότητα στα αισθήματά τους, στο φαγητό τους, δεν άλλαζαν την υπόστασή τους. Σε όλη μου τη ζωή είχα τη μανία να κάνω παρέα με μεγαλύτερούς μου και σοφούς, δεν με γοήτευαν τα νιάτα ποτέ. Μικρός έλεγα να φτάσω 60 χρόνων, να μπορέσω να τραγουδήσω και να παίξω σαν μεγάλος». Ο Παπαδημητρίου αντλεί από τις τέχνες που έχουν μέσα τους τον χρόνο και την παραστατικότητα.

Τα έργα του στις μεικτές τεχνικές έχουν μια αίσθηση ενσταντανέ, μια θεατρικότητα, ζουν για το κοινό τους, καταπιάνονται με αναγνωρίσιμα θέματα, μιλούν ευρεία γλώσσα με χιούμορ και αυτοσαρκασμό. Ο ίδιος έχει, δε, ψυχογραφική συγγένεια με τον Σπύρο Βασιλείου, τον Κόντογλου και τον Θεόφιλο. Μεταξύ φιλικού και παραδόξου, μεταξύ αστειότητας και σοβαροφάνειας, βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με την pop art, όπου δεκάδες νέα πρόσωπα κάθε μήνα γεννιούνται και ξεχνιούνται μαζί με επιδέξιους διαχειριστές των επενδύσεων χρήματος.

«Η τέχνη δεν είναι το όχημα της αιωνιότητας, δεν υποκαθίσταται με εξατομικευμένες αξίες, με εφήμερες εικονοκλασίες», δηλώνει με αθωότητα, φτιάχνοντας τον δικό του κόσμο και ταυτίζοντας την τέχνη με τα παιχνίδια του. «Το ότι ο Τζεφ Κουνς πουλάει για εκατομμύρια ουδόλως με ενδιαφέρει. Εγώ είμαι Ελληνας και δεν θα το άλλαζα με τίποτα αυτό. Την περίοδο της συμμετοχής μου στην Biennale της Βενετίας που ήμουνα στην κορυφή, ο μάνατζερ του Κουνς μού πρότεινε να μείνω στη Νέα Υόρκη. Ημουν 40 ετών, μπορούσα να εκτοξευτώ, αλλά του είπα: “Ούτε για αστείο! Δεν εγκαταλείπω το ωραίο μεσογειακό κλίμα”. Αδιαφόρησα για τα πλούτη και τη δόξα. Ο κόσμος μου είναι απόλυτα ελληνικός, δεν έχω χώρο για κάτι άλλο. Μόνο την όπερα άφησα να εισέλθει.

Ο Κωστής Παπαγιώργης έλεγε πως μισεί τα αστικά τραγούδια, αλλά όταν τραγουδάω εγώ, συλλαβίζω διαφορετικά τους ήχους».

Εικοσάχρονα κορίτσια και αγόρια που δουλεύουν στο εστιατόριο του Πάρκου, όπου έχουμε καθίσει για τη συνέντευξη, του εκφράζουν τον θαυμασμό τους. Λένε πως μεγάλωσαν με τον Ντίμη Τσιμισκή Χόφμαν από τους «Στάβλους της Εριέτας Ζαΐμη» και τις σοφίες του στο τηλεπαιχνίδι «Fort Boyard», όπου ήταν συμπαρουσιαστής. Εκείνος επικοινωνεί μαζί τους σε ένα σύμπαν πλήρους νεότητας. Ρωτώ τα μυστικά της φρεσκάδας του. «Το χιούμορ! Ισως να είναι μία από τις ελάχιστες πολυτέλειες που διαθέτει ο άνθρωπος για να αμυνθεί στη σήψη, και το γέλιο είναι το μοναδικό όπλο που μας εξαγοράζει λίγη ζωή και μας απομακρύνει στιγμιαία από τον θάνατο», μου απαντά, ενώ ανοίγουμε το προφίλ του στο Facebook, όπου με διάφορες αλχημείες προσπαθεί να μετατρέψει το αδιέξοδο και τη μελαγχολία της εφαρμογής σε μια αστείρευτη πηγή χαράς και δημιουργίας.

«Δεν ανταποκρίνομαι στα αιτήματα φιλίας, οι αναρτήσεις μου είναι δημόσιες. Αισθάνομαι ελεύθερος να αγνοώ τη ρητορική της τέχνης. Με συγκινεί το ότι έχει μείνει από τον μύθο στα περιθώρια της αισθητικής η ωραιοπάθεια, η αφέλειά της, το Facebook. Οχι σε ό,τι αφορά τις αναρτήσεις ενός ωραιοποιημένου εαυτού ή τις φωτογραφίες που έχουν περισσότερα φίλτρα και από ένα εργοστάσιο τσιγάρων, αλλά την ανάγκη μας να συντηρούμε φιλίες, ενημέρωση και μια μίμηση κοινωνικότητας και προσομοίωση ελπίδας».

Ο Αγγελος Παπαδημητρίου βλέπει το Facebook ως χώρο τέχνης. Δημιουργεί έργα για τη προσεχή του έκθεση μέσα στις ψηφιακές σελίδες, ενώ ο πραγματικός εαυτός του θα βρίσκεται πάντα στην κουζίνα του. Οι φίλοι του λένε ότι ο μουσακάς του είναι ασυναγώνιστος. «Μαγειρεύω πάντοτε με υλικά που υπήρχαν πριν από το ’50. Δεν χρησιμοποιώ βούτυρα, μειωμένα λιπαρά, κρέμα γάλακτος», λέει αποκαλύπτοντας κάποιες από τις συνταγές που απογειώνει. Είναι επιβεβαιωμένο πλέον. Ο Αγγελος Παπαδημητρίου είναι σαν το Μίδα: ό,τι αγγίζει γίνεται χρυσός.

Info: Ομαδική έκθεση «Ειδύλλια Οδός», Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, Μεσολογγίου 32, Ρέθυμνο. Εως τις 30/10


Ευχαριστούμε το «Noah» (Ευζώνων, Πάρκο Ελευθερίας, Μέγαρο Μουσικής, Αθήνα) για τη φιλοξενία της φωτογράφησης.